خطر رکود جهانی جدی است
در بخش تحولات جهان، اتحادیه اروپا در واکنش به الحاق بخش‌هایی از اوکراین به خاک روسیه، هشتمین بسته تحریمی را علیه این کشور اعمال کرد. این بسته ممنوعیت‌های وارداتی جدید اتحادیه اروپا به ارزش ۷میلیارد یورو را برای محدودکردن درآمدهای روسیه و همچنین محدودیت‌های صادراتی اعمال می‌کند که مجموعه نظامی و صنعتی کرملین را از فناوری‌های کلیدی موردنیاز اقتصاد روسیه و نیز از خدمات اروپایی محروم می‌کند. این تحریم‌ها همچنین تامین تجهیزات برای ارتش روسیه را ممنوع می‌کند. گزارش جدید آنکتاد موسوم به تجارت و توسعه۲۰۲۲ که اخیرا منتشر شده است، هشدار می‌دهد که سیاست‌های پولی و مالی جدید در اقتصادهای پیشرفته خطر سوق دادن جهان به سمت رکود جهانی و طولانی‌مدت را دارد و خسارتی بدتر از بحران مالی در سال ۲۰۰۸ و شوک COVID-۱۹ در سال۲۰۲۰ به بار می‌آورد. کشورهای با درآمد متوسط در آمریکای لاتین و همچنین کشورهای کم‌درآمد در آفریقا، در مقایسه با سایر مناطق، امسال شدیدترین کاهش را خواهند داشت. نرخ رشد در آسیای شرقی و جنوب شرقی به میزان قابل‌توجهی کمتر از آنچه در پنج سال قبل از همه‌گیری کووید-۱۹ تحقق یافت، خواهد بود. در سراسر آسیای جنوبی و غربی، نوسانات بازار جهانی انرژی منجر به چشم‌اندازهای رشد کندتر و متفاوت می‌شود. در تحولات منطقه‌ای سرمایه‌گذاری ۳۷میلیارد دلاری عربستان در بازی‌های رایانه‌ای و قرارداد جدید امارات و عراق برای انتقال نفت از جنوب عراق به مشتریان بین‌المللی از جمله اخبار مهم منطقه است. آمارهای جدید دولت ترکیه نشان از صادرات گسترده این کشور به عراق طی ماه‌های اخیر دارد؛ به‌گونه‌ای‌که عراق در رتبه سوم بزرگ‌ترین واردکننده از ترکیه قرار گرفته است. از سوی دیگر مقامات ترکیه اخیرا از روسیه خواسته‌اند تا دریافت بخشی از هزینه خرید گاز طبیعی را به تعویق بیندازد؛ زیرا ترکیه به دنبال کاهش هزینه‌های ناشی از افزایش قیمت انرژی است. در جنوب ایران، تجارت الکترونیک امارات رقیب قدرتمند منطقه‌ای ایران تا سال۲۰۲۶ به ۹/ ۲میلیارد دلار خواهد رسید. رصد تحولات تجارت کشور امارات حاوی نکات مهمی برای ایران است. در بخش داده‌های تازه برآورد جدید سازمان تجارت جهانی از رشد اقتصاد جهانی نشان می‌دهد حجم تجارت جهانی کالا در سال۲۰۲۲، ۵/ ۳درصد رشد کند و در سال۲۰۲۳ به ۰/ ۱درصد کاهش یابد. در گزارش قبلی، سازمان تجارت جهانی رشد اقتصاد جهانی در ۲۰۲۳ را ۴/ ۳درصد برآورد کرده بود. این گزارش نشان می‌دهد به‌طور کلی تجارت و تولید توسط چندین شوک مرتبط از جمله جنگ در اوکراین، قیمت‌های بالای انرژی، تورم و انقباض پولی تحت‌تاثیر قرار خواهند گرفت. نکته حائز اهمیت اینکه خاورمیانه قوی‌ترین رشد حجم تجارت را در سال۲۰۲۲ در هر دو بخش صادرات (۶/ ۱۴درصد) و واردات (۱/ ۱۱درصد) خواهد داشت. داده‌های گزارش اخیر سازمان تجارت جهانی برای دیپلماسی اقتصادی ایران که تمرکز خود را بر توسعه روابط با روسیه و جمهوری‌های شوروی سابق گذاشته است، نشانه‌های امیدوارکننده‌ای ندارد. اقتصادهای روسیه و جمهوری‌های شوروی سابق به‌شدت تحت‌تاثیر جنگ اوکراین قرار گرفته‌اند و حجم تجارت و به‌ویژه واردات آنها سقوط شدیدی را تجربه می‌کند. در مقابل همان‌گونه که داده‌ها نشان می‌دهد، رشد واردات خاورمیانه چشمگیر است و ایران نیاز دارد تا این منطقه و به‌ویژه کشورهای نفت‌خیز و به‌طور خاص عربستان را از اولویت بالاتری در دیپلماسی اقتصادی خود برخوردار سازد.
