ویژه‌نامه سراسری «بیست‌ودومین نمایشگاه بین‌المللی متالورژی (ایران متافو) 1404»

• دست‌اندازهای فولادی

  

  صنعت فولاد و معدن ایران، به‌عنوان دو ستون اصلی اقتصاد، در آستانه تحولی بزرگ قرار دارند. با وجود چالش‌هایی همچون تحریم‌ها، ناترازی انرژی و مشکلات ارزی، این بخش‌ها به‌شدت در حال تلاش برای افزایش ظرفیت تولید و صادرات‌اند. ایران با دارا بودن منابع غنی معدنی و ظرفیت‌های قابل‌توجه در تولید فولاد، یکی از بازیگران مهم این حوزه در منطقه است. اما برای دستیابی به رشد پایدار و رقابت‌پذیری جهانی، نیازمند اصلاحات ساختاری در سیاست‌های اقتصادی، به‌ویژه در زمینه قیمت‌گذاری، انرژی و حمایت از بخش خصوصی است. با بهره‌گیری از فناوری‌های نوین همانند هوش مصنوعی و اینترنت اشیا، این صنایع می‌توانند به بهره‌وری بالاتر و کاهش هزینه‌ها دست یابند. برگزاری رویدادهایی همانند «ایران متافو» فرصت‌های مهمی برای تبادل فناوری و تقویت روابط تجاری با کشورهای دیگر فراهم کرده است. برای تحقق اهداف بلندمدت، همکاری موثر دولت و بخش خصوصی ضروری به نظر می‌رسد تا ایران بتواند جایگاهش را در بازار جهانی فولاد و معدن تقویت کند. در این گزارش با بهادر احرامیان، عضو هیات‌مدیره انجمن فولاد ایران، درباره اهمیت صنعت فولاد و برگزاری رویدادهایی همچون ایران متافو گفت‌وگو کردیم.

• ارتباط با سرمایه‌گذاران

  

  در سال‌های گذشته صنعت فولاد و معدن به‌عنوان یکی از محورهای اصلی توسعه صنعتی نقش مهمی در اشتغال، ارزآوری و گسترش زنجیره‌های تولید ایفا کرده است. نمایشگاه ایران متافو با ایجاد بستری برای تبادل تجربه، ارائه دستاوردهای نو و هم‌افزایی میان دولت، بخش خصوصی و تشکل‌های تخصصی، جایگاه ویژه‌ای در این مسیر دارد. همکاری و گفت‌وگوهای تخصصی شکل‌گرفته در این رویداد، زمینه‌ای فراهم کرده تا اطلاعات و برنامه‌ها در کنار یکدیگر قرار گیرد و مسیر آینده این صنایع استراتژیک با دقت بیشتری ترسیم شود. با هدف بررسی نقش نمایشگاه ایران متافو در اقتصاد ایران، با محمدرضا بهرامن، رئیس خانه معدن، گفت‌وگویی انجام دادیم که در ادامه می‌خوانید.

• فرصتی برای رونق فولادی‌ها

  

  برگزاری نمایشگاه ایران متافو در این شرایط ویژه کشور و تحریم‌ها فرصت خوبی برای اقتصاد کشورمان است و باید از آن استفاده کرد. در دوره‌های گذشته بازدیدکنندگان موثری داشته‌ایم. از کشورهای هدف صادرات ایران کشورهای زیادی حضور داشتند. امیدواریم که امسال هم این روند ادامه داشته باشد.

• بزرگ‌ترین رویداد منطقه

  

  نمایشگاه‌ها می‌توانند در انتقال دانش، معرفی فناوری‌های نو، برگزاری کارگاه‌های تخصصی، ایجاد هم‌افزایی و تسهیل تعاملات B۲B تاثیر بگذارند. شرکت سهامی نمایشگاه‌های بین‌المللی ایران برای استانداردسازی خدمات نمایشگاهی در سطح جهانی تلاش کرده است؛ به‌طوری‌که از سیستم‌های نوین ثبت‌نام و پایش بازدیدکنندگان تا توسعه زیرساخت‌های انرژی و مدیریت محدودیت‌های احتمالی؛ همه با هدف ارائه یک تجربه حرفه‌ای و بین‌المللی انجام شده است.

