در نخستین همایش «بوکسیت، آلومینا، آلومینیوم و توسعه پایدار» ترسیم شد
نقشه راه توسعه پایدار صنعت آلومینیوم
در همین راستا نخستین همایش «بوکسیت، آلومینا، آلومینیوم و توسعه پایدار» با حضور تورج زارع، مدیرعامل شرکت آلومینای ایران- وجیه‌الله جعفری، رئیس هیات عامل ایمیدرو- مسعود منصور، معاون وزیر جهاد کشاورزی و رئیس سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری - هوشنگ گودرزی، رئیس هیأت مدیره سندیکای صنایع آلومینیوم ایران و جمعی از نمایندگان مجلس، صنعتگران و پژوهشگران صنعت آلومینیوم در هتل المپیک برگزار شد که موضوعاتی از جمله نقش آلومینا و آلومینیوم در توسعه صنایع پایین دستی، ارائه روش های نوین اکتشاف، استخراج و فرآوری بوکسیت سازگار با محیط زیست، تامین پایدار بوکسیت و توسعه زنجیره ارزش آلومینا و آلومینیوم و چالش های تامین مواد اولیه، عمده ترین محورهای این همایش بود.
در این همایش یک روزه ظرفیت های شرکت آلومینای ایران و آماده سازی بسترهای مورد نیاز برای فعالان این حوزه به منظور هم‌افزایی بیشتر و فرصت های فراروی صنعت آلومینیوم و رفع موانع موجود برای تحقق توسعه پایدار مورد بررسی قرار گرفت.
برنامه های شرکت آلومینای ایران
به گزارش دنیای اقتصاد، تورج زارع، مدیر عامل شرکت آلومینای ایران با حضور در این همایش اظهار داشت: یکی از چالش‌های اصلی کشور نبود معادن غنی بوکسیت پرعیار در کشور است. عمده معادن بوکسیت در جاجرم خراسان شمالی واقع شده و با توجه به فعالیت هایی که داشتیم میزان ذخایر پرعیار را به میزان ۴۰ میلیون تن افزایش داده ایم. بر اساس بررسی ها ذخایر کم عیار نیز ۷۰ میلیون تن برآورد شده است.
وی افزود: اقدام مهم دیگر راهبری معدنکاران بخش خصوصی جهت تجهیز و توسعه معادن بوده که خوشبختانه هم اکنون ۱۰درصد از بوکسیت مورد نیازمان را از این راه تامین می کنیم. در واقع کارخانه جاجرم سالانه ۹۰۰ هزار تن بوکسیت نیاز دارد. همچنین پروژه پرعیار سازی بوکسیت به روش واسطه سنگین با سرمایه‌گذاری ۱۵۰۰ میلیارد ریال از سال گذشته آغاز شده که در سال جاری به بهره برداری می رسد.
زارع ادامه داد: همچنین در حالی که نیاز سالانه پودر آلومینای کشور۱ میلیون و ۲۵۰ هزار تن است، سالانه ۲۵۰ هزار تن در کشور تولید می شود و عمده نیازمان را باید وارد کنیم که سالانه رقمی در حدود یک میلیارد دلار ارز از کشور خارج می‌کند. بنابراین هر گونه اقدامی درخصوص تامین بوکسیت و تولید آلومینیوم انجام شود، بسیار موثر خواهد بود.
وی افزود: محصول جدیدی تحت عنوان هیدرات های ویژه در سال جاری وارد بازار خواهیم کرد که به عنوان کندسوز کننده مورد استفاده قرار می گیرد و روش تولید آن در دنیا منحصر به فرد است که میزان هزینه مورد نیاز اجرای این پروژه ۱۵۰۰ میلیارد ریال برآورد شده است.
مدیر عامل شرکت آلومینای ایران همچنین با اشاره به اینکه ظرفیت تولید کارخانه آلومینیوم ما ۴۰ هزار تن است که در فاز‌های آتی تا ۱۲۰ هزار تن توسعه پیدا می کند، گفت: این اقدام مهم ۲۵۰میلیون یورو سرمایه گذاری نیاز دارد.
