گروه اقتصاد بین‌الملل: روز سه‌شنبه گذشته یک هواپیمای روسی به بهانه نقض حریم هوایی ترکیه مورد هدف نیروهای این کشور قرار گرفت و منهدم شد. این اقدام ترکیه با واکنش تند مقامات روس مواجه شد و تنها چند ساعت پس از وقوع حادثه، سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه از مردم کشورش خواست از سفر به ترکیه بپرهیزند چون خطر تروریسم در آن کشور کمتر از مصر نیست.

ماه گذشته نیز یک هواپیمای مسافربری روسیه در مصر منهدم شده بود. پوتین، رییس‌جمهوری روسیه نیز از شهروندان کشورش خواست که به ترکیه سفر نکنند و در پی این درخواست، کلیه تورهای مسافرتی روسیه پروازهای چارتر به ترکیه را لغو کردند.روزنامه زمان، چاپ ترکیه، درباره این تحولات نوشته است: گردشگری ترکیه نخستین قربانی سقوط هواپیمای روسیه خواهد بود. این در شرایطی است که ترکیه از مقاصد مهم گردشگران روس بوده و برای سال‌ها میلیون‌ها گردشگر روس مهم‌ترین منبع درآمد صنعت گردشگری ترکیه بوده‌اند. تنها در سال ۲۰۱۴، بالغ بر ۴۸/ ۴ میلیون گردشگر روس از ترکیه بازدید کردند و بر اساس آمار رسمی، این گردشگران درآمدی نزدیک به ۴ میلیارد دلار را برای ترکیه به ارمغان آوردند. هر سال ترکیه میزبان حدود ۴۰ میلیون گردشگر از نقاط مختلف جهان است که درآمدی ۳/ ۳۴ میلیارد دلاری را به صنعت گردشگری ترکیه هدیه می‌دهند.

بایکوت خودجوش یک مقصد

روز سه‌شنبه بسیاری از کاربران روس در توئیت‌های خود نوشتند که گردشگران روس، ترکیه را بایکوت و از خرید محصولات ساخت ترکیه خودداری خواهند کرد. از سوی دیگر، رزتوریسم، آژانس دولتی گردشگری روسیه توصیه کرد فروش بسته‌های گردشگری به مقصد ترکیه به حال تعلیق درآید. انهدام هواپیمای روسیه توسط ترکیه یکی از جدی‌ترین درگیری‌ها بین یک کشور عضو ناتو و روسیه طی نیم قرن اخیر محسوب می‌شود.

تشدید کاهشِ تعداد گردشگران

دو بیانیه‌ای که بلافاصله پس از وقوع این حادثه منتشر شدند، همچون کابوسی برای صنعت گردشگری ترکیه بودند؛ صنعتی که پیش از آن هم اعلام شده بود بر اثر مشکلات اقتصادی روسیه امید خود را برای افزایش تعداد گردشگران روس از دست داده است. پیش از تحریم‌های غرب علیه روسیه، هر سال تعداد زیادی از گردشگران روس به جنوب ترکیه که سواحل دریای مدیترانه است و به‌ویژه آنتالیا سفر می‌کردند. پس از اعمال تحریم‌های غرب علیه این کشور اما صنعت گردشگری ترکیه آسیب زیادی را از کاهش تعداد گردشگران روس در کنار بی‌ثباتی‌ها و خشونت‌های منطقه متحمل شد. بین ژانویه و اکتبر، تنها آنتالیا شاهد کاهش تعداد گردشگران تا ۸۶.۶۷۸ نفر بود و این به معنای افت ۵/ ۱۹ درصدی تعداد گردشگران آنتالیا نسبت به سال گذشته است.

کاهش شدید تعداد گردشگران روس در سفرهای بین‌المللی از جمله به ترکیه ریشه در افت شدید ارزش روبل دارد. افت ارزش روبل نیز ناشی از افت قیمت‌های نفت و بحران سیاسی مربوط به اوکراین بوده است. فدراسیون هتلداران ترکیه که یکی از مهم‌ترین اتحادیه‌های گردشگری این کشور محسوب می‌شود، ماه گذشته اعلام کرد به احتمال زیاد صنعت گردشگری ترکیه سال جاری را با دست کم ۱۰ میلیارد دلار ضرر به پایان خواهد رساند. کاهش گردشگران، هتلداران این کشور را مجبور کرده است که حتی در ماه‌های شلوغ تابستان از سطح قیمت‌های خود بکاهند تا بتوانند هتل‌های خالی خود را برای گردشگران جذاب‌تر کنند. داده‌هایی که پیش از این موسسه آمار ترکیه (ترک‌استات) منتشر کرد حکایت از آن دارد که درآمد حاصل از گردشگران بین ماه‌های ژانویه تا سپتامبر تا ۶/ ۶ درصد افت کرده و در مجموع به ۸۹/ ۲۴ میلیارد دلار رسیده است. ترک‌استات اعلام کرده است که در مجموع ۹/ ۸۰ درصد از درآمدهای صنعت گردشگری ترکیه از گردشگران خارجی حاصل شده است. پایگاه خبری رویترز در تحلیلی درباره این موضوع به این نکته اشاره کرده که به‌نظر می‌رسد روس‌ها قصد دارند از راه‌های اقتصادی این اقدام ترکیه را تلافی کنند.

بر این اساس، الکسی اولیوکایف، وزیر اقتصاد روسیه اعلام کرده روسیه بر پروازهایی که از مبدا یا به مقصد ترکیه انجام می‌شوند محدودیت اعمال خواهد کرد و برنامه‌های آماده‌سازی منطقه آزاد تجاری مشترک را به حال تعلیق در می‌آورد و همچنین پروژه‌های بزرگی همچون خط لوله گاز ترک استریم و تاسیس نیروگاه هسته‌ای ۲۰ میلیارد دلاری در ترکیه را متوقف می‌کند. علاوه بر این، رییس آژانس گردشگری روسیه (رزتوریسم) گفته است که همکاری با ترکیه در عرصه گردشگری «بی‌شک» متوقف خواهد شد. همه اینها درحالی است که روس‌ها پس از آلمان‌ها دومین گروه بزرگ گردشگران ترکیه را تشکیل می‌دهند و ترکیه برای پر کردن خلأ کسری حساب جاری خود به درآمدهای حاصل از این گردشگران نیاز حیاتی دارد.