نوک پیکان تغییرات اقلیمی
به بیان دیگر، تغییر شرایط اقلیمی و سیاست‌‌‌های معرفی‌شده برای مقابله با آنها، الگوهای مزیت نسبی را تغییر می‌دهد و همچنین، خطراتی را برای کشورهای که اقتصادشان متکی بر بخش‌‌‌های آسیب‌‌‌پذیر در برابر تغییرات اقلیمی هستند، ایجاد می‌کند. البته در کنار این مصائب، تغییرات اقلیمی بستری شده تا فرصت‌‌‌های اقتصادی جدیدی را برای کشورهایی با منابع انرژی تجدیدپذیر فراوان مانند باد، نور خورشید و مواد معدنی حیاتی ایجاد کند.
تغییرات اقلیمی و اختلال در امر تجارت
افزایش فراوانی، شدت و گسترش جغرافیایی نوسانات شدید و ناگهانی جوی ناشی از تغییرات اقلیمی، همراه با آغاز یکسری تغییرات تدریجی نامطلوب یا همان امری که به‌اصطلاح از آن با عنوان«slow-onset» -مواردی مانند بالا آمدن سطح دریاها- یاد می‌شود، خطرات جدی برای زیرساخت‌‌‌های حملونقل ضروری به‌منظور حفظ عملیات روان و قابل اعتماد مسیر تجارت بین‌المللی ایجاد شده است. به‌عنوان مثال، توفان‌‌‌ها و سیل‌‌‌ها می‌‌‌توانند به طور مستقیم به جاده‌‌‌‌‌‌ها، پل‌‌‌ها، بنادر و خطوط راه‌آهن آسیب برسانند و حملونقل هوایی را مختل کنند. البته خوشبختانه آگاهی سیاستگذاران از این خطرات فیزیکی برای تجارت در سال‌های اخیر، با وقوع بحران‌هایی مانند کووید-۱۹ و جنگ در اوکراین افزایش یافته است؛ زیرا این موارد آسیب‌‌‌پذیری زیرساخت‌‌‌های حملونقل و زنجیره‌‌‌های تامین بین‌المللی را در برابر خطرات خارج از سیستم اقتصادی و مالی برجسته کرده است.
براساس گزارش‌‌‌های موجود، حملونقل دریایی به طور ویژه‌‌‌تری در معرض خطرات مربوط به تغییرات اقلیمی قرار دارد. در واقع، افزایش سطح دریاها تهدید مستقیم برای عملیات بنادر محسوب می‌شود. مضاف بر این مساله، تغییرات در میزان بارش نیز بر قابلیت استفاده از مراکز حملونقل و گذرگاه‌‌‌های حیاتی تاثیر می‌‌‌گذارد. به‌عنوان مثال، کانال پاناما که حدود ۶درصد از تجارت دریایی جهانی را مدیریت می‌کند، به طور مستقیم به دسترسی به آب شیرین برای عملیات خود وابسته است و بنابراین به‌شدت در معرض تغییرات الگوهای بارش و خشکسالی قرار دارد. درست در همین راستا، مقامات کانال مجبور شده‌‌‌اند به دلیل کاهش سطح آب دریاچه‌‌‌های مجاور، محدودیت‌هایی را برای بزرگ‌ترین کشتی‌‌‌های عبوری اعمال کنند. بارش کم و تبخیر ناشی از گرما، باعث اختلالات مشابهی در حملونقل در رود یانگ‌‌‌تسه چین نیز شده است. به بیان دقیق‌‌‌تر، هم کشورهای جزیره‌‌‌ای کوچک و هم کشورها و مناطق محصور در خشکی، به شکل ویژه‌‌‌تری در معرض این نوع اختلالات قرار دارند؛ زیرا متاسفانه آنها به تعداد محدودی از مسیرهای تجاری وابسته هستند.
ماهیت پیچیده و به یکدیگر پیوسته زنجیره‌‌‌های ارزش جهانی که سیستم تجارت بین‌الملل امروزی را شکل می‌دهند، به این معنی است که اختلال در مکان‌‌‌های کلیدی میتواند تاثیری فراتر از تصور را برای اقتصاد جهانی به همراه داشته باشد. این امر به‌ویژه زمانی بیش از پیش مشکل‌‌‌ساز خواهد بود که بلایای طبیعی در مناطقی که کالاهای بسیار تخصصی و غیرقابل جایگزینی تولید می‌کنند، رخ دهد. درست مانند سیل سال ۲۰۱۱ تایلند که اختلال جدی در تولید و تجارت قطعات الکتریکی ایجاد کرد.
