انتخاب تایر مناسب برای خودرو  و نگهداری صحیح از آن
امیررشید مهرآبادی
تایرهای خودرو به مثابه کفش‌های پای ما است؛ همان‌طور که راه رفتن با کفش‌های نامناسب برای ما تجربه نامطلوبی را رقم می‌زند. انتخاب تایر نامناسب برای خودرو جدا از کاستن کیفیت سواری، احتمال خطرآفرینی را هم به دنبال دارد.

آگاهی نسبت به انتخاب لاستیک مناسب و نحوه نگهداری صحیح از آن تاثیر زیادی در کیفیت سواری و ایمنی سرنشینان داراست. روی دیواره بیرونی هر تایر، اعداد و کدهایی درج شده است که در حقیقت شناسنامه تایر خودرو بوده و در شکل، مفهوم این علائم بیان شده است. اندازه تایر خودرو با علائمی همچونP۱۸۵/ ۶۰R۱۴نشان داده می‌شودکه بدین معنی استP: = تایر خودروی سواری، ۱۸۵= پهنای تایر،۶۰= نسبت ارتفاع دیواره تایر به پهنای آن، R = رادیال و ۴۱= قطر رینگ.
علامت دیگرحداکثر سرعت قابل‌ تحمل است. حداکثر سرعتی که تایر می‌تواند تحمل کند، با یک حرف از A تا Z بیان می‌شود. برای مثال روی جداره تایر خودروی پراید، نماد Hبرای سرعت درج شده که نشان می‌دهد هنگامی که تایر دارای فشار بار و بارگذاری مناسب است، حداکثر توان حرکت 210کیلومتردر ساعت را داراست. واضح است اگر تایری تحت‌تاثیر حداکثر سرعت واقع شود اما فشار باد آن تنظیم نباشد یا اضافه بار روی آن را اعمال شود، آسیب می‌بیند یا ممکن است بترکد.

نکته بسیار مهم درخرید تایرتاریخ ساخت آن است. کلیه تایرها دارای تاریخ ساخت روی جداره خود هستند که با چهار رقم نشان داده می‌شود. دو عدد اول نشان‌دهنده هفته ساخت و دو رقم بعد سال ساخت تایر هستند. برای مثال عدد «1607» نشان می‌دهد این تایر در هفته شانزدهم سال 2007 میلادی تولید شده است. عددی که در مقابل عبارت «حداکثر فشار باد» روی تایر درج می‌شود، مربوط به فشار بادی است که باید تایرداشته باشد، وقتی شما می‌خواهید حداکثر بار قابل تحمل را روی آن تحمیل کنید. این عدد، مقدار فشار باد توصیه شده برای استفاده نرمال نیست. مقدار توصیه شده فشار باد تایرها روی یک پلاک که معمولا در لبه داخلی یکی از دو درجلو نصب می‌شود، نوشته شده است. اگر آن را نیافتید، به دفترچه راهنمای خودرو مراجعه کنید. با به‌کارگیری چند توصیه ساده می‌توانید بر عمر تایر خودرویتان بیفزایید که این موضوع، علاوه بر صرفه اقتصادی، کمک خوبی نیز به حفظ محیط‌زیست می‌کند زیرا تولید هر تایر، با آلودگی محیطی معادل سوختن 26 لیتر بنزین همراه است، ضمن آنکه دفع تایرهای فرسوده نیز به محیط‌زیست صدمه وارد می‌آورد.

همچنین در صورت تنظیم‌های نامناسب مصرف سوخت بالاتر می‌رود که ضمن ضرر اقتصادی، باعث آلودگی هرچه بیشتر هوا می‌شود. مهم‌ترین خطر کم‌باد بودن تایر، ایمن نبودن رانندگی با چنین تایری است زیرا در این حالت، جداره تایر داغ می‌شود و احتمال ترکیدگی آن افزایش می‌یابد، به‌علاوه عاملی که سبب می‌شود طوقه محکم روی رینگ برجا بماند، فشار باد درون تایر است. اگرتایر خیلی کم باد شود، در سرعت‌های بالا و سرپیچ (به‌خصوص در هوای گرم) ممکن است از روی رینگ جدا شود. بالا رفتن مصرف بنزین هم یکی دیگر از اثرات کم‌باد بودن تایر است زیرا سطح تماس تایر با جاده زیاد می‌شود. در جدول 3 اثر کم باد بودن تایر بر سرعت افزایش فرسودگی تایر و نیز افزایش مصرف سوخت نشان داده شده است.