وی به احداث نیروگاه سیکل ترکیبی به ظرفیت ۱۶۰ مگاوات اشاره کرد و اظهار داشت: میزان سرمایه گذاری برای این طرح ۱۸هزار و ۵۰۰ میلیارد ریال است و در نیمه دوم سال فعالیت های اجرایی این پروژه آغاز خواهد شد.
زارع همچنین به پروژه تولید آلومینا از بوکسیت های کم عیار به ظرفیت ۵۰۰ هزار تن اشاره کرد و گفت: با همکاری شرکت‌های مطرح خارجی در حال انجام مطالعات فنی و اقتصادی این طرح هستیم که نیازمند ۸۰۰ میلیون یورو سرمایه‌گذاری است و در صورت اجرا قادریم بخش مهمی از نیاز کشور را پاسخ دهیم.
وی با اشاره به استرالیا، گینه، برزیل، اندونزی و جامائیکا به عنوان کشورهای صاحب نام در تولید بوکسیت، اظهار داشت: ذخایر جهانی بوکسیت ۷۰ میلیارد تن و میزان استخراج سالانه ۳۶۰ میلیون تن است و بازار جهانی بوکسیت سالانه ۲ درصد رشد را نشان می دهد. همچنین تولید آلومینا در سال ۲۰۲۱ ، ۱۳۸ میلیون تن بوده که در سال های اخیر رشد شش درصدی را تجربه کرده است.
زارع خاطر نشان کرد: با توجه به اینکه در سه سال اخیر میزان تولید آلومینیوم با توجه به فعالیت کارخانه سالکو و جاجرم به حدود ۷۰۰ هزار تن رسیده، رتبه ایران در دنیا از ۲۱ به ۱۴ ارتقاء یافته است.
مدیر عامل شرکت آلومینای ایران اظهار داشت: میزان تقاضای آلومینیوم در ۱۰ سال اخیر حدود ۶ درصد رشد داشته و بیشترین تقاضا در صنعت حمل و نقل و ساخت و ساز اتفاق افتاده است و پیش بینی ها نشان می دهد در سال ۲۱۰۰ افزایش دو تا چهار برابری مصرف آلومینیوم اتفاق می افتد. بنابراین توسعه تولید آلومینیوم بسیار حائز اهمیت است و از این نظرشرکت آلومینای ایران به عنوان تنها شرکتی که دارنده زنجیره کامل تولید آلومینیوم است، وظیفه خود دانست تا توجه متخصصان و سیاست‌گذاران را به توسعه این زنجیره جلب کند.
رئیس شورای سیاستگذاری اولین همایش بوکسیت، آلومینا، آلومینیوم و توسعه پایدار خاطر نشان کرد: برای حفظ منابع طبیعی تفاهم نامه ای را با سازمان محیط زیست به ارزش ۱۵۰۰ میلیارد ریال برای حفظ منابع طبیعی شهرستان جاجرم منعقد کرده ایم که در سال جاری اجرایی می شود.
راهکار تامین برق و آب صنایع معدنی
در ادامه این همایش وجیه الله جعفری، معاون وزیر صمت و رئیس سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی کشور(ایمیدرو) اظهار داشت: بخش معدن ظرفیت های مطلوبی در زمینه اشتغال ایجاد کرده و میزان صادرات ۱۲ میلیارد دلاری را نیز در برنامه دارد.
وی با اشاره به اینکه ۳۰ درصد ارزش بازار بورس ایران مربوط به معدن و صنایع معدنی است، گفت: برگزاری این همایش در زمینه صنعت آلومینیوم می تواند راه های جدیدی را برای توسعه باز کند و امیدواریم این اقدامات تداوم داشته باشد.
