مردی که به مرگ «نه» می‏گفت، در صدسالگی تسلیم شد

میراث اقتصادی جیمی‌ کارتر

دنیای اقتصاد : کمتر از یک دهه پیش به او گفتند که سرطان پیشرفته مغز دارد و تا دو هفته دیگر زنده خواهد ماند. خودش می‌گفت، بعد از شنیدن این خبر نگاهی به کتاب در دستش کرده و با خود گفته است که این کتاب را تمام نخواهد کرد؛ اما او زنده ماند و تیک صد سالگی را هم زد. او با روش جدیدی در آمریکا مورد درمان قرار گرفت و در نهایت خود را به مرز صدسالگی رساند. جیمی کارتر، روز یکشنبه دهم دی‌ماه فوت کرد. او معروف‌ترین رئیس‌جمهور دموکرات آمریکا به‌حساب می‌آمد که انقلاب اسلامی ایران نیز در زمان او به‌وقوع پیوست. کارتر جمله معروفی داشت که در سال۵۶ پس از بازدید از ایران، گفت که ایران را جزیره ثبات دیده است؛ اما در سال۵۷ انقلاب اسلامی ایران رخ داد.

کارتر جزو سیاستمدارانی است که خود را خارج از حوزه واشنگتن تعریف می‌کند. او در یک مصاحبه روی این موضوع تاکید می‌کند و می‌گوید که وی پس از برملا شدن دروغ‌ها و شکست واترگیت روی کار آمد و مردم خاطره خوبی از آن دوران نداشتند. به همین دلیل اشتباهاتی که در آن سال‌ها رخ داده بود، به من نمی‌چسبید. او خودش را کارگری از جورجیا معرفی می‌کند که از زمین‌های کشاورزی خود را به واشنگتن رسانده است؛ مردی ساده و کارگر که هرگز دروغ نخواهد گفت؛ چیزی که جامعه آمریکا در آن دوران تشنه‌اش بود.

روزنامه نیویورک‌تایمز به قلم پیتر بیکر در خصوص درگذشت جیمی کارتر می‌نویسد: جیمی کارتر با وعده شفای ملی پس از زخم‌های واترگیت و ویتنام از زمین‌های کشاورزی جورجیا، به میدان سیاست آمد و تبدیل به سی‌ونهمین رئیس‌جمهور تاریخ ایالات متحده شد؛ اما دوران او دوران راحتی نبود و کاخ سفید را در دیگی جوشان از مشکلات اقتصادی داخلی و بحران خارجی از جمله بحران ایران ترک کرد.

مرکز کارتر در آتلانتا مرگ او را در روز یکشنبه دهم دی‌ماه برابر با ۲۹دسامبر اعلام کرد که تقریبا سه ماه پس از آنکه یک صد سالگی را رد کرد، رخ داد. او با پیوستن به باشگاه صدتایی‌ها، تبدیل به تنها رئیس‌جمهور آمریکا شد که یک‌قرن زندگی کرد. کارتر ۲۲ماه پیش به بیمارستان رفت، اما بیش از آنچه حتی خانواده‌اش انتظار داشتند، دوام آورد.

با اعلام خبر مرگ جیمی کارتر، روسای‌جمهور، رهبران سیاسی و بسیاری از مردم آمریکا، خدمات چهار سال حضور او را در کاخ سفید تحسین کردند. اما او پس از ترک قدرت، نزدیک به چهار دهه به خدماتی در زمینه مبارزه با بیماری، ایجاد صلح و تامین امنیت غذایی مردم فقیر پرداخت. بایدن پس از شنیدن خبر رسمی فوت کارتر، دستور داد تا مراسم تشییع جنازه ایالتی برگزار شود و همان‌گونه که انتظار می‌رفت در این زمینه صحبتی داشت. بایدن به جوانان کشورش گفت که اگر در جست‌وجوی معنای زندگی با هدف هستید، زندگی کارتر را مطالعه کنید؛ مردی با اصول و با ایمان و فروتن. بایدن جزو نخستین سناتورهایی بود که در سال۱۹۷۶ از ریاست‌جمهوری کارتر حمایت کرد. او در ادامه خطابه‌اش گفت: او به ما نشان داد که ما ملت بزرگی هستیم؛ چراکه مردمان خوبی داریم.»