به‌طوری که ملاحظه می‌شود به ازای هر 5 درصد کم باد بودن تقریبا یک درصد بر مصرف سوخت اضافه می‌شود، یعنی اگر برای مثال به جای 32 PSI توصیه شده از سوی سازنده، فشار برتایر 26 PSI باشد، ضمن آنکه مصرف سوخت 3 درصد افزایش می‌یابد، عمر تایر خودروی شما نیز 10 هزار کیلومتر کم می‌شود. تایری که از حد توصیه شده بیشتر باد شود، تنها روی قسمت وسط رویه آجدار حرکت می‌کند، بنابراین سایش زودهنگام در آن بخش تایر پدید می‌آید، ضمن آنکه هنگام ترمز و دورزدن، کنترل خودرو مشکل می‌شود. با توجه به سهمیه‌بندی بنزین، ممکن است برخی رانندگان تصور کنند زیاد باد کردن تایر، مصرف سوخت را کاهش می‌دهد. این موضوع از نظر کاهش اصطکاک با جاده صحیح به نظر می‌رسد لیکن مقرون به صرفه اقتصادی نیست زیرا کمتر شدن عمر لاستیک، رانندگی توأم با خطرات بیشتر و فرسودگی سیستم فرمان و تعلیق خودرو را به همراه خواهد داشت. رانندگی در سرعت بالا کاهش عمر تایر خودرو را به همراه دارد. برای مثال اگر به جای 80، متوسط سرعت خودرو 110 کیلومتر در ساعت باشد عمر تایر 35 درصد کاهش می‌یابد. عوامل موثر دیگر در کاهش عمر تایر، نحوه رانندگی (ترمزهای شدید، بکسوات و ...) و نوع
جاده ای است که در آن تردد می‌کنید. تنظیم نشدن فرمان، در یک راستا و بالانس نبودن چرخ‌ها نیز فرسودگی تایر را به دنبال دارند. درضمن تنظیم بودن چرخ‌ها به معنی آن است که همه چرخ‌های خودرو نسبت به محور اصلی آن کاملا عمود و در یک راستا باشند، در غیر این صورت تایر نمی‌تواند به‌خوبی به گردش درآید و مقداری از انرژی صرف کشیده شدن آن می‌شود که ضمن افزایش سوخت، عمر تایر را کم می‌کند. برای اطمینان از تنظیم بودن چرخ‌های خودرو را در محل مسطحی مانند یک پارکینگ خلوت به حرکت در آورید، به آرامی فرمان را رها کنید، نباید فرمان به هیچ سمتی بکشد. تنظیم فرمان و چرخ‌ها باید حداقل هر 25 هزار کیلومتر یا سالی یکبار انجام شود. بهتر است هر 5 تا 8 هزار کیلومتر، جای تایرها را با یکدیگر عوض کنید، به این دلیل که تایرهای جلو سریع‌تر ساییده می‌شوند زیرا وظیفه چرخش خودرو در پیچ‌ها را نیز انجام می‌دهند، به‌خصوص اگر خودروی شما از نوع اکسل جلوست، سایش سریع‌تر رخ می‌دهد. نحوه تعویض تایرها با یکدیگر در دفترچه راهنمای خودرو درج می‌شود. تایرها را از لحاظ فرسایش غیرمتقارن بازدید کنید. هرگونه ساییدگی غیر‌معمول می‌تواند نشانی از بروز اشکال در سیستم فرمان و تعلیق باشد.