جعفری با بیان اینکه طرح جامع فلزات معدنی از جمله آلومینیوم در مجموعه سازمان توسعه در حال تهیه است و بستر سیاست‌گذاری‌ها و مسیر رشد و توسعه مورد پایش و بازبینی قرارمی‌گیرد، ادامه داد: تامین زیر ساخت‌ها در صنعت آلومینیوم بسیار حائز اهمیت است و بر این اساس در سال های گذشته و به‌ویژه سال ۱۴۰۰ به گونه ای برنامه ریزی شده تا شرکت‌های بزرگ برای ایجاد نیروگاه های برق اقدام کنند که هم اکنون ۱۲ هزار مگاوات در برنامه ریزی اولیه پیش‌بینی شده و قراردادهای اجرای برخی از آنها هم منعقد شده است. در بخش تامین آب هم طرح انتقال آب از خلیج فارس و دریای عمان به مناطق کویری و همچنین حفاری چاه های عمیق با همکاری وزارت نیرو و معاونت راهبردی ریاست جمهوری در دستور کار قرار دارد.
وی با اشاره به اینکه ایمیدرو فن‌آوری نسل چهارم را به طور جدی دنبال می کند، گفت: درصنعت آلومینیوم باید با استفاده از فن‌آوری‌های نوین چرخه بازیافت را اجرایی کنیم تا ضمن تامین انرژی مورد نیاز، هزینه ها را کاهش دهیم.
رییس سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی کشور با بیان اینکه خروجی این همایش می تواند به برنامه ریزی بهتر برای صنعت آلومینیوم کمک کند، افزود: هر اندازه بتوانیم زنجیره تولید را به صنایع پایین دستی وصل کنیم، ارزش افزوده بیشتری در کشور ایجاد می کنیم و صادرات را می توانیم توسعه دهیم اما قطعا این مهم نیازمند هماهنگی نهادهای ذی ربط است.
معاون وزیر صمت با بیان اینکه باید بر اساس نقشه راه حرکت کنیم، تصریح کرد: در بخش معدن چالش‌های زیست محیطی وجود دارد و در طراحی اولیه باید تمامی فرایندها تا مراحل بعد از بهره‌برداری معدن دیده شود و این مهم نیازمند اکتشاف صحیح است، اما واقعیت این است که بخشی از اکتشافات ما در حین فرایند استخراج انجام می‌شود. قطعا این اقدامات نیازمند تلاش شبانه‌روزی تولیدکنندگان است و ما هم قطعا در کنار تولیدکنندگان خواهیم بود .
نقش معدنکاران در آبخیزداری
همچنین مسعود منصور، معاون وزیر جهاد کشاورزی و رئیس سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور نیز با حضور در این همایش اظهار داشت: فصل مشترک بین منابع طبیعی و معادن این است که بر اساس اصل ۴۵ قانون اساسی هر دو جزو انفال هستند و بارزترین خصوصیت انفال این است که ثروت بین نسلی به شمار می روند و همه در بهره‌برداری درست آن وظیفه داریم. امیدواریم این فصل مشترک به اقدام مشترک منتهی شود.
وی افزود: کشور ما به دلیل برخوردهای نامناسب با طبیعت شرایط سختی را سپری می کند. سالانه ۱۶ تن در هکتار فرسایش خاک اتفاق می افتد و سالانه ۲۵۰ میلیون متر مکعب رسوبات را در سدها شاهدیم. در واقع سالانه سدی به اندازه امیر کبیر را از دست می‌دهیم. جنگل‌های زاگرس که ۴۰ درصد چرخه آب شیرین کشور را تولید می‌کنند، به شدت در معرض آفات و بیماری‌ها هستند.
منصور ادامه داد: حدود ۳۰ میلیون هکتار از عرصه کشور ما بیابانی است و از این میزان ۷ میلیون منشأ ریزگرد است. مساله دیگر اینکه ۶۷ درصد دشت های کشور با معضل فرونشست از ۱۰تا۳۱ درصد مواجه هستند و نکته آخر اینکه حدود ۱۴۰میلیاردمتر مکعب بیلان منفی آب در کشور داریم. بنابراین امنیت غذایی و زیست محیطی با خطر جدی مواجه است.