• خودتحریمی صنعتگران

  

  نمایشگاه بین‌المللی متافو طی سال‌های گذشته به یکی از مهم‌ترین رویدادهای صنعتی در کشورمان تبدیل شده است، رویدادی که زنجیره کامل فلزات اساسی، فولاد، مس، آلومینیوم، صنایع معدنی و شرکت‌های فعال در بخش تجهیزات و فناوری‌های نو را در بستر مشترک گردهم می‌آورد.

• سیاست‌های ارزی، بسترساز رانت

  

  رویداد ایران متافو یکی از محفل‌های مهم صنایع است که می‌تواند به‌عنوان بستری برای گفت‌وگو و هم‌فکری بازیگران و فعالان تولیدی برای طرح و حل مسائلشان شناخته شود. بیست‌ودومین دوره ایران متافو (۱۴۰۴) با حساسیت بیشتری دنبال می‌شود، چرا که فعالان بخش خصوصی به اتفاق تاکید دارند، سیاست‌های اشتباه باعث تحمیل شرایط دشوار به تولیدکنندگان شده است. مهدی محمدی، رئیس هیات‌مدیره انجمن تولیدکنندگان فولاد آلیاژی، بر این باور است که اعمال سیاست‌های اشتباه و تحمیل ناخواسته فشار بر صنعتگران و تولیدکنندگان، تداوم فعالیت برای آنان را بسیار دشوار کرده است. به باور او، افراد و گروه‌هایی در اقتصاد حضور دارند که از به‌هم‌ریختگی و سیاست‌های دستوری نفع می‌برند. وی به‌طور مشخص از رانت ۳۰۰ هزار میلیارد‌تومانی در حوزه صادرات زنجیره فولاد در دوره ۱۸‌ماهه منتهی به پایان شهریور امسال سخن می‌گوید. گفت‌وگوی ما با مهدی محمدی، رئیس انجمن فولاد آلیاژی، را در ادامه بخوانید.

• رفیق بازی تجاری

  تجارت جهانی عمدتاً میان کشورهایی که از نظر سیاسی روابط نزدیک و دوستانه دارند در حال رشد است، در حالی که میان کشورهایی با اختلافات عمیق سیاسی روندی کاهشی را تجربه می‌کند.

• عبور از زیان به سود پایدار

  مدیرعامل شرکت مادر تخصصی توسعه معادن و صنایع معدنی خاورمیانه (میدکو) در نشستی با مدیران این شرکت گزارش جامعی از عملکرد، وضع فعلی و دستاوردهای گروه در سال نخست مدیریتش ارائه داد.

• دورنمای در انتظار

  

  تحولات صنعت فولاد در سال‌های گذشته سرعت گرفته و فشارهای ناشی از محدودیت انرژی، نوسان بازار و الزامات رقابتی، اهمیت برنامه‌ریزی دقیق و مدیریت چابک را بیش از همیشه آشکار کرده است.

• کاهش سهم تولیدکننده‌ها از صادرات

  

  آمار صادرات هفت ‌ماه سال ۱۴۰۴ زنجیره ارزش صنعت فولاد حاکی از رشد ۲۷درصدی ارزش صادرات زنجیره فولاد و کاهش سهم تولیدکنندگان از صادرات به ۴۰ درصد خبر می‌دهد.

• سازوکار بازار

  