نامزدان تهدید بیشتر
بخش اول کشاورزی است. تغییرات در دما که به موج‌‌‌های گرما و تخریب زمین منجر می‌شود و تغییرات در سطح بارش که باعث تنش آبی و خشکسالی می‌شود، میتواند به تولیدات کشاورزی آسیب بزند و قیمت غذا را افزایش دهد. استرس گرمایی همچنین بر بهره‌‌‌وری کارگران بخش کشاورزی تاثیر می‌‌‌گذارد و باعث کاهش آن می‌شود. این عوامل، تجارت محصولات غذایی و بخش‌‌‌های تولیدی مانند فرآوری غذا را که به نهاده‌‌‌های بخش کشاورزی حساس به اقلیم وابسته هستند، تحتتاثیر قرار می‌دهد. اقتصادهای در حال توسعه در جنوب صحرای آفریقا و جنوب آسیا به‌صورت ویژه‌‌‌تری در معرض این نوع آسیب‌‌‌ها قرار دارند؛ زیرا آنها به‌شدت به صادرات محصولات کشاورزی وابسته هستند و بخش بزرگی از جمعیت آنها در این بخش مشغول به کارند. بر این اساس، نگرانی‌ها درباره امنیت غذایی که توسط تغییرات اقلیمی تشدید شده است، میتواند کشورها را به محدود کردن صادرات محصولات کشاورزی در مواقع تنش‌‌‌های اقلیمی سوق دهد. به‌عنوان مثال، در ماه مه ۲۰۲۲، هند به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان گندم، صادرات این محصول را به منظور حفاظت از امنیت غذایی ملی در طول موج گرما ممنوع کرد.
گرم شدن اقیانوس و اسیدی شدن مرتبط با تغییرات اقلیمی نیز تاثیر منفی قابل‌توجهی بر شیلات دارد که به نوبه خود بر تجارت محصولات اقیانوسی و امنیت غذایی تاثیر می‌‌‌گذارد؛ مساله‌ای که به صورت ویژه‌‌‌تری بر معیشت ماهیگیران روستایی، در مقیاس کوچک و زنجیره تامین مواد غذایی، در مقیاس بزرگ‌تر آسیب می‌‌‌زند.
بخش دوم نیز تولید کارخانه‌ای است. مطابق مشاهدات، علاوه بر اختلال در زنجیره‌‌‌های تامین از طریق مشکلات ناشی از حملونقل و ورودی‌‌‌های کشاورزی که پیش‌تر بیان کردیم، افزایش دما به‌تنهایی میتواند موجب کاهش بهره‌‌‌وری و همچنین کاهش ساعات کاری شود. زیرا افزایش دما کارگران را در معرض خستگی ناشی از گرما قرار می‌دهد و همچنین، باعث از کار افتادن تجهیزات می‌شود که این دو امر باعث کمبود در تولید و آسیب بیشتر به زنجیره‌‌‌های تامین می‌شود. مضاف بر اینها، شاید برای شما جالب باشد که دمای بالا میتواند تجارت را گران‌‌‌تر کند؛ زیرا هزینه‌‌‌های خنک‌‌‌سازی در تاسیسات ذخیره‌‌‌سازی افزایش می‌‌‌یابد.
در نهایت نیز به بخش سوم، یعنی گردشگری می‌‌‌رسیم. مطابق گزارش‌‌‌ها، صنعت گردشگری علاوه بر اختلال در مسیر حملونقل، میتواند از طریق آسیب فوری به زیرساخت‌‌‌های گردشگری و تغییرات تدریجی اقلیمی که با گذشت زمان از جذابیت مقصدها می‌‌‌کاهد، به‌شدت تحتتاثیر قرار گیرد. به‌عنوان مثال، تعداد بازدیدکنندگان از تایلند پس از سونامی سال ۲۰۰۳ به طور قابل‌توجهی کاهش یافت و موجب کاهش اشتغال شد. پرتغال نمونه‌‌‌ای از کشوری است که به دلیل آسیب‌‌‌های ناشی از آتش‌‌‌سوزی‌‌‌های جنگلی، اثرات مستمری را بر بخش گردشگری خود تجربه می‌کند. تغییرات تدریجی دما و افزایش سطح دریاها نیز میتواند بر گردشگری تاثیر بگذارد. به‌عنوان مثال، مناطق مناسب برای اسکی و ورزش‌های زمستانی که به بارش برف قابل پیش‌بینی و مستمر متکی هستند یا تفرجگاه‌‌‌های ساحلی که به خاطر زیبایی‌‌‌های طبیعی خود بازدیدکنندگان را جذب می‌کنند در معرض خطر آسیب‌‌‌های مرتبط با اقلیم به اکوسیستم‌ها و تنوع زیستی قرار دارند (مانند صخره بزرگ مرجانی استرالیا).