دونالد جی ترامپ، رئیس‌جمهور منتخب که اغلب کارتر را تحقیر می‌کرد و در روزهای اخیر هم یکی از دستاوردهای دوران او یعنی کانال پاناما را زیر سوال برد، بیانیه‌ای مهربانانه صادر کرد. ترامپ گفت: «چالش‌هایی که جیمی به‌عنوان رئیس‌جمهور با آنها روبه‌رو بود، در زمان حساسی برای کشور ما رخ داد و او تمام تلاش خود را برای بهبود زندگی همه آمریکایی‌ها انجام داد. به این دلیل، ما به او یک قدردانی مدیون هستیم.»

کارتر طرفدار ترامپ نبود و اعضای خانواده‌اش گفتند که او تا حدی در رای دادن به کامالا هریس، معاون رئیس‌جمهور نیز ایستادگی کرد. جیمی کارتر رای زودهنگام خود را در اواسط اکتبر، پس از آخرین حضور عمومی خود در روز تولدش، هنگامی که با ویلچر به حیات خانه آمد، انداخت.

او و همسرش، رزالین کارتر، به‌غیر از روزهایی که در کاخ سفید و عمارت فرمانداری جورجیا بودند، بیشتر عمر بزرگسالی خود را در یک خانه ساده سر کردند. همسرش هم نوامبر سال گذشته در همین خانه درگذشت.

کارتر یک کشاورز مادام العمر بود. او تا دهه۹۰ زندگی‌اش همچنان تلاش می‌کرد برای فقرا در آمریکا خانه بسازد. او مدت‌ها مرگ را ناکام گذاشته بود و بسیاری از اقوام و همکاران سیاسی‌اش از جمله معاون رئیس‌جمهوری و بیشتر اعضای کابینه را بدرقه کرد. در طول این سال‌ها او بارها با بحران سلامتی درست و پنجه نرم کرد، از جلمه سرطان پوست که به کبد و مغزش سرایت کرد و زمین خوردن‌های مکررش که یکی از آنها باعث شد که دچار شکستگی لگن نیز شود. مرکز کارتر در فوریه سال گذشته اعلام کرد که کارتر «پس از یک دوره اقامت کوتاه در بیمارستان» تصمیم گرفته است از ادامه درمان طولانی‌مدت پزشکی چشم‌پوشی کند و مراقبت‌های آسایشگاهی را در خانه دریافت کند. اخباری که به نظر می‌رسید او در روزهای پایانی زندگی خود است، موجی از قدردانی و یادآوری از زندگی طولانی و پر حادثه او را در آمریکا برانگیخت؛ اما حتی پس از انتشار اخبار مربوط به سلامتی‌اش باز هم دو سال دیگر دوام آورد. او آن‌قدر عمر کرد که با همسرش در سن ۹۶سالگی خداحافظی کرد. این دو نزدیک به ۷۷سال زندگی مشترک داشتند.

مرگ روسای‌جمهور در آمریکا موجب آشتی سیاسی کوتاه‌مدت می‌شود. جامعه آمریکا که در حال حاضر منتظر ریاست‌جمهوری ترامپ است، دچار دو پارگی شده است. در زمان مرگ جورج بوش پدر، چنین مساله‌ای رقم خورد؛ اما هنوز مشخص نیست که دونالد ترامپ در مراسم ختم کارتر حضور پیدا خواهد کرد یا نه؟

---

خط زمانی حضور  تک‌دوره‌ای کارتر

12دسامبر1974: اعلام نامزدی برای حضور در انتخابات.