  در جهان امروز، نمایشگاه‌های تخصصی یکی از ابزارهای کلیدی تبادل دانش و ارتباط مستقیم میان فعالان اقتصادی به شمار می‌روند. با این وصف نمایشگاه‌ها و همایش‌ها در اقتصاد ایران، اثرگذاری واقعی این رویدادها را کاهش داده و آنها را به حاشیه‌های تبلیغاتی و تجاری سوق داده است؛ به‌طوری‌که سعید عسکرزاده، دبیر انجمن سنگ‌آهن بر این باور است که فعالان بخش معدن ترجیح می‌دهند در همه رویدادهای نمایشگاهی حضور نیابند، چراکه زمان و هزینه آن با دستاوردها همخوانی ندارد. این فعال معدنی تاکید می‌کند که ارزش افزوده واقعی در زنجیره فولاد تنها زمانی معنا دارد که هزینه مصرف ۵/ ۳‌برابری سنگ‌آهن، انرژی، آب، گازوئیل یارانه‌ای و منابع هیدروکربنی در ارزیابی‌ها لحاظ شود و سیاست‌گذار بپذیرد تبدیل یک محصول ۷۰دلاری به کالای ۴۰۰دلاری با سوختن حجم عظیمی انرژی، الزاماً به معنای ایجاد ارزش افزوده نیست.

• افق فولاد در ۱۴۰۸

  

  فولاد نه‌تنها کالای‌ صنعتی‌، بلکه‌ شاخصی‌ کلیدی‌ برای‌ سنجش‌ توسعه‌یافتگی‌ اقتصادی‌ محسوب می‌شود. مطالعات سازمان همکاری‌های اقتصادی‌ و توسعه‌ (۲۰۲۲) نشان می‌دهد رشد تولید فولاد با ضریب‌ همبستگی‌ ۷۸/ ۰ با رشد اقتصادی‌ کشورهای‌ در حال توسعه‌ همراه است.‌ در ایران، این‌ صنعت‌ ١٨ درصد ارزش افزوده بخش‌ صنعت‌ و ۳/ ۲ درصد تولید ناخالص‌ داخلی‌ را به‌ خودش اختصاص داده است.

• خاک را به هنر کیمیا کنیم

  گاهی برخی از علوم را می‌توان در قدمت جوامع به‌راحتی مشاهده کرد. در آداب آیینی و ملی ایران ضرب‌المثل زیبا و در فراخور مهندسی مواد و متالورژی می‌توان یافت که به این شرح است: «خاک را به هنر کیمیا کنیم». به‌راحتی می‌توان دریافت که منظور از خاک همان خاکی است که دارای ارزش بوده و به خاطر آن کیمیاگری را به طرح مثال کشیده‌اند. کیمیاگری در جوامع گذشته دارای ارزش و اهمیت خاص بوده که شامل تغییرات و فعل‌وانفعالات است و به تولید محصولات منتهی شده است. از‌این‌رو می‌توان کیمیاگری را به مهندسی مواد و متالورژی نسبت داد و خاک را به فرآورده‌های معدنی و سنگ معدنی که دارای ارزش و سرمایه‌هایی باورنکردنی هستند و به حساسیت مهندسی مواد و متالورژی از خاک تا کیمیاگری اشاره کرد.

• نورد سخت

  

  بیست‌ودومین نمایشگاه بین‌المللی متالورژی، فولاد، ریخته‌گری، آهنگری و صنایع وابسته (ایران متافو) در حالی برگزار می‌شود که اقتصاد ایران بیش از هر زمان دیگری به افزایش بهره‌وری، صادرات صنعتی، توسعه زنجیره ارزش فلزات و ارتقای فناوری نیاز دارد. در این گزارش ضمن تشریح جایگاه صنعت فولاد در اقتصاد ایران و بررسی نقش نمایشگاه «ایران متافو» در گسترش این صنعت پایه، به این پرسش کلیدی پاسخ می‌دهیم که نمایشگاه بین‌المللی متالورژی، فولاد، ریخته‌گری، آهنگری و صنایع وابسته چگونه می‌تواند به بهبود اقتصاد ایران کمک کند؟

• موتور توسعه صنعتی

  

  براساس داده‌های بین‌المللی، مجموع منابع مس شناسایی‌شده و اکتشاف‌نشده جهان در سال ۲۰۲۴ حدود ۶/ ۵ میلیارد تن برآورد می‌شود. از این میان، ۱/ ۲ میلیارد تن منابع شناسایی‌ شده و حدود یک میلیارد تن ذخایر قطعی اقتصادی است. ظرفیت تولید فعلی معادن جهان نزدیک به ۲۸ میلیون تن در سال است، درحالی‌که تولید واقعی ۴/ ۲۲ میلیون تن گزارش شده است. این آمار نشان می‌دهد با وجود رشد تقاضا در صنایع کلیدی همانند خودروسازی، انرژی‌های تجدیدپذیر و زیرساخت‌های الکترونیکی، ریسک اتمام ذخایر مس در کوتاه‌مدت پایین ارزیابی می‌شود.

