«امنیت انرژی» و «ژئوپلیتیک» پیوندی مستقیم با یکدیگر دارند. مهمترین اهداف «ژئوپلیتیک» برای مصرفکنندههای انرژی، به تامین انرژی موردنیاز خود بازمیگردد و این اهداف برای تولیدکنندگان در قالب انواع کنشها به تاثیرگذاری در بازارهای منطقهای و جهانی منتهی میشود. اینکه تولیدکنندگان همواره در جستوجوی بازارهای باثبات هستند و مصرفکنندهها نیز بهمنظور حفظ رشد و توسعه اقتصادی خود، پایداری «تامین انرژی» را اولویت سیاست خارجی خود قرار دهند، مفهومی جدید و البته راهبردی را وارد ادبیات بینالملل و جریان انرژی کردهاست. «امنیت عرضه» برای واردکنندهها و «امنیت تقاضا» برای صادرکنندههای انرژی، مفهومی کاملا مشخص و البته همراه با نوعی تضاد است، اما ابتدا باید تعریف مشخصی از «واردکننده» و «صادرکننده» انرژی داشته باشیم تا بر اساس آن فرضیات و مناسبات این دو گروه از کشورها را با دقت بیشتری بررسی کنیم. اساسا کشوری واردکننده انرژی است که قادر به تولید صددرصد انرژی موردنیاز خود نبوده و باید بخش یا تمامی نیاز خود را از طریق واردات از سایر کشورها تامین کند. در سوی دیگر با تعریفی مشابه، کشوری صادرکننده انرژی است که برای صددرصد تولید خود، مصرف داخلی نداشته و برای عرضه انرژی مازاد، بازارهای منطقهای و جهانی را هدف قرار میدهد. البته هستند کشورهایی که به دلیل داشتن زیرساختها لازم در سرزمین خود مانند دسترسی به آبهای آزاد، پایانههای مجهز یا موقعیت خود در بازارهای جهانی اقدام به «سوآپ» بخشی یا تمامی انرژی تولیدشده در کشورهای دیگر میکنند.
دنیای اقتصاد-پیمان قناعتیفرد:
مصرفکنندگان بنزین اولین گروهی هستند که متوجه افزایش قیمت این فرآورده میشوند. توجه و حساسیت مصرفکنندگان بنزین و گازوئیل نسبت به قیمت، اغلب باعث میشود که هرگونه افزایش قیمت به یک چالش مهم سیاسی تبدیل شود، تا جاییکه صنعت نفت و سیاستمداران گهگاه مقصر اصلی افزایش هزینهها شناخته میشوند. اما در این موضوع نمیتوان فرد یا نهاد خاصی را مقصر اصلی خطاب کرد؛ در واقع قیمت سوخت توسط بازار عرضه و تقاضا کنترل میشود. در اینجا نگاهی میاندازیم به عوامل موثر بر تعیین قیمت بنزین. به نوشته تارنمای اینوستوپیدیا، قیمت بنزین عمدتا توسط قوانین حاکم بر بازار عرضه و تقاضا تعیین میشود.
بررسی فعالیت وزارت نفت و شرکت ملی گاز ایران بهویژه در دولت سیزدهم از گامهای مطلوب برای افزایش گازرسانی به نیروگاهها حکایت دارد که سبب حفظ محیطزیست میشود. بهگزارش «شانا» همه کشورها در هر منطقه جغرافیایی با توجه به مزیت طبیعی، فنی و اقتصادی خود از منابع مختلفی مانند سوختهای فسیلی، منابع تجدیدپذیر، انرژی هستهای و منابع آبی برای تولید برق بهره میبرند. در ایران هم بهدلیل مزیت دسترسی به سوختهای فسیلی، از این نوع انرژی بهعنوان محور تولید برق استفاده میشود. بااینحال، مشکل اصلی این شیوه در تولید برق، آلودگیهای ناشی از سوختن مواد هیدروکربوری است؛ اما گاز طبیعی کمترین آلودگی را میان سوختهای فسیلی دارد و با توجه به قیمت مناسب آن نسبت به سوختهای مایع در کشورهای با مزیت دسترسی به این حامل انرژی، گزینه مناسبی برای توسعه صنعت برق است، بههمیندلیل سیاست توسعه گازرسانی به نیروگاهها در سالهای اخیر همسو با افزایش تولید گاز در ایران شتاب گرفت.
