بررسی گردشگری کشاورزی به بهانه برگزاری جشنواره‌های فصلی در ایران
برندسازی از جشنواره‌های کشاورزی؛ راه توسعه اقتصاد پایدار در جوامع محلی
گروه گردشگری - نرگس لطیف‌پور: اجرای مناسب جشنواره‌های استانی و معرفی و تبلیغ آنها، می‌تواند در نگاهی وسیع‌تر سبب شود، به جشنواره‌هایی ملی تبدیل شوند که گردشگران خارجی را نیز جذب خود کنند؛ به‌ویژه جشنواره‌های کشاورزی که گردشگری سودآور کشاورزی را به همراه دارد.
به گزارش «دنیای اقتصاد»، سی‌سخت مرکز شهرستان دنا در استان کهکیلویه و بویراحمد، هفته گذشته در هوایی که بوی پاییز می‌داد، میزبان نخستین جشنواره استانی انگور بود. همزمان، سومین جشنواره انگور ارومیه نیز از ۲۶ تا ۲۸ شهریورماه در دهکده ساحلی چی‌چست این شهر برگزار شد و دامغان نیز از ۲۵ تا ۲۷ شهریورماه، میزبان دومین جشنواره ملی پسته ایران بود.
گروه گردشگری - نرگس لطیف‌پور: اجرای مناسب جشنواره‌های استانی و معرفی و تبلیغ آنها، می‌تواند در نگاهی وسیع‌تر سبب شود، به جشنواره‌هایی ملی تبدیل شوند که گردشگران خارجی را نیز جذب خود کنند؛ به‌ویژه جشنواره‌های کشاورزی که گردشگری سودآور کشاورزی را به همراه دارد.
به گزارش «دنیای اقتصاد»، سی‌سخت مرکز شهرستان دنا در استان کهکیلویه و بویراحمد، هفته گذشته در هوایی که بوی پاییز می‌داد، میزبان نخستین جشنواره استانی انگور بود.همزمان، سومین جشنواره انگور ارومیه نیز از ۲۶ تا ۲۸ شهریورماه در دهکده ساحلی چی‌چست این شهر برگزار شد و دامغان نیز از ۲۵ تا ۲۷ شهریورماه، میزبان دومین جشنواره ملی پسته ایران بود.شرکت در این قبیل جشنواره‌ها در تقسیم‌بندی مسافرت‌های دنیا، با عنوان «مسافرت کشاورزی» تعریف شده که مبتنی بر صنعت کشاورزی است و برای پشتیبانی از اقتصاد کشاورزی بومی منطقه انجام می‌شود. با توجه به اینکه گردشگری کشاورزی جزو آن دسته از انواع گردشگری است که سود خوبی از طریق آن به جامعه مقصد یا جامعه محلی می‌رسد، در تمام دنیا برای آن برنامه‌ریزی شده و در این حوزه سرمایه‌گذاری می‌شود. در ایران نیز در سال‌های اخیر با برگزاری جشنواره‌هایی همچون جشنواره انگور ارومیه و جشنواره پسته دامغان، گامی هرچند کوچک در این زمینه برداشته شده است؛ اما به گفته کارشناسان گردشگری، چیزی که در این راستا اهمیت دارد این است که این جشنواره‌ها ادامه‌دار باشند و با برنامه‌ریزی بلندمدت، تبدیل به برند شوند تا درآمدزایی پایدار از طریق آن محقق شود.
سی‌سخت پاییزی، میزبان نخستین جشنواره استانی انگور
شهر سی‌سخت مرکز شهرستان دنا در استان کهکیلویه و بویراحمد، ۲۶ و ۲۷ شهریور میزبان نخستین جشنواره استانی انگور بود که به گفته علی تاج امیری فرماندار دنا، این استان تلاش می‌کند که در سال‌های آینده جشنواره انگور سی‌سخت به‌صورت ملی برگزار شود.
از مهمترین اهداف برگزاری این جشنواره، معرفی فرآورده‌های تبدیلی میوه انگور و محصولات باغی کهکیلویه و بویراحمد و شهر سی سخت، شناساندن آداب و رسوم، قابلیت‌ها، جاذبه‌های گردشگری، صنایع دستی و طبیعت‌گردی و توانمندی‌های باغی کهکیلویه و بویراحمد و شهر سی‌سخت بوده است.محمود باقری مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان کهکیلویه و بویراحمد نیز درباره این جشنواره گفته بود: «در صورتی که این جشنواره به نحو مطلوب برگزار شود می‌توان آن را در تقویم سال میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان ثبت کرد.»کهکیلویه و بویراحمد بیش از ۳۴۰۰ هکتار باغ انگور دارد و سالانه نیز بیش از ۳۲ تن محصول انگور در این استان تولید و به بازار عرضه می‌شود که شهر سی‌سخت، بیشترین سطح باغات انگور استان را دارد.کهکیلویه و بویراحمد با داشتن دو نوع آب و هوای متفاوت گرم و سرد، جاذبه‌های طبیعی، گردشگری و تاریخی در شهرستان‌های هشت‌گانه، در طول فصول مختلف سال پذیرای تعداد زیادی از گردشگران است.
تبدیل جشنواره انگور ارومیه به برند
سومین جشنواره انگور ارومیه نیز در دهکده ساحلی چی‌چست این شهرستان در استان آذربایجان غربی از ۲۶ تا ۲۸ شهریور برگزار شد تا گامی دیگر به سوی تبدیل شدن به برند جشنواره انگور در کشور برداشته شود.
انگور یکی از محصولات کشاورزی این استان است که در فرهنگ و آیین مردم منطقه دارای جایگاه ویژه‌ای است و ریشه در فرهنگ و سنن بومی و محلی مردم منطقه دارد. در این جشنواره نیز علاوه‌بر اجرای مراسم دوشاب‌پزان، تهیه عرق بادرشیو و ارائه انواع محصولات و فرآورده‌های مربوط به انگور، اجرای موسیقی عاشیق‌های آذربایجان، بازی‌های محلی و بومی همچون آرادا قالدی، مش داش یا بئش داش، یتدی‌داش، خروس خروس، جورابین، کلاه پران، قییش قییش، لی لی یا چولنگ، قاچ توت به نمایش گذاشته می‌شود تا فرهنگ و آداب و رسوم این استان معرفی و حفظ شود.این جشنواره در مدت سه سالی که اجرا می‌شود توانسته نظر بسیاری از سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی را به خود جلب کند که از آن جمله سرمایه‌گذاران ترکیه‌ای هستند. آنها جشنواره انگور را در شناساندن انگور ارومیه در سطح ملی و بین‌المللی مطلوب عنوان کرده‌اند و گفته‌اند که جشنواره انگور موجب توسعه صنعت