• فرصت جدید بورسی

  

  اوراق سپرده مس، بحث تازه و جذابی در حوزه بازار سرمایه است، ابزاری که ظرفیتی ایجاد کرده تا هم سرمایه‌گذاران خرد و هم تولیدکنندگان بتوانند از آن بهره ببرند و نقش مهمی در توسعه بازار مس و فرآورده‌های آن در ایران ایفا کنند. در مهرماه امسال (تنها یک ماه)، ۴۰۴ اوراق سپرده مس در بورس کالای ایران راه‌اندازی شد. پیش از این، تجربه اوراق سپرده طلا، نقره و برخی دیگر از فلزات را داشتیم، اما ضرورت ایجاد اوراق سپرده بر مبنای مس، با توجه به جایگاه ایران در تولید این فلز و فرآورده‌های آن، به‌طور کامل مشهود بود. پس از جلسات متعدد و بررسی‌های کارشناسی، بورس کالا تصمیم به راه‌اندازی این بازار گرفت و این اقدام اجرایی شد.

• تغییر نگاه

  

  صنعت فولاد به‌عنوان یکی از پیشران‌های اقتصادی و صنعتی در کشورمان، در هفت‌ ماه نخست سال جاری مسیری پرچالش و همراه با نقاط امید را پشت سر گذاشته است. اگرچه در ظاهر به‌نظر می‌رسد محدودیت‌های انرژی و شرایط محیطی می‌توانست این صنعت را بیش از گذشته زمین‌گیر کند، اما فولادسازان در کشورمان با اتکا به برنامه‌ریزی و اقدامات جبرانی توانستند از کاهش شدید تولید جلوگیری کرده و در شش‌ ماه نخست سال، رشدی یک تا دودرصدی نسبت به مدت مشابه سال قبل ثبت کنند. این رشد کوچک و مهم، نتیجه مجموعه‌ای از تلاش‌ها و سرمایه‌گذاری‌هایی بود که اگر استمرار پیدا می‌کرد، می‌توانست صنعت فولاد را در جایگاهی بالاتر از وضع فعلی قرار دهد.

• چشم‌انداز روشن فلزات

  

  ایران‌ متافو مهم‌ترین رویداد در حوزه صنایع فلزی و متالورژی است، نمایشگاهی سالانه که تولیدکنندگان، تامین‌کنندگان، سازندگان تجهیزات، سرمایه‌گذاران و کارشناسان فنی را در فضای مشترک گرد هم می‌آورد. این رویداد در سال‌های گذشته با مساحت بیش از ۲۰ هزار مترمربع فضای نمایشگاهی و میزبانی از صدها شرکت داخلی و خارجی و ده‌ها هزار بازدیدکننده تخصصی، جایگاهی فراتر از نمایشگاه ملی یافته و عملاً به محور منطقه‌ای زنجیره‌های تامین فلز در خاورمیانه تبدیل شده است.

• ویترین صنعت در عصر تحریم

  