رئیس سازمان برنامه و بودجه گفت: همه بخشهای اقتصادی از رشد مطلوبی برخوردارند، اما بهطور خاص، بخش نفت و گاز پیشران رشد اقتصادی بوده و نسبت به بخشهای دیگر رشد بالاتری داشتهاست. به گزارش «شانا» داود منظور درباره عملکرد اقتصادی دولت سیزدهم بیان کرد: سازمان برنامه در همه دولتها بهعنوان نقطه کانونی عمل میکند و نخ تسبیح فعالیت همه دستگاههاست. اگر این سازمان وظایف خود را بهموقع انجام دهد، طبیعتا دستگاهها هم میتوانند به ماموریتهای خود عمل کنند. وی افزود: البته کارکرد متغیرهای کلان اقتصادی بهاصطلاح فقط ناظر بر عملکرد بودجهدولت نیست، بلکه حاصل کارکردهای مجموعه فعالان اقتصادی در بخش دولتی و غیردولتی، نهادهای عمومی است که حاصل آن را در رشد اقتصادی میبینیم.
گازرسانی به شهرها و روستاهای استان سیستان و بلوچستان از حوزههایی است که دولت سیزدهم بهطور ویژه روی آن تمرکز کرد و دستاوردهای قابلقبولی در پی داشت. به گزارش «شانا» یکی از حوزههایی که دولت سیزدهم بهطور ویژه در استان سیستان و بلوچستان به آن توجه کرد و دستاوردهای قابلقبولی در پی داشت، موضوع گازرسانی به شهرها و روستاهای استان بودهاست.
دنیای اقتصاد-حمید ملازاده:
قطر، یکی از بزرگترین تولیدکنندگان گاز طبیعی مایع (LNG) در کنار آمریکا، برنامههای بلندپروازانهای برای دوبرابرکردن ظرفیت تولید خود داشته و قصد دارد تا سال۲۰۲۶ ظرفیت فعلی را به ۱۲۶میلیون تن در سال برساند. شرکت دولتی قطر انرژی در حالحاضر قراردادهای فروش بلندمدت برای ۲۵میلیون تن LNG را امضا کرده و انتظار دارد تا پایان سالجاری قراردادهای بیشتری را نهایی کند. این قراردادها شامل توافقنامههای بلندمدت با کشورهایی مانند هند، چین، ایتالیا، هلند، فرانسه و بنگلادش است. این توافقنامهها نشاندهنده استراتژی پیشگیرانه قطر در پاسخ به اختلالات تجارتجهانی انرژی، بهویژه پس از حمله روسیه به اوکراین است. این توسعه قطر را بهعنوان یک بازیگر مهم در بازار جهانی LNG مطرح کرده و در کنار خنثیکردن ریسکهای ژئوپلیتیک، چالشهای زیستمحیطی منطقه را نیز به حداقل میرساند. این کشور کوچک حاشیه خلیجفارس با دو برابرکردن ظرفیت تولید خود و ایجاد مشارکتهای بینالمللی قوی، قصد دارد رهبری و قابلیت اطمینان خود را بهعنوان تامینکننده اصلی LNG در چشمانداز انرژی در حال تحول حفظ کند.
از ابتدای استقرار دولت سیزدهم تعداد ۱۳۲طرح کلان ناتمام به ارزش ۲۸.۵میلیارد دلار تکمیل و همچنین عملیات اجرایی ۵۰ طرح کلان جدید به ارزش ۴۷.۵میلیارد دلار آغاز شدهاست. به گزارش «شانا» یکی از حوزههای مهمی که در سالهای اخیر بعد از خروج آمریکا از برجام، آسیبهای زیادی دیده بود، مساله تولید و صادرات نفت، گاز و فرآوردههای حاصل از آنها بود، بهطوریکه صادرات نفت از سال۲۰۱۷ تا ۲۰۲۰ همواره کاهش داشت و در سال۲۰۲۰ متوسط صادرات روزانه نفت به زیر ۴۰۰هزار بشکه در روز رسیده بود. از طرفی عدمسرمایهگذاری و توقف بسیاری از کلان پروژههای حوزه نفت و گاز، آسیبهای وارده شده به تولید و اقتصاد کشور را دوچندان کردهبود.
دنیای اقتصاد-پیمان قناعتیفرد:
شرکت نروژی Carbon Circle که از پیشگامان دنیا در جذب کربن بهحساب میآید، بهتازگی وارد یک سرمایهگذاری مشترک با شرکت انگلیسی-نیجریهای Amplus VGE، شده تا با شرکت در یک مناقصه، کشف و بهرهبرداری از میادین جدید نفت و گاز در غربآفریقا را هدف قرار دهند. آنها قصد دارند از این طریق، پتانسیل کامل استفادهنشده خود را به منصهظهور رسانده و در عینحال بهزعم خود، در شتاب بخشیدن به فرآیند جذب کربن نیز کمک کنند. استیوگاردین، مدیرعامل Amplus در اینباره گفت: «مدتی است که Amplus علاقه زیادی به ارائه رویکرد و راهحلهای جدید به منطقه غربآفریقا داشتهاست و ایجاد این سرمایهگذاری مشترک، گامی کلیدی برای ما بهحساب میآید.
دنیای اقتصاد-گروه بازار نفت:
نتایج حاصل از پاسخ تنبیهی ایران علیه رژیم صهیونیستی را میتوان بهعنوان محکی برای گامهای آتی و سهگانه ایران، غرب و رژیم صهیونیستی قلمداد کرد. دولت جو بایدن در واکنش به تنشهای خاورمیانه، به فکر بازگشت به مذاکرات هستهای افتاد و در مقابل دولت رئیسجمهور شهید، سیدابراهیم رئیسی هم فرصت را برای تعقیب موضوع مذاکرات هستهای مغتنم دانست. آنچه واضح است اینکه دو طرف پذیرفتهاند مذاکره و تعامل دیپلماتیک، میتواند بهصورت بالقوه نوید ایجاد گشایش و ترمیم بیاعتمادی مزمن بین ایران و غرب را بههمراه داشتهباشد. در این میان، آنچه بیش از همه بهچشم میآید این حقیقت است که واشنگتن بابت عدمروشنسازی افق گفتوگوهای هستهای در زمان لازم، در شرایط کنونی فشار مضاعفی را تحمل میکند.
دنیایاقتصاد - حمید ملازاده:
درحالیکه بازارهای جهانی نفت منتظر نشست آتی اوپکپلاس در ۲ژوئن هستند، بهای طلایسیاه در معاملات روز دوشنبه ۲۷ ماه مه ثابت ماند و باعث ایجاد حس خوشبینی محتاطانه در بازار شد. به گزارش رویترز و تا لحظه تنظیم این خبر، قیمت نفتخام برنت برای ماه ژوئیه با ۲۴سنت افزایش به ۵۰.۸۲دلار در هر بشکه رسید. بهای نفتخام وستتگزاس اینترمیدیت (WTI) آمریکا نیز با ۲۸سنت افزایش، ۷۸ دلار در هر بشکه فروخته شد. هفته گذشته نفتخام برنت با کاهش تقریبا ۲درصدی روبهرو شد و WTI نیز نزدیک به ۳درصد افت داشت. این کاهش عمدتا به دلیل انتشار صورتجلسه فدرالرزرو آمریکا بود که نشان میداد برخی از مقامات در صورت لزوم برای مدیریت تورم مداوم، آماده افزایش بیشتر نرخ بهره هستند.
دادههای رهگیری نفتکشها نشانداد واردات نفت هند از روسیه در ماه آوریل به بالاترین سطح در ۹ماه اخیر رسید. به گزارش «شانا» به نقل از رویترز، دادههای رهگیری نفتکشهای منابع کشتیرانی و تجاری نشانداد بهدنبال ازسرگیری نقلوانتقال محمولههای نفتکشهای تحریمنشده شرکت بزرگ کشتیرانی سوکومفلوت روسیه، واردات نفت این کشور به هند در ماه آوریل به بالاترین سطح در ۹ماه اخیر افزایش یافت. پالایشگاههای هند واردات نفت روسیه را از طریق نفتکشهای متعلق به شرکت سوکومفلوت برای مدت کوتاهی متوقف کردند، زیرا کشتیهای این شرکت بههمراه ۱۴نفتکش آن در ماه فوریه از سوی واشنگتن بهعنوان ناقض تحریمهای غرب معرفی شدند.
«بانک آو راشا» از تاثیر منفی اعمال تحریمها علیه این کشور بر درآمدهای صادراتی و پرداختهای نفتی خبر داد. به گزارش «شانا» به نقل از رویترز، بانک روسیه اعلام کرد تحریمهای گسترده علیه روسیه و افزایش فشار بر کشورهایی که روابط دوستانه با این کشور دارند، به درآمدهای صادراتی شرکتهای روس ضربه میزند و مشکلاتی را برای پرداختهای نفتی ایجاد میکند. بهدلیل تنشهای بین مسکو و کییف، آمریکا روسیه را با موجی از تحریمها هدف قرارداده و تهدید کرده که بانکهای خارجی کمککننده به تجارت مسکو را تحریم میکند. این موضوع بعضی از بانکهای چینی را بر آن داشته تا روابط تجاری خود را با شرکتهای روس محدود کنند.
نشستهای وزارتی سازمان کشورهای صادرکننده نفت(اوپک) و ائتلاف اوپکپلاس دوم ژوئن (یکشنبه، ۱۳ خرداد) از طریق ویدئوکنفرانس برگزار میشوند. به گزارش «شانا» به نقل از دبیرخانه اوپک، یکصدوهشتادوهشتمین نشست عادی وزیران نفت و انرژی اوپک و سیوهفتمین نشست اوپکپلاس که از یکم ژوئن (۱۲ خرداد) به دوم ژوئن (۱۳ خرداد) موکول شده، از طریق ویدئوکنفرانس برگزار خواهد شد. در همین حال، پنجاهوچهارمین نشست کارگروه وزارتی نظارت بر توافق اوپکپلاس (JMMC) هم پیش از نشست وزارتی اوپکپلاس، در تاریخ یادشده از طریق ویدئوکنفرانس برگزار میشود. پس از بهتاخیرافتادن نشست اوپک و اوپکپلاس، نفتخام شاخص برنت دریای شمال در معاملات روز جمعه با حدود ۰.۳درصد افت به ۸۱دلار و ۱۴سنت برای هر بشکه رسیدکه پایینترین سطح از فوریه امسال تاکنون است. قیمت این شاخص در اوایل ماه گذشته میلادی به ۹۱دلار و ۱۷سنت برای هر بشکه و بالاترین قیمت در سال۲۰۲۴ رسیده بود. شماری از اعضای اوپکپلاس پس از سیوششمین نشست وزارتی این ائتلاف در نوامبر ۲۰۲۳ متعهد شدند برای سه ماه نخست سال۲۰۲۴ بهطور داوطلبانه افزون بر رقمهای پیشین و توافق کاهش عرضه موجود، روزانه ۲میلیون و ۲۰۰هزار بشکه دیگر از تولید خود بکاهند. در همین حال، اسفند امسال اعضای این ائتلاف بهمنظور حمایت بیشتر از بازار در بحبوحه نگرانیها از رشد اقتصادی جهان، اعلام کردند کاهش داوطلبانه تولید نفتخام خود در سه ماه نخست را تا سه ماه دوم سالجاری میلادی تمدید میکنند.
منابع مطلع از توافق اپراتورهای خط لوله روسیه و لهستان برای تداوم انتقال نفت قزاقستان به آلمان از خط لوله دروژبا خبر دادند. به گزارش «شانا» به نقل از رویترز، منابع آگاه اعلام کردند شرکتهای اپراتور خط لوله روسیه و لهستان با رفع مشکل مربوط بهخطر توقف عرضه نفت در ماه ژوئن، توافق کردند انتقال نفت قزاستان به آلمان ادامه یابد. شرکت ترانسنفت روسیه در ماه آوریل به قزاقستان هشدار داد بهدلیل توقف صدور گواهینامه مربوط به جریانسنج نفت در لهستان که تا تاریخ پنجم ماه ژوئن (چهارشنبه، ۱۴خردادماه) نیاز است، انتقال نفت این کشور به آلمان متوقف میشود.
دنیای اقتصاد-حمید ملازاده:
در بحبوحه بازگرداندن تحریمها بر تولید و صادرات نفتخام ونزوئلا، ایالاتمتحده بهدقت رویکرد خود را در قبال شرکتهای نفتی بینالمللی فعال در این کشور دنبال میکند. با نزدیکشدن به انتخابات ریاستجمهوری نوامبر ایالاتمتحده و آشفتگی سیاسی ونزوئلا در پس زمینه، کاخسفید محتاط است که بازار جهانی نفت را بیش از این مختل نکند. بهرغم کاهش موقت تنشها با تعلیق تحریمها تا آوریل۲۰۲۴ پس از تعهدات رئیسجمهور نیکلاس مادورو برای برگزاری انتخابات عادلانه، اتفاقات ناامیدکننده بعدی منجر به اعمال مجدد تحریمها شد، با این حال نشانهها حاکی از معافیتهای بالقوه برای تولیدکنندگان نفت خارجی است که نمونه آن اعطای مجوز اخیر به شرکت اسپانیایی Repsol توسط وزارت خزانهداری ایالاتمتحده است. همانطور که وزارت خزانهداری صدور مجوزها را بررسی میکند، تعامل پیچیده بین اجرای تحریمها، مانورهای دیپلماتیک و منافع اقتصادی، پیچیدگی سیاست ایالاتمتحده در قبال ونزوئلا و پیامدهای آن بر بازار جهانی نفت را برجسته میکند.