2نوامبر1976: روز انتخابات. کارتر 50.1درصد از آرای مردم و 55درصد از آرای الکترال را به‌دست می‌آورد. دموکرات‌ها با اختلاف زیادی کنترل هر دو مجلس نمایندگان و سنا را به‌دست آوردند، اما حزب در داخل دوپاره شد.

20ژانویه1977: روز تحلیف.

2 فوریه1977: قانون اضطراری گاز طبیعی را امضا می‌کند که به رئیس‌جمهور اجازه می‌دهد تا قیمت گاز طبیعی را مقررات‌زدایی کند. با اعلامیه، وضعیت اضطراری گاز طبیعی را اعلام می‌کند.

30مارس1977: در اظهارات، وضعیت مذاکرات با اتحاد جماهیر شوروی بر سر سلاح اتمی را شرح می‌دهد. ادامه گفت‌وگوهای محدودیت تسلیحات استراتژیک در ژنو را که از ماه مه آغاز می‌شود، اعلام می‌کند.

12دسامبر1977 تا ششم ژانویه1978: سفر خارجی کارتر به ورشو، تهران، دهلی نو، ریاض، اسوان، پاریس و بروکسل.

9آوریل1978: حرکت از کاخ سفید به سمت کمپ‌دیوید برای میانجی‌گری در مذاکرات بین مناخیم بگین، نخست‌وزیر اسرائیل و انور سادات، رئیس‌جمهور مصر.

17سپتامبر1978: امضای قرارداد کمپ‌دیوید.

اول‌ژانویه1979: آغاز روابط دیپلماتیک با چین.

19ژوئیه1979: کارتر استعفای پنج عضو کابینه را پذیرفت: جوزف کالیفانو جونیور (وزارت بهداشت، آموزش و رفاه)، گریفین بل (دادگستری)، دبلیو مایکل بلومنتال (خزانه‌داری)، براک آدامز (حمل‌ونقل)، جیمز آر.شلزینگر (انرژی و دفاع). کارتر در 1979.07.20 اظهار می‌کند که «هر تغییر یک تغییر مثبت بوده است.»

13نوامبر1979: رونالد ریگان، فرماندار سابق کالیفرنیا در یک سخنرانی تلویزیونی ملی نامزدی خود را برای ریاست‌جمهوری اعلام کرد.

23ژانویه1980: در سخنرانی وضعیت اتحادیه «دکترین کارتر» معرفی شد: تلاش هر نیروی خارجی برای تسلط بر منطقه خلیج‌فارس، تهاجم به منافع حیاتی ایالات متحده آمریکا تلقی خواهد شد و چنین حمله‌ای با هر وسیله‌ای که لازم باشد از جمله نیروی نظامی دفع خواهد شد.

14مارس1980: ملاحظات مربوط به ابلاغ برنامه ضد تورمی دولت.

17آوریل1980: در یک کنفرانس خبری بیان می‌کند که «آمارهای اقتصادی اخیر حاکی از آن است که اقتصاد ما کند شده و احتمالا وارد دوره رکود شده است.» وی خاطرنشان کرد که شرایط فعلی با «تورم بالا و نرخ بهره بسیار بالا» «مشکل‌ساز»

شده است.

28آوریل1980: تبادل نامه درباره استعفای سایروس ونس وزیر امور خارجه. ونس نوشت که نمی‌تواند از تصمیم رئیس‌جمهور درباره ایران حمایت کند. ونس با تصمیم برای انجام یک ماموریت نجات نظامی برای گروگان‌های آمریکایی مخالف بود.

28اکتبر1980: مناظره ریاست‌جمهوری بین کارتر و ریگان در کلیولند.

4نوامبر1980: روز انتخابات؛ ریگان در انتخابات پیروز شد: کارتر تنها 49رای الکترال به‌دست آورد و در مقابل ریگان به 489رای الکترال رسید.

کابوس ایران در حیات سیاسی کارتر

درس‌های کارتر برای حذف مقررات