  بیست‌ودومین نمایشگاه بین‌المللی متالورژی (ایران متافو) به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین رویدادهای صنعت متالورژی (زنجیره کامل از معدن تا محصول نهایی) به‌عنوان بزرگ‌ترین رویداد منطقه از ۲۹ آبان به مدت چهار روز برگزار می‌شود. البته ایران متافو ۱۴۰۴ در شرایطی برگزار می‌شود که صنایع معدنی و فلزی در کشورمان در کنار توسعه ظرفیت‌های داخلی، با چالش‌های جدی ناشی از تحریم‌ها و محدودیت‌های تامین انرژی مواجه‌اند. آن‌گونه که سمیه خلوصی، معاون برنامه‌ریزی و توانمندسازی ایمیدرو، تاکید می‌کند، این رویداد تنها نمایشگاه نیست، بلکه بستری برای ارائه توان ساخت داخل، ایجاد ارتباط میان تولیدکنندگان، فناوران و مصرف‌کنندگان و کاهش ریسک‌های زنجیره تامین تجهیزات و فناوری‌های نوین محسوب می‌شود. معاون برنامه‌ریزی و توانمندسازی ایمیدرو، برگزاری بیست‌ودومین دوره ایران متافو را فرصتی برای نمایش توان تولید و ساخت داخل و بسترساز همکاری‌های داخلی و خارجی در صنعت متالورژی می‌داند. او می‌گوید، این رویداد می‌تواند در شرایط محدودیت‌های بین‌المللی با شناسایی شرکت‌های فناور، کاهش ریسک تامین تجهیزات و توسعه زنجیره فلزی کشور نقش‌آفرینی کند. به‌دلیل اهمیت این رویداد به‌عنوان یکی از مهم‌ترین رویدادهای نمایشگاهی در منطقه، با وی به گفت‌وگو نشستیم که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید.

• دورنمای فلز زرد

  

  طلا به‌عنوان دارایی استراتژیک در اقتصاد جهانی مطرح بوده است. این فلز گرانبها نقش چندوجهی ایفا می‌کند: از یک‌سو به‌عنوان ذخیره ارزش و پشتوانه پولی از سوی بانک‌های مرکزی نگهداری می‌شود و از سوی دیگر به‌عنوان دارایی امن در زمان بی‌ثباتی‌های اقتصادی و سیاسی به آن پناه برده می‌شود. پس از کنار گذاشته شدن سیستم استاندارد طلا در دهه ۱۹۷۰، طلا همچنان بخش مهمی از ذخایر رسمی کشورها باقی مانده است. به‌طوری‌که بانک‌های مرکزی جهان در سال ۲۰۲۴ در مجموع حدود یک‌پنجم کل طلای جهان را در اختیار داشتند. این حجم انبوه ذخایر طلا، همراه با قیمت‌های بالای آن، سبب شده طلا پس از دلار آمریکا به دومین دارایی ذخیره‌ای بزرگ جهان از نظر ارزش بازار تبدیل شود.

• صنعت فولاد زیر سایه خاموشی‌ها

  

  در چهار سال گذشته، صنعت فولاد (به‌عنوان سومین صنعت بزرگ کشورمان) زیر فشار ناتوانی دولت در تامین پایدار انرژی قرار گرفته است؛ فشاری که نه‌تنها ظرفیت تولید، بلکه اعتماد تولیدکنندگان به سیاست‌گذاری را نیز تخریب کرده است. در این مدت، واحدهای فولادی به‌طور متوسط سالانه سه ماه کامل با تعطیلی اجباری مواجه بوده‌اند؛ تعطیلی‌هایی بدون برنامه، بدون جبران و بدون آنکه نهادی مسئولیت آن را بپذیرد.

• چهارگانه فرصت‌سوزی

  

  ایران با داشتن پنجمین ذخایر معدنی جهان به ارزش بیش از ۲۷ هزار میلیارد دلار، ظرفیت بالایی برای رشد اقتصادی و ارزآوری در بخش غیرنفتی دارد؛ چالش‌های کمبود انرژی، تجهیزات فرسوده، مشکلات ارزی و قوانین ناپایدار مانع استفاده کامل از این فرصت‌ها شده و مسیر توسعه پایدار بخش معدن و صنایع معدنی را با محدودیت مواجه کرده است.

• قفل‌های ساختاری

  

  تحقق رشد ۱۳درصدی در بخش معدن طی برنامه هفتم توسعه، مستلزم فراهم بودن مجموعه‌ای از الزامات ساختاری، حقوقی و سیاستی است. الزاماتی که بدون توجه به آنها، دستیابی به اهداف تعریف‌شده صرفاً در حد شعار باقی می‌ماند. امروز بخش معدن و صنایع معدنی، بنا به ارزیابی بسیاری از کارشناسان، به یکی از مهم‌ترین ارکان اقتصادی در کشورمان تبدیل شده و در برخی شاخص‌ها حتی با صنعت نفت و پتروشیمی قابل مقایسه است. بااین‌حال، فقدان زیرساخت‌های لازم و کاستی‌های سیاستی، ظرفیت واقعی این بخش را محدود کرده است.

