شاخص‌های بازار سرمایه رکورد زدند؛
محرک بورس ۳ میلیونی
علی محمدی / دنیای اقتصاد
پروانه کُبره: بورس تهران در روز گذشته مجددا در «محاصره اماواگرها» قرار گرفت. معاملات روز دوشنبه در حالی با سبزپوشی بورس همراه شد که برای اولین بار فاصله نرخ دلار توافقی با دلار آزاد به زیر 20درصد رسید. این در حالی است که آخرین بار که شکاف دو نرخ مذکور در محدوده 19درصد بوده، به اسفند 1401 بازمی‌گردد. این مساله یک خبر بنیادی مهم محسوب می‌شود اما از سویی رالی شاخص‌ها در روزهای اخیر اوضاع را به نفع شاخص هموزن رقم زده است. به نظر می‌رسد با اعلام خبر افزایش نرخ فروش در برخی از صنایع کوچک‌تر، احتمالا بازار نسبت به نمادهایی که نقش مهم‌تری را در شاخص هموزن ایفا می‌کنند، گرایش خواهد داشت. ضمن آنکه همچنان تارگت‌های بالایی که برای قیمت دلار توافقی مد نظر فعالان بازار ارز است، شاخص کل را پرقدرت به سمت اهداف بالاتر سوق می‌دهد. بازار اکنون در حال ورود به دوران پررونق‌تر، همزمان با افزایش استقبال حقیقی‌هاست. موج جدیدی از تقاضا که در روزهای آتی وارد سهام باارزش بازار کوچک‌تر و متوسط بازار می‌شود، احتمالا سبد همه سرمایه‌گذاران را به یک بازدهی معقول خواهد رساند. هرچند کارشناسان بر این باورند که سبدی بهتر از شاخص کل و شاخص هموزن عمل خواهد کرد که با نمادهای بنیادی چیده شده باشد. از دید بنیادی، هم نسبت قیمت به سود آینده‌نگر پایین و هم پتانسیل بالا برای رشد مدنظر است.
در‌حال‌حاضر یکی از مهم‌ترین عوامل تاثیرگذار بر روند بازار سهام، رشد نرخ ارز است. طبیعتا افزایش نرخ ارز تاثیر یکسانی بر درآمد همه شرکت‌های فعال در بورس ندارد. برخی از شرکت‌ها، مانند دلاری‌ها که به طور مستقیم سود خالص خود را مدیون قیمت ارز هستند، حساسیت بالاتری نسبت به رشد دلار دارند. در شرکت‌هایی که فروش ریالی یا داخلی دارند، هم برخی از نمادها با حساسیت بسیار پایین و حتی با تاخیر نسبت به رشد قیمت ارز، واکنش قیمتی را در تابلوی معاملات خود به نمایش می‌گذارند. اما روند فعلی بازار، یعنی رشد ملایم شاخص کل بورس، در کنار رشد شتابان شاخص هموزن و نمادهای کوچک‌تر مورد انتظار است. با فرض حفظ شرایط، تارگت اول شاخص هموزن، یک‌میلیون و 100هزار واحد و هدف مورد انتظار بازار از روند شاخص کل، محدوده 3.5میلیون خواهد بود. در‌صورتی‌که ریسک‌های سیستماتیک بازار را اذیت نکند، شاخص کل تا مرز 4میلیون واحد نیز پیشروی کرده و شاخص هموزن طبیعتا رشد بهتری را تجربه خواهد کرد. در مقطع کنونی بازار سهام به‌شدت بازار ارز را زیر نظر دارد، به‌صورتی‌که تغییراتی هرچند اندک در بازار ارز می‌تواند بازارهای دیگر، به‌ویژه بازار سهام، را تحت‌تاثیر قرار دهد.
نگرانی نابجا از نوسان دلار؟
با توجه به اینکه روز گذشته شاهد روند نزولی قیمتی در بازارهای رقیب سهام، یعنی دلار آزاد و طلا، بودیم، به نظر می‌رسد سمت‌وسوی این بازارها در‌حال‌حاضر تاثیر چندانی بر مسیری که بورس در حال طی کردن است نداشته باشد. نوسانات نرخ ارز از اواسط آبان و متاثر از ریسک‌های سیاسی وارد فاز جدید شد. بررسی رفتار بازار ارز نشان می‌دهد در روزهای گذشته دلار، همزمان با سیگنال اخبار نسبتا امیدوارکننده از فضای سیاسی کشور، دست از مقاومت برای حفظ کانال 80هزار تومانی برداشته است.