معاون وزیر جهاد کشاورزی در ادامه به آبخیزداری به عنوان یک راهکار حیاتی برای برون رفت از چالش های زیست محیطی کشور اشاره کرد و گفت: هر هکتار آبخیزداری۵۳۰ متر مکعب آب را استحصال می کند. این آب وارد سفره های آب زیر زمینی می شود و باعث کاهش شدید رسوبات و جلوگیری از فرسایش خاک می شود.
منصور ادامه داد: احداث قنات قدیمی ترین روش مدیریت آب است که متاسفانه در اثر رفتار نامناسب ما نزدیک به ۶۰ درصد قنات ها در حال خشک شدن هستند. در مناطقی که آبخیزداری انجام شده، توانسته ایم ضمن حفظ قنات ها، مانع خالی شدن روستاها از سکنه شویم. از جمله نمونه این مناطق می توان به چابهار در استان سیستان و بلوچستان اشاره کرد.
رئیس سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشورخاطر نشان کرد: از معدنکاران می خواهم که به جای پرداختن به احداث معادن جدید، معادن نیمه فعال را فعال کنند و از طرفی فن‌آوری‌های جدید را در دستور کار قرار دهند تا با کمترین آسیب بتوانیم معادن را استخراج کنیم.
منصور با اشاره به این مطلب که جا دارد «از برگزار کنندگان این همایش به خاطر طرح موضوع احیا و بازسازی معادن پس از بهره‌برداری تشکر کنم»، افزود: این تصور قدیمی که معادن بعد از بهره‌برداری رها می‌شوند در حال اصلاح است و با افتخار این نکته را اعلام می کنم که حدود ۱۰۰ هزار هکتار آبخیزداری در سال ۱۴۰۰ با کمک فعالان حوزه صنعت و معدن در شهرهای مختلف مانند یزد، کرمان، سمنان و .... انجام شده که نتایج بسیار خوشحال کننده ای به همراه داشته است.
طرح استفاده جاجرم از پساب ها
در ادامه این همایش سید محمد پاک مهر، نماینده مجلس شورای اسلامی با اشاره به اینکه کارخانه آلومینای جاجرم نقش اساسی در اقتصاد شهرستان جاجرم داشته است، اظهار داشت: باید در راستای رفع چالش های این شرکت اقدامات لازم توسط تمامی نهادهای ذی ربط انجام شود.
وی با اشاره به اینکه امروزه اغلب صنایع از آلومینیوم استفاده می‌کنند، افزود: قبل از ورود صنعت به یک منطقه باید زیر ساخت‌های لازم فراهم شود. امروز یکی از نیازهای ضروری کارخانه آلومینای جاجرم تامین آب است؛ این کارخانه در منطقه کویری واقع شده و لازم است برنامه ریزی برای استفاده از پساب‌ها و احداث سد در دستور کار مسوولان قرار گیرد.
پاک مهر با اشاره به اینکه زندگی مردم هم باید همراه با کارخانه‌های آلومینیوم زنده بماند و نمی توان آب شرب و کشاورزی را به صنعت بدهیم، ادامه داد: خوشبختانه توانستیم بحث اجرای جمع‌آوری و تصفیه فاضلاب شهرهای گرمه و جاجرم را در قانون بودجه سال ۱۴۰۱ بیاوریم. اگرمیزان مصرف آب این شهرها را ۵میلیون‌متر مکعب در نظر بگیریم، استفاده از پساب ۲.۵ تا ۳میلیون‌متر مکعبی این شهرها می تواند بسیار راهگشا باشد.
وی ادامه داد: به منظور تامین گاز مورد نیاز شرکت آلومینای ایران، رایزنی‌های لازم را با شرکت گاز انجام داده‌ایم و تاکید جدی بر تامین گاز صنایع به ویژه آلومینیوم در مجلس داشته‌ایم. البته از حدود دو سال پیش هم اقدامات لازم با همکاری شرکت گاز در دستور کار قرار گرفت و توانستیم لوله های انتقال گاز ۸ اینچ را به ۱۶ اینچ تبدیل کنیم.