• ۱۲ مزیت ایران متافو

  

  بیست‌ودومین دوره نمایشگاه بین‌المللی متالورژی-ایران متافو از ۲۹ آبان تا ۲ آذر ۱۴۰۴ در محل دائمی نمایشگاه‌های بین‌المللی تهران برگزار می‌شود. اما چرا حضور در ایران متافو و بازدید از این نمایشگاه اهمیت دارد؟ شاید بهتر باشد در ابتدا درباره مزایای حضور در این رویداد نمایشگاهی پاسخ داد و سپس به دلایل اهمیت آن در اقتصاد ایران پاسخ داد.

• متالورژی در صنعت

  با توجه به اینکه دنیای پیرامون بشری تحت مواد گوناگونی است، از این‌رو نقش مهندسی مواد و متالورژی در زندگی جوامع بشری زیاد و پرکاربرد است. شاید نتوان نادیده گرفت، ولیکن تمامی وسایل پیرامونی ما دارای موادی هستند که سایر علوم باید با همکاری مهندسی مواد و متالورژی، به بهره‌برداری و تولید آن اقدام کنند. در نتیجه نقش مهندسی مواد و متالورژی در تولید و فرآیندهای قبل از تولید و در حوزه معدن و در فرآیندهای تولیدی و شکل‌دهی و محافظت و تامین تجهیزات و بازیافت کامل واضح بوده و نقش این رشته در این عملکردها غیرقابل اجتناب است.

• نمایش قدرت صنعتی ایران

  

  یک‌بار دیگر با افتخار در بزرگ‌ترین و جامع‌ترین گردهمایی صنعت فلزات در خاورمیانه، یعنی نمایشگاه بین‌المللی متالورژی (IranMetafo ۲۰۲۵)، میزبان صنعتگران محترم، استادان فرهیخته جامعه بزرگ و توانمند متالورژی هستیم.

• بازارهای جدید

  

  بخش معدن و صنایع معدنی نقش حیاتی در اقتصاد ایران ایفا می‌کند. با وجود سهم بالای ایران از تولید جهانی این محصولات، به دلیل تمرکز بر محصولات خام و کمتر فرآوری‌شده، درصد ناچیزی از صادرات جهانی این محصولات از آن ایران است. مطابق یافته‌ها، درجه پیچیدگی محصولات معدنی ایران پایین‌تر از متوسط جهانی بوده و تمرکز بر صادرات محصولات کمتر فرآوری‌شده را نشان می‌دهد. حدود ۸۵ درصد صادرات ایران بر تولید آهن و فولاد پایه و تولید محصولات پایه مسی و آلومینیومی متمرکز است.

• روایت دست‌اول صنعت

  

  ایران، کشوری که در میان ۱۰ تولیدکننده برتر فولاد جهان قرار دارد و از ذخایر غنی مس و آلومینیوم بهره می‌برد، صنعتی استراتژیک را در دل خودش جای داده است که نقش حیاتی در اقتصاد غیرنفتی ایفا می‌کند. این صنعت، با تمام فرازونشیب‌هایش، هر سال در یک رویداد بزرگ، توانمندی‌ها، چالش‌ها و آرزوهایش را به نمایش می‌گذارد: نمایشگاه بین‌المللی متالورژی ایران (ایران متافو). بیست‌ودومین دوره این نمایشگاه، نه‌تنها جشن دو دهه و اندی تجربه و تخصص است، بلکه به مثابه آینه‌ای تمام‌نما از وضع کنونی صنعت فلزات ایران عمل می‌کند؛ آینه‌ای که هم نقاط قوت بومی‌سازی و خودکفایی را نشان می‌دهد و هم چالش‌های ساختاری و پتانسیل‌های تحقق‌نیافته را.