اولین سیاست برای ثبات ارز کدام است؟
اختیار ویژه تنظیم دلار
در شورای عالی هماهنگی اقتصادی یکشنبه شب هفتم اسفندماه، با تشکیل جلسه‌ای به ریاست رئیس‌جمهور، مهم‌ترین موضوعات اقتصادی کشور مطرح و بررسی شد. در این جلسه، بسته پیشنهادی بانک مرکزی برای دریافت اختیارات لازم با هدف مهار قیمت ارز و حفظ ارزش پول ملی مورد بررسی و تصویب قرار گرفت.
سران سه قوه و اعضای شورا در این جلسه با تاکید بر لزوم هماهنگی و همکاری مجلس شورای اسلامی، قوه قضائیه و دستگاه‌های اجرایی برای کنترل و کاهش نرخ ارز و تامین ارز برای واردات کالاهای مورد نیاز، بسته پیشنهادی بانک مرکزی برای دریافت اختیارات لازم با هدف مهار قیمت ارز و حفظ ارزش پول ملی را بررسی و تصویب کردند. همچنین، سیداحسان خاندوزی وزیر امور اقتصادی و دارایی با بیان اینکه بانک مرکزی برای مداخله در بازار ارز اختیارات جدید گرفت، گفت: ارز صنایع صادرات‌محور به‌صورت کامل در سامانه مبادلات ارزی بانک مرکزی عرضه می‌شود. باتوجه به تصمیم اخیر شورای هماهنگی سران قوا، بانک مرکزی به‌صورت کلی می‌تواند دو رویکرد کلی تشویقی یا تنبیهی برای ورود ارز صادرکنندگان به بازار درپیش بگیرد که البته به‌نظر می‌رسد اولویت قرار دادن رویکرد تشویقی و مخصوصا تعدیل نرخ حواله ارزی می‌تواند در ثبات‌بخشی به بازار ارز موثرتر واقع شود.
اختیارات بانک مرکزی افزایش خواهد یافت
شورای‌عالی هماهنگی اقتصادی یکشنبه‌شب هفتم اسفندماه، با حضور سران سه قوه و دیگر اعضا به ریاست رئیس‌جمهور تشکیل جلسه داد و در جلسه هشتادویکم شورای‌عالی هماهنگی اقتصادی موضوعات مهم اقتصادی کشور مطرح شد و مورد بررسی قرار گرفت. سران قوا و اعضای شورا در این جلسه با تاکید بر لزوم هماهنگی و همکاری مجلس شورای اسلامی، قوه قضائیه و دستگاه‌های اجرایی برای کنترل و کاهش نرخ ارز و تامین ارز برای واردات کالاهای مورد نیاز، بسته پیشنهادی بانک مرکزی برای دریافت اختیارات لازم با هدف مهار قیمت ارز و حفظ ارزش پول ملی را بررسی و تصویب کردند. در این جلسه همچنین بانک مرکزی گزارشی از اقدامات انجام‌شده در زمینه همکاری صادرکنندگان بخش‌های دولتی و غیردولتی برای عرضه ارزهای حاصل از صادرات در سامانه بانک مرکزی و مرکز مبادله و چگونگی تامین ارز مورد نیاز کالاهای وارداتی ارائه کرد.
بازگشت ارز صنایع صادرات‌محور
سیداحسان خاندوزی، وزیر امور اقتصادی و دارایی روز گذشته در حاشیه نشست هم‌اندیشی با خیرین در سازمان امور مالیاتی در پاسخ به سوال خبرنگاران در مورد بازار ارز بیان کرد: بانک مرکزی شرایطی فراهم کرده است که هم بانک‌های دولتی و صرافی‌های زیرمجموعه و هم صرافی‌های تضامنی، ارز خود را ارائه کنند و از راهکار بانک مرکزی در این زمینه به خوبی استفاده می‌شود. وزیر امور اقتصادی و دارایی همچنین گفت که برای مدیریت بازار، بانک مرکزی اختیارات جدیدی نیاز داشت که بتواند در بازار ارزی مداخله کند و این اختیارات در نشست هماهنگی سران قوا در یکشنبه شب به تصویب رسید و اختیارات لازم برای بانک مرکزی تصویب شد و در این زمینه اجماع صورت گرفت که اختیارات لازم به بانک مرکزی داده شود.
به گفته خاندوزی، آثار اختیارات جدید بانک مرکزی برای مداخله در بازار ارز را به زودی نمایان خواهد شد. وزیر امور اقتصادی و دارایی همچنین درمورد الزام شرکت‌ها و صنایع بورسی برای عرضه ارز صادراتی خود در مرکز مبادلات ارزی گفت: قرار شد همه صنایع کشور حتی صنایع نفت و گاز زیرمجموعه وزارت نفت و صنایع بورسی به مقررات بانک مرکزی در زمینه عرضه ارز در بازار مبادلات ارز و طلا تمکین کنند و بازگشت ارز صادراتی در بازار مبادلات انجام شود.