دلار آزاد در معاملات روز یکشنبه و پس از اظهارات جدید عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران، مبنی بر آمادگی ایران برای مذاکرات سازنده و بدون تاخیر در خصوص برنامه هسته‌ای و اعتمادسازی درباره برنامه هسته‌ای در مقابلِ رفع تحریم‌ها، همراه با شروع مذاکرات با 3 کشور اروپایی در 24 و 25 دی‌ماه در ژنو، وارد کانال 79هزار تومان شد و روز دوشنبه به حرکت خود در مسیر نزولی ادامه داد و به پله‌های میانی کانال 79هزار تومان رسید.
آن‌طور که شواهد نشان می‌دهد مخابره اخبار مثبت در حوزه دیپلماسی، دلار آزاد را به سمت سطوح پایین قیمتی هدایت کرده است. به این ترتیب می‌توان گفت متغیرهای سیاسی مهم‌ترین دلیل نزول دلار در بازار آزاد بودند. متغیرهای سیاسی در سال‌های اخیر به‌کرات رفتار بازارها و استراتژی معامله‌گران را تحت‌تاثیر قرار دادند. اما پرسش مهم این است که اگر روند کاهشی دلار آزاد ادامه یابد، بازار سهام نسبت به این تغییر مهم چه واکنشی نشان خواهد داد؟
در این خصوص باید گفت در بدبینانه‌ترین سناریو که باز هم تاثیر چندانی بر روند مثبت بازار ندارد، بزرگان بازار سهام متوقف می‌شوند و رونق بازار نمادهای کوچک به راه خواهد افتاد. با توجه به اینکه نمادهای دلارمحور در زمره شاخص‌سازها قرار دارند، این موضوع می‌تواند فاز استراحت شاخص کل و توقف رشد قیمت نمادهای بزرگ را رقم بزند. از سویی نمادهای کوچک و متوسط بازار می‌توانند فرصت به‌دست‌آمده را به نفع خود تمام کنند. بررسی‌های آماری حاکی از آن است که شاخص کل از ابتدی آبان‌ماه (زمان ورود به فاز صعودی) پیشتاز شاخص‌ها بوده است. شاخص کل بورس از کف یک‌میلیون و 970هزار واحدی تجربه‌شده در دوم آبان تاکنون رشد بیش از 43درصدی را به ثبت رسانده؛ این در حالی است که شاخص هموزن این بازار در حدود 33درصد بازدهی را طی این مدت به دست آورده است.
در همین مسیر با شروع معاملات سومین هفته دی‌ماه در بورس تهران، افزایش عرضه در نمادهای شاخصساز بیش از قبل مشهود بود. این امر بیانگر جاماندن شاخص کل از شاخص هموزن است. از ابتدای هفته دماسنج اصلی بورس تهران در حدود 3درصد و شاخص هموزن در حدود 4درصد عایدی مثبت را به خانه بردند. این موضوع حاکی از توجه اهالی بازار به سهام کوچک و باارزش بازار است.
ردپای تحلیل در معاملات
اظهارات کارشناسی بیانگر یک موضوع مهم است. اهالی بازار سهام روند دلار توافقی را با دقت بیشتری رصد می‌کنند تا دلار آزاد. آنها معتقدند معامله‌گران به ادامه‌دار شدن روند نزولی در بازارهای موازی وزن زیادی نخواهند داد.
