آیین «زار خاک» تاسوعا در قورتان

«زار خاک» نهم محرم هر سال در روستای کاهگلی قورتان در ۴۵ کیلومتری تالاب گاوخونی، ۱۲۰ کیلومتری شرق اصفهان و ۱۲ کیلومتری ورزنه برگزار می‌شود. برای برگزاری این آیین از سال‌ها پیش برای هر طایفه‌ در روستا وظیفه‌ای مشخص شده است.

این روستا زمانی «گورتان» بوده و حالا قورتان؛ مرکز دهستان گاوخونی، روستایی کوچک و کهن است که زاینده‌رود از میانش می‌گذرد و یکی از معدود قلعه‌های خشت و گلی مسکونی جهان را در خود دارد. هر سال یک طایفه نخل را آماده می‌کند تا طایفه‌های دیگر پایه‌های آن را بالا ببرند. علم‌دارها آماده می‌شوند و دسته سادات که شال‌های سبز به گردن دارند، برای خواندن «دم»ها، پیشاپیش دسته دیگر به راه می‌افتند. مردان دسته عام‌ پشت سر دسته سادات حرکت کرده و پس از خواندن ذکر و نوای سادات، آن را تکرار می‌کنند. پس از آن، با اشاره دسته سادات به خاک می‌افتند، روی دو زانو می‌نشینند و از کاه‌هایی که از قبل در مسیر حرکت، بر روی زمین و در کوچه پاشیده شده بر سر خود می‌ریزند. عزاداران چند ساعتی مانده به غروب آفتاب به قلعه تاریخی قورتان می‌روند در آنجا عزاداری کرده و پس از آن به حسینیه روستا بازمی‌گردند.