ضرورت جذب سرمایه گذار در صنعت آلومینیوم
همچنین محمد وحیدی، نماینده مردم بجنورد در مجلس شورای اسلامی با حضور در این همایش گفت: در کشور ما رویکرد تولید دانش بنیان مورد توجه جدی قرار گرفته و این مهم باید در صنعت آلومینیوم و به خصوص در استان خراسان شمالی مورد توجه جدی قرار گیرد.
وی خواستار افزایش سرمایه‌گذاری در صنعت آلومینیوم شد و اظهار داشت: جذب سرمایه‌گذاری در صنعت آلومینیوم اهمیت زیادی دارد زیرا خام فروشی در این صنعت ارزش افزوده زیادی برای کشور ایجاد نمی‌کند.
نماینده مردم بجنورد در مجلس شورای اسلامی ادامه داد: شرکت آلومینای ایران مواد اولیه تولید می کند و اگر این مواد به قیمت مناسب در منطقه در اختیار سایر صنایع کوچک قرار بگیرد مطمئن هستم خریداران دائمی همیشه در کنار شرکت آلومینای ایران خواهند بود.
وی با اشاره به اینکه شرکت ها باید به مسوولیت اجتماعی در قبال مردم توجه ویژه داشته باشند، تاکید کرد: با توجه به هماهنگی‌های انجام شده با وزارت نیرو و وزارت صمت، ایجاد مجتمع فاضلابی در خراسان شمالی در دستور کار قرار گرفته تا بتوانیم آب مورد نیاز دائمی را برای صنایع مختلف و شرکت آلومینای ایران تامین کنیم.
فاصله ۸۰۰ هزار تنی از سند چشم انداز توسعه
در ادامه هوشنگ گودرزی، رئیس هیأت مدیره سندیکای صنایع آلومینیوم کشور نیز اظهار داشت: انتظارات این است که حداقل به اندازه کشورهای کوچک حوزه خلیج فارس تولید داشته باشیم. البته نباید بدون توجه به اتفاقات مثبت انتقاد کنیم. به هر حال آلومینیوم جزو نخستین صنایعی بود که تحریم شد و باید از مدیران تشکر کنیم که به رغم مشکلات خرید مواد اولیه، توانستند با مدیریت صحیح تولید را ادامه دهند. ضمن اینکه از دو سال پیش که «سالکو» وارد مدار تولید شد، مشکلات صنایع پایین دست به شدت کاهش پیدا کرد.
وی با اشاره به نقش ارتباطی سندیکای صنایع آلومینیوم افزود: سندیکای آلومینیوم نقش ارتباطی بین سیاست گذاران، تولیدکننده و بازار داشته است و همواره سعی کرده در هر کجا مشکلی باشد، برای رفع آن اقدام کند. البته انتظار ما این است که جایگاه قانونی تشکل‌ها را در تصمیم‌گیری مورد توجه قرار دهند.
گودرزی ادامه داد: بر اساس سند چشم انداز قرار بود تا سال ۱۴۰۴ یک میلیون و ۵۰۰ هزار تن آلومینیوم پرایمری تولید کنیم و برای رسیدن به این چشم انداز باید تا سه سال دیگر ۸۰۰ هزار تن ظرفیت ایجاد کنیم، اما واقعیت این است که وقت کافی نداریم و اگرطرحی امروز قابل اجرا نباشد، باید اصلاح و بازنگری شود.
وی گفت: سرانه مصرف آلومینیوم یکی از شاخص‌های اصلی توسعه در دنیا است. سرانه مصرف در کشور ما ۵/۵ کیلوگرم برای هر نفر است و پیش بینی ها این است که این عدد در سال ۲۰۲۵ به ۲۵/۹ برسد. بنابراین دولت در زمینه تامین مواد اولیه باید نظارت دقیقی داشته باشد.
ضرورت مدرن ماینینگ
محمد عطایی، دبیر علمی همایش و مدیر قطب علمی معدن کشور در ادامه این همایش با اشاره به اینکه بحران ها زاییده رفتار انسان ها است و در دو قرن اخیر بشر برای رفاه خودش تعادل زیست محیط را به هم زده است، اظهار داشت: باید دیدگاه خود را نسبت به توسعه تغییر دهیم. شاید تا چند دهه گذشته فقط تولید ناخالص ملی نشان دهنده کامیابی کشورها بود اما امروز توسعه پایدار که سه مولفه محیط زیست، اجتماع و اقتصاد را در بطن خود دارد، باید مورد توجه قرار گیرد.
عطایی ادامه داد: بر اساس یک تحقیق از مردم ایالات متحده آمریکا هر فرد در طول عمر خود حدود ۱۳۴۳ تن ماده معدنی مصرف می‌کند که اگر این میزان را برعمر متوسط افراد تقسیم کنیم، می‌توان گفت تقریبا هر فرد سالانه ۱۷ تن مواد معدنی مصرف می‌کند. این در حالی است که فعالیت‌های معدنی آسیب‌هایی را به محیط زیست وارد می کند که از جمله آنها می‌توان به تخریب زمین، آلودگی آب‌ها، جنگل‌ها و گونه‌های گیاهی و جانوری اشاره کرد.
مدیر قطب علمی معدن کشور با بیان اینکه ذخایر سطحی زمین در حال اتمام است و باید برای تامین مواد اولیه به عمق زمین حرکت کنیم، گفت: اگر آمار تولید معادن را نگاه کنیم تقریبا هر ۳۰ سال ظرفیت تولید معادن ۱۰ برابر شده و این میزان در سال ۲۰۳۰ به بیش از ۱ میلیون تن خواهد رسید؛ علاوه بر این در سال۲۰۳۰ ، ۵۶۰۰ میلیارد تن باطله در اثر فعالیت های معدن کاری شاهد خواهیم بود که برای رفع چالش های زیست محیطی اصطلاح «مدرن ماینینگ» با تاکید بر حفظ محیط زیست مطرح می شود.
بحران کمبود نقدینگی
محمد حسین ادیب، استاد اقتصاد دانشگاه اصفهان نیز در ادامه این رویداد اظهار داشت: صنعت آلومینیوم باید در اندیشه های خود بازبینی کند و معتقدم شرکت ها باید با توجه به تحولات جهانی مواظب موجودی مواد اولیه خود باشند.
وی افزود: تمدن موج پنجم در پیش است که یکی از اصلی ترین شاخصه های آن سبک سازی است و تکنولوژی های کنونی صنعت ما با موج پنجم همخوانی ندارد. در واقع این تکنولوژی منجر به کاهش ۵۰ درصدی وزن تجهیزات، خودروها، بناها و .... می شود. بنابراین نیاز جهان به آلومینیوم نصف حال حاضر می شود.
این اقتصاددان با اشاره به اینکه اقتصاد ایران ۱۵ درصد رقابتی‌تر می‌شود، ادامه داد: در واقع هزینه ها بالاتر می رود اما قیمت‌ها افزایش نمی یابد، بنابراین بهره وری بسیار حائز اهمیت است. نکته مهم اینکه بر خلاف تصور در سال جاری بحران اصلی امسال بحران نقدینگی است و گذشتن از این بحران بر خلاف بحران کسب سود، بسیار مشکل ساز است. به طور مثال بحران بخش مسکن آنقدر شدید است که اگر تعداد واحد های معامله شده را برتعداد کل واحدهای مسکونی تهران تقسیم کنیم، آپارتمان ها ۴۶ سال یک بار شانس معامله شدن پیدا می کنند و در واقع پول حرکت نمی کند.
لازم به ذکر است مقالات علمی منتخب با حضور داوران توسط پژوهشگران ارائه شد. همچنین همزمان با ۲۷ اردیبهشت ماه روز ارتباطات و روابط عمومی از تلاش ها و خدمات ۳ نفر از مسوولان روابط عمومی شرکت آلومینای ایران نیز تقدیر شد و در پایان این همایش با اهدای تندیس از خدمات و تلاش های ۱۲ نفر از متخصصان فعال در صنعت آلومینیوم قدردانی به عمل آمد.