واکنش بازار به افزایش اختیارات بانک مرکزی
با وجود اینکه جزئیات زیادی درخصوص نحوه افزایش اختیارات بانک مرکزی باتوجه به جلسه شورای عالی هماهنگی سران قوا منتشر نشده است، اما می‌توان حدس‌هایی درباره کم و کیف این افزایش اختیارات زد. باتوجه به تصمیم اخیر سران سه قوه مبنی بر افزایش اختیارات نهاد سیاستگذاری پولی، اگر رویکرد سیاستگذار به صورتی باشد که صادرکنندگان ارز خود را با نرخ‌های بالاتری عرضه کنند، می‌توان انتظار داشت که بازار ارز تقویت شود. درواقع اگر صادرکنندگان بتوانند ارز خود را با نرخ‌های بالاتر عرضه کنند، عمق و ثبات بازار بیشتر می‌شود و یکی‌از دلایل کاهش یافتن عرضه ارز، پایین بودن نرخ آن در سامانه بانک مرکزی است.
درحال حاضر نرخ حواله دلار در سامانه بانک مرکزی حدود ۳۷هزار و ۵۰۰تومان است که با قیمت آن در بازار آزاد فاصله زیادی دارد. بنابراین منطقی است که صادرکنندگان با نرخ فعلی، رغبت کمتری به عرضه دلار داشته باشند. به این ترتیب سیاستگذار پولی باید به‌گونه‌ای عمل کند که عملکرد بازگشت ارز به بازار تسهیل شود. درواقع بانک مرکزی به‌صورت کلی می‌تواند دو رویکرد کلی تشویقی یا تنبیهی برای ورود ارز صادرکنندگان به بازار درپیش بگیرد که البته به‌نظر می‌رسد اولویت قرار دادن رویکرد تشویقی و مخصوصا تعدیل نرخ حواله ارزی می‌تواند موثرتر واقع شود. البته توجه به این نکته نیز ضروری است که برای اثربخش بودن یک راهکار اقتصادی، باید جزئیات آن به‌صورت شفاف به آگاهی عموم برسد و صرف بیان کلیات درخصوص چنین موضوع مهمی و ایجاد فضای حدس و گمان، مشکلی را حل نخواهد کرد.
اثربخشی تصمیمات و اقدامات سیاست پولی و ارزی بانک مرکزی در حوزه‌های مختلف مستلزم تحقق الزامات و پیش‌فرض‌هایی است که نقش حیاتی در این زمینه ایفا می‌کنند. طی سال‌های گذشته، تشدید تحریم‌های خارجی و ریسک‌ها و نااطمینانی‌های بالای ناشی از آن و افزایش انتظارات تورمی به واسطه تلاطم در بازارهای دارایی به‌ویژه بازار ارز و کسری بودجه دولت بر اثر محدودیت‌های ناشی از فروش نفت، از جمله مواردی است که بر تحقق عملکرد اهداف سیاستی بانک مرکزی تاثیر منفی گذاشته است. حفظ و ارتقای استقلال بانک مرکزی در اتخاذ و اجرای سیاست‌های پولی و ارزی از مهم‌ترین الزامات موفقیت این بانک در ایجاد ثبات ارزی، کنترل رشد نقدینگی و مهار تورم است. سلطه مالی و مداخلات و تکالیف تحمیلی توسط دولت، مجلس و سایر ارکان حاکمیت بر بانک مرکزی مانع از آزادی عمل این بانک در استفاده کارآ از ابزارهای سیاست ارزی و پولی خواهد شد.
نکته قابل توجه در تصمیم جدیدی که به بانک مرکزی محول شده این است که سیاستگذار بتواند با بهره‌گیری از تصمیم‌های مناسب راه را برای توسعه و تعمیق مبادلات ارزی باز کند. نوسانات قیمتی در ماه‌های گذشته، نه تنها بر عملکرد سیاست‌های ارزی سایه افکنده، بلکه باعث شده است که شرایط تولید و مبادله سایر کالاها نیز در بازارها تحت‌الشعاع قرار گیرد. بنابراین ایجاد شرایط با ثبات ارزی، راه را برای بهبود وضعیت تولید و رشد اقتصادی فراهم خواهد کرد. در این خصوص کاهش سیاست‌های دستوری و نرخ‌گذاری سلیقه‌ای، مهم‌ترین گام برای روانی جریان ارزی است.