درهمین رابطه حمید میرمعینی، کارشناس بازار سرمایه، اظهار کرد: یکی از موضوعات حائز اهمیت در هفته‌های اخیر این است که رشد بورس متاثر از نرخ دلار آزاد نبوده است. به این ترتیب روند نزولی اسکناس آمریکایی نیز نباید نگرانی اهالی بازار را به دنبال داشته باشد. آنچه برای بازار سهام مهم است روند قیمت دلار توافقی است که در روزهای گذشته همچنان بر مدار صعودی حرکت کرده است. به بیانی ساده‌تر، وضعیت دلار نیما در ماه‌های قبل و حالا نیز دلار توافقی، عامل جذابیت در بورس تهران بوده است. تجربه ادوار گذشته نشان می‌دهد بعد از رشد قدرتمند نمادهای بزرگ و شاخصساز، به‌مرور سهام با ارزش ذاتی بالا و آن دسته از سهام کوچکی که از لحاظ بنیادی ارزنده هستند، برای خرید از سوی معامله‌گران جذاب محسوب می‌شوند. بنابراین استراحت نمادهای بزرگ و عقب‌نشینی شاخص کل در این مقطع را نمی‌توان به کاهش نرخ دلار آزاد مرتبط دانست. بازار سهام از ابتدای آبان‌ماه متاثر از تغییر ریل برخی سیاستگذاری‌های اقتصادی، به‌ویژه سیاست‌های دستوری، از رخوت 7ماهه 1403 عبور کرد؛ به‌طوری‌که از ابتدای آبان‌ماه تاکنون برخی از نمادها در حدود 40درصد بازدهی را ثبت کردند. اما واقعیت این است که در ورای «ورود شاخص هموزن به مدار رشد و صعود» یک پیام مهم نهفته است: اینکه بازار به سمت تحلیل‌محور شدن در حال حرکت است. برخلاف ابتدای سال که بازار در مسیر تحلیل‌گریزی به نوسان می‌پرداخت، اکنون وقت آن است که معامله‌گران با دقت بیشتری وضعیت بنیادی شرکت‌ها را واکاوی کنند.
به گفته این کارشناس بازار سرمایه، با بررسی روند ورود و خروج پول در گردونه معاملات، به‌وضوح می‌توان دریافت پول قدرتمندی که طی هفته‌های اخیر وارد بازار شده است به‌راحتی خارج نخواهد شد. بعد از کسب بازدهی 43درصدی در 55روز معاملاتی باید انتظار داشت که بازار سهام به «روزهای باثبات» نزدیک شود. با توجه به آنچه در بازارهای موازی می‌گذرد، به نظر می‌رسد شاهد رفتارهای هیجانی مبتنی بر فروش و خروج نباشیم. گرچه رفتارهای سفته‌بازانه تا حدودی طبیعی خواهد بود، آنچه مبرهن است اینکه تا زمانی که ریسک جدی پیرامون وضعیت سیاست خارجی کشور رخ ندهد، وضعیت کنونی در بازار سهام می‌تواند تداوم یابد.
حمید میرمعینی با اشاره به دست به دست شدن سهام گفت: سیاستگذاری‌های جدید اقتصادی با توجه به اینکه کلیت وضعیت شرکت‌های بزرگ را تحت‌تاثیر قرار می‌دهند، نقش مستقیمی در روند بازار ایفا می‌کنند. بنابراین هر متغیر سیاسی و اقتصادی اثرگذار بر روند قیمت سهام از سوی بورس‌بازان مهم تلقی می‌شود و سیگنال متفاوتی به بازار مخابره می‌کند. یکی دیگر از نکاتی که می‌تواند موجب نگرانی سهامداران تازه‌وارد شود، توقف رشد نمادهای بزرگ است. از لحاظ تجربی و نه تکنیکال، هرگاه استارت رشد بورس با صعود بزرگان زده شده، در ادامه کوچک‌ترها بودند که رشد مستمر را تداوم بخشیدند. از‌این‌رو واگرایی شاخص‌ها نباید سبب هراس معامله‌گران شود.
او در پاسخ به این پرسش که آیا «سناریوی رشد 20درصدی شاخص کل تا پایان سال» می‌تواند محقق شود، نیز توضیح داد: بررسی اجمالی بازار سهام و شرایط متغیرهای اثرگذار بر بورس تهران نشان می‌دهد شاخص در صورت باز شدن نمادهای پتروشیمی، حداقل 7 و حداکثر 10درصد پتانسیل رشد به سطوح بالاتر دارد. این میزان از رشد به وضعیت متغیرهای اثرگذار، به‌خصوص در حوزه سیاست خارجی کشور، وابسته است. در این بستر رخدادهای مهمی همچون مخابره اخبار مثبت از مذاکرات و نتایج بررسی FATF در مجمع تشخیص مصلحت نظام، در روند صعودی بازار موثر واقع می‌شود و امیدها را در بازار زنده نگه می‌دارد. حتی اعتماد عمومی را به این بازار ارزنده باز می‌گرداند. در غیر این صورت وضعیت کنونی متغیرها به گونه‌ای نیست که بتواند تحرکات جدی را در سمت شاخص کل ایجاد کند. علاوه بر این موضوع، باید متذکر شد انتشار گزارش سه‌ماهه سوم شرکت‌ها نیز نمی‌تواند منجر به بهبود فضای معاملاتی شود، چراکه اخبار مثبت در این عملکردها قبلا پیشخور شده است.
سهام کوچک روی بورس
