جنجال بر سر اظهارات جدید عیسی زارع‌پور پیرامون رفع محدودیت‌های اینترنتی
وزیر ارتباطات: موافق رفع فیلتر نیستم
طبق آنچه برخی رسانه‌ها از سخنان وی در حاشیه نماز عید فطر در جمع شماری از جوانان منتشر کرده‌اند، زارع‌پور در پاسخ به این سوال که «اگر تصمیم‌گیری درباره رفع فیلتر تلگرام، واتس‌اپ و اینستاگرام به او سپرده شود آیا امروز موافق رفع فیلتر است، اظهار کرده که «نه؛ موافق نیستم». انتشار این اظهارات در فضای مجازی با واکنش جدی کاربران مواجه شد؛ تا جایی که سرانجام مدیر روابط عمومی وزارت ارتباطات در حساب توییتر خود این گفته‌ها را تقطیع شده خواند و به نقل از وزیر ارتباطات نوشت: «پلتفرمهای مسدود شده اگر دفاترشان در ایران تاسیس شود و تابع قوانین کشور مبتنی بر حفظ حقوق مردم باشند، رفع فیلتر خواهند شد.»
اینترنتی با طعم VPN
بیش از نیم سال است که اختلال و محدودیت میهمان دائمی شبکه اینترنت کشور است و انواع ابزارهای دور زدن فیلترینگ پای ثابت تجربه کاربران ایرانی از فضای مجازی هستند. از مهر ماه سال گذشته که اکثر پلتفرمهای خارجی از جمله انواع شبکه‌های اجتماعی، فروشگاه‌های دانلود اپلیکیشن و دیگر برنامه‌های کاربردی مسدود شده‌اند، رفع هرچه سریع‌تر این محدودیت‌ها، مطالبه جدی جامعه بوده و این خواسته را بارها و بارها از طرق مختلف - خصوصا از طریق شماری از نمایندگان- به گوش متولیان بخش ارتباطی رسانده‌اند. با این حال در تمام این مدت، پاسخ عیسی زارع‌پور به عنوان وزیر ارتباطات و رئیس کارگروه اقتصاد دیجیتال محدود به سلب مسوولیت وزارتخانه‌اش از اعمال این محدودیت‌ها بوده و در ادامه نیز بر شرط بازگشایی دفاتر این شرکت‌های خارجی در کشور برای رفع فیلتر این پلتفرم‌ها تاکید کرده است. تاکید مداوم اعضای دولت و مجلس بر لزوم بازگشایی دفاتر رسمی این شرکت‌های خارجی در کشور در حالی اتفاق می‌افتد که با تحریم‌های موجود و روابط بین‌المللی نه چندان گسترده کشور، تحقق این شرط عملا محال است و بسیاری معتقدند که این پاسخ‌ها صرفا برای از سر باز کردن رسیدگی به این مطالبه‌هاست.
حالا صحبت‌های زارع‌پور درباره رفع فیلتر پلتفرمهای خارجی که در حاشیه نماز عید فطر که از سوی پایگاه خبری «عصر ایران» منتشر شد، باعث شده تا بار دیگر زخم کهنه کاربران نسبت به بی‌تفاوتی دولتمردان به این مطالبه عمومی سر باز کند و خواستار رسیدگی به وضعیت بغرنج فضای مجازی شوند. بسیاری از کاربران، سخنان اخیر زارع‌پور مبنی بر اینکه در شرایط فعلی شخصا موافق رفع فیلتر این پلتفرمهای خارجی نیست را با سخنان وزیر پیشین ارتباطات مقایسه کردند که در آنها، محمدجواد آذری‌جهرمی در پاسخ به سوال مشابهی اظهار کرده بود: «ما در وزارت ارتباطات به عنوان مسوول بخش ICT، با هرگونه قطعی و اعمال محدودیت ارتباطاتی در هر حالتی مخالف هستیم و اگر قطعی اتفاق افتاد، باید پیگیر وصل آن باشیم.» آذری‌جهرمی در این صحبت‌ها با اشاره به اینکه عده‌ای در کشور موافق قطع این ارتباطات هستند، تاکید کرده بود که اساسا در کشور قوه عاقله‌ای وجود دارد که میان این نظرات موافق و مخالف تصمیم نهایی را می‌گیرد؛ اما خطا آنجاست که وزارت ارتباطات خودش هم به دنبال قطع ارتباط باشد.
