آیا روند کاهشی شاخص‌ها، پرونده رونق بازار سهام را خواهد بست؟
سناریوهایی برای اصلاح یا ریزش بورس
علی محمدی/ دنیای‌اقتصاد
برای پاسخ به این سوال، باید علاوه‌بر تبیین مسائل بنیادی و اقتصادی و اثر آن بر بورس، شاخص‌های تابلوی معاملات و مباحث فنی و تکنیکال را مورد بررسی قرارداد. هرچند حمایت‌های اقتصادی دولت و شاخص‌هایی مانند ارزش معاملات و ارزش بازار و مقایسه آن با قیمت دلار حاکی از تداوم فضای رونق در بازار است، اما ریسک‌های سیاسی با نزدیک‌‌‌‌‌‌‌شدن به تغییرات سیاسی در آمریکا، پررنگ‌تر شده‌است، ضمن اینکه رشد هیجانی قیمت دلار و افزایش دوباره شکاف دلار توافقی و آزاد، به ضرر بازار سهام و فعالان خواهدشد، با این‌حال تکنیکالیست‌‌‌‌‌‌‌ها معتقدند تا زمانی‌که شاخص‌کل محدوده ۲.۶میلیون واحد را از دست نداده‌است، جای نگرانی برای بورس تهران وجود ندارد. در صورت ورود پول تازه حقیقی در بازار، شاخص هموزن نیز با قدرت از سقف تاریخی خود عبور خواهد کرد و بالای آن تثبیت می‌شود، اما با از دست‌‌‌‌‌‌‌رفتن کانال ۲.۶میلیون واحد در شاخص‌کل، می‌توان روی محدوده۲.۵میلیون واحد که نقش خود را از مقاومت به حمایت تغییر داده‌است، حساب باز کرد. اگر حمایت‌های مذکور از دست بروند، احتمالا بازار با دور جدیدی از عرضه‌ها همراه خواهد بود که کاهش حجم و ارزش معاملات را در پی خواهد داشت.
نشانه‌های اصلاح یا ریزش؟
شاخص بورس تهران درحالی طی سه روز اخیر بیش از ۴درصد از ارزش خود را از دست داده‌است که از کف آبان امسال، رشد بیش از ۴۴درصدی را به‌ثبت رسانده بود، اما آیا این روند کاهشی صرفا یک اصلاح قیمتی است یا ریزشی ادامه‌دار خواهد بود؟ به لحاظ بنیادی، رشد قیمت دلار و حذف ارز نیمایی، روی بینش کلی اهالی بازار موثر واقع شده‌است، به‌طوری‌که اعتماد نسبی به بازار بازگشته است، اما موضوعی که اعتماد عمومی را از بازار سهام سلب خواهد کرد، رشد صرفا چند شاخص‌‌‌‌‌‌‌ساز و سهام بزرگ بازار است. شاخص‌‌‌‌‌‌‌سازانی که برخی از آنها حداقل به اندازه شاخص‌کل، افزایش قیمت را تجربه کردند. این درحالی است که عموم نمادهای بازار از روند اخیر جامانده‌‌‌‌‌‌‌اند. به‌نظر می‌رسد اگر اصلاح قیمتی شاخص‌‌‌‌‌‌‌سازان که اتفاقا کاهش قیمت بیشتری را تجربه کرده‌اند، بر تقاضای سهام کوچک و متوسط بازار اثر بگذارند، می‌توان به دست‌‌‌‌‌‌‌به‌‌‌‌‌‌‌دست شدن سهام به‌جای ریزش قیمت‌ها وزن داد. از سوی دیگر، با وجود نقش پررنگ دلار در رونق نسبی بازار سهام و رشد هیجانی قیمت ارز در بازار آزاد، می‌توان حس ترس و هیجان را در بازار پرریسکی مانند بورس دوچندان کرد. این درحالی است که رشد افسارگسیخته ارز، شکاف قیمتی دلار بازار توافقی و آزاد را افزایش خواهد داد. نزدیک‌‌‌‌‌‌‌شدن به تغییرات سیاسی در آمریکا نیز هیجان جدیدی را به بازار تحمیل خواهد کرد. تحولات سیاست خارجی، نحوه مدیریت تعارضات با آمریکا و کشورهای غربی روی روند کلی بازار موثر واقع خواهدشد. از ابتدای دی ماه، نزدیک‌‌‌‌‌‌‌شدن شاخص‌کل به مقاومت۲.۸میلیون واحدی و برخورد نماگر هموزن با سقف تاریخی، بهانه‌‌‌‌‌‌‌ای شد تا وزن ریسک‌های سیاسی در روزهای منتهی به تغییر ریاست کاخ‌سفید افزایش یابد. اما نشانه‌هایی نیز در بازار وجود دارد که می‌توان بر اساس آنها به این نتیجه رسید‌که روند کاهشی چند روز اخیر یک اصلاح کوتاه‌مدتی است و کار سهامداران بورسی با بازار سهام به اتمام نرسیده‌است. نسبت P/E بازار در حالی از کف ۵.۵واحدی خود فاصله گرفته که همچنان موفق نشده‌است تا از ۸واحد عبور کند. به‌نظر می‌رسد با فرض آنکه دلار نیما از ابتدای‌سال بیش از ۶۰درصد افزایش قیمت را تجربه کرده و انتظارات تورمی پول‌های سرگردان را به بازار ارزنده سهام هدایت کرده‌است، در کنار حمایت‌های سیاسی دولت می‌توان روی P/E بالاتر از ۱۰واحد نیز حساب بازکرد.
انتظارات از ریزش یا اصلاح؟
به لحاظ فنی، شاخص‌کل بورس به‌دنبال حمایت قیمتی نزدیک است تا بتواند بر اساس آن، مسیر جدیدی را طی کند. اولین حمایت، محدوده ۲.۶میلیون واحد است. اگر شاخص‌کل این حمایت مهم قیمتی را از دست بدهد، کار را برای سهامداران سخت خواهد کرد. محدوده حمایتی بعدی که آخرین سنگر سهامداران است، حمایت ۲.۵میلیون واحدی است که زمانی مقاومت روانی مهم قبل از سقف‌‌‌‌‌‌‌شکنی نماگر اصلی بوده‌است و در صورتی‌که این سنگر از دست نرود، صرفا یک اصلاح قیمتی پیش‌روی بازار بوده و پس از آن شاخص با قدرت به رالی بعدی بازخواهد گشت، اما با ازدست‌رفتن این حمایت موج جدیدی از عرضه‌ها وارد بازار خواهدشد که افت حجم و ارزش معاملات را در پی خواهدداشت. تا زمانی‌که این حمایت از دست نرود و ارزش معاملات نیز بالای ۱۰۰میلیون دلار در روز باشد، می‌توان به بازار برچسب رونق زد و برای تداوم روند صعودی امیدوار بود.