پوریا استرکی از فعالان فضای مجازی که در زمینه تحلیل داده و بررسی کاربرد شبکه‌های اجتماعی فعالیت می‌کند، با انتشار رشته توییتی، به صحبت‌های اخیر زارع‌پور و بی‌تفاوتی متولیان بخش‌های ارتباطی برای رفع محدودیت پلتفرمهای کاربردی که نزد کاربران دارای محبوبیت هستند واکنش نشان داد و صحبت‌های زارع‌پور را مغالطه خواند. وی در تحلیل خود از شرایط موجود و این شرط که پلتفرمهای بین‌المللی برای رفع فیلتر باید در ایران دفتر رسمی تاسیس کنند و پاسخگو باشند، نوشت: «پیش از هرچیز باید توجه داشت که با تحریم‌ها و اوضاع بین‌المللی موجود، این خواسته که پلتفرم‌ها در ایران نمایندگی داشته باشند شرطی محال و صرفا بهانه‌ای برای تداوم فیلترینگ است. از سوی دیگر در ایران حتی برای مدیریت پلتفرمهای بومی نیز قوانین دقیق و مطمئنی وجود ندارد؛ چه برسد به خارجی؛ چرا یک شرکت بین‌المللی باید به آشفتگی موجود در ایران تن دهد.» استرکی بسیاری از قوانین و رویه‌های جاری در ایران را در تضاد با قوانین سایر نقاط جهان و قوانین داخلی هر کدام از این پلتفرم‌ها عنوان کرد و افزود: «عملا برای یک شرکت خارجی، امکان تطبیق با شیوه‌های مشخص و نامشخص ایران وجود ندارد.» وی با اشاره به وعده‌های ابراهیم رئیسی در زمان انتخابات ریاست‌جمهوری افزود: «آقای رئیسی در زمان انتخابات قاضی‌القضات بود و با آشنایی دقیق با قوانین داخلی و پلتفرم‌ها، قول داد که محدودیت‌ها و اختلالات اینترنتی را کاهش دهد و اکنون نمی‌توان گفت که لزوم و ضرورت تازه‌ای برای افتتاح دفتر و پاسخگویی پلتفرمهای خارجی پیش آمده است.»
بومی‌سازی به چه قیمتی؟
درحالی وزارت ارتباطات و در راس آن عیسی زارع‌پور، تلاش مردم برای اتصال به پلتفرمهای خارجی از طریق انواع VPN را انکار کرده و بر توانمندی پلتفرمهای بومی برای پاسخ به نیاز کاربران تاکید می‌کند که محمداحسان خرامید، مدیر روابط عمومی این وزارتخانه، خود در شبکه اجتماعی توییتر حضور فعالی دارد. وی حتی برای اطلاع‌رسانی درباره اینکه صحبت‌های اخیر وزیر ارتباطات تقطیع شده است نیز از پلتفرم ممنوعه و فیلتر شده توییتر استفاده کرد و در آن تصویری از پیام خود در شبکه اجتماعی «ویراستی» -که از آن با عنوان توییتر ایرانی یاد می‌شود- را بازنشر کرد که احتمالا علت این اقدام، بیشتر دیده شدن پیام به دلیل مخاطبان بیشتر توییتر باشد.
مدت‌هاست که وزارت ارتباطات با انتشار آمارهایی از استقبال کاربران از پلتفرمهای بومی خبر می‌دهد و معتقد است که این پلتفرم‌ها به خوبی توان پاسخ به نیاز کاربران برای ارتباطات، راه‌اندازی کسب‌و‌کار و فروش محصولات مختلف را دارا هستند. این درحالی است که فعالان فضای مجازی نظر دیگری دارند و معتقدند مقاومت وزارت ارتباطات در برابر خواست مردم، نتیجه‌ای جز تحمیل زیان بیشتر به کاربران و کسب‌وکارها ندارد. آزاد بهرامی هم‌بنیانگذار نوین‌هاب -پلتفرمی برای مدیریت شبکه‌های اجتماعی- در پاسخ به این سوال که آیا پلتفرمهای بومی می‌توانند جایگزین شبکه‌های اجتماعی خارجی از جمله اینستاگرام شوند به پایگاه خبری «مارتک» گفته است: «مدت‌هاست که به واسطه فعالیت‌مان در مجموعه نوین‌هاب با پلتفرمهای بومی ارتباط مستقیم و نزدیکی داریم؛ اما باید تاکید کنم که به عقیده من ابدا این پلتفرم‌ها توان جایگزینی نمونه‌های خارجی را ندارند.» وی با اشاره به اینکه اکثر این پلتفرمهای داخلی از نظر فنی به‌شدت ضعیف هستند، افزود: «بیش از ۹۰ درصد مشکلاتی که در کار با پلتفرم‌ها و طراحی ابزار در مجموعه خود با آن مواجه هستیم معطوف به همین شبکه‌های اجتماعی داخلی است.» بهرامی افزود: «از سوی دیگر مهم‌ترین نکته برای مقبول واقع شدن یک شبکه اجتماعی، گرایش کاربران به فعالیت در چنین پلتفرمی است و هر شبکه اجتماعی تا زمانی که میزبان انبوهی از کاربران نباشد، هیچ ارزشی نخواهد داشت.» وی با بیان اینکه اساسا اعتبار شبکه اجتماعی و خلق ارزش، به واسطه همین فعالیت کاربران ایجاد می‌شود، تاکید کرد: «حتی اگر تردیدی که به آمارهای ارائه شده درباره تعداد کاربران این پلتفرمهای داخلی مطرح است را نادیده بگیریم، مشاهده می‌شود که بخش زیادی از همین عضویت‌های انجام شده به واسطه مشروط کردن ارائه برخی خدمات بانکی و اداری در یک پلتفرم داخلی خاص انجام شده و اساسا کاربر پس از انجام کار آن پلتفرم را رها کرده و به سراغ همان پلتفرمهای محبوبی که تراکم ارتباطات بالاتری دارد می‌رود. این فعال شبکه‌های اجتماعی معتقد است که محدودیت‌های اینترنتی اخیر آسیب زیادی به کسب‌وکارها زده و اکنون صنعت سوشال‌مارکتینگ در ایران به جایی رسیده که شرکت‌ها برای فعالیت، اجرای کمپین‌های تبلیغاتی و سرمایه‌گذاری، دچار تردید هستند.
مصاحبه دیگری که در همین مدت اخیر از عیسی زارع‌پور، وزیر ارتباطات منتشر شد نشان می‌دهد که گویا سلب مسوولیت از خود برای تسهیل برقراری ارتباطات باکیفیت برای شهروندان، محدود به مساله فیلترینگ پلتفرمهای خارجی نیست. وی در مصاحبه‌ای که روز گذشته «شفقنا» منتشر کرد، در پاسخ به گلایه برخی کاربران درباره مشکل آنتن‌دهی و رفع نشدن مشکل با ثبت شکایت در سامانه‌های رگولاتوری اظهار کرد: رفع برخی اختلالات آنتن‌دهی از اراده وزارت ارتباطات خارج است. وی در تشریح این ادعا اظهار کرد: «گاهی مشکلات نیاز به پیگیری خودِ اشخاص دارد. به عنوان مثال فردی به من پیام داده بود که «در سال گذشته دکل مخابراتی یا BTS در محل ما جمع شده و پس از تماس با سامانه ۱۹۵، ما را به چند ماه بعد حواله دادند و گفتند مشکل را برطرف می‌کنند، اما هنوز اقدامی صورت نگرفته است.» بنده شخصا این مورد را بررسی کردم و متوجه شدم که اهالی محل به اپراتور‌ها اجازه نصب BTS و تجهیزات را نمی‌دهند، بنابراین این‌گونه از موارد نیازمند پیگیری از سوی خودِ افراد است؛ به گونه‌ای که یکی از مالکین را راضی کنند تا اجازه نصب تجهیزات داده شود.» وی با اشاره به تفکر عامه مردم درباره مضر بودن امواج آنتن‌های BTS تصریح کرده است که حل این مساله نیازمند اطلاع‌رسانی و فرهنگ‌سازی است. با این‌حال این سوال مطرح می‌شود که اگر همین فرهنگ‌سازی و اقناع مشترکان برای نصب آنتن‌ها برای افزایش کیفیت و تسهیل ارتباطات در حیطه وظایف ارتباطات نیست، پس چه کسی مسوول است و اساسا بهتر نیست که وظایف و مسوولیت‌های وزارت ارتباطات بار دیگر برای مردم تشریح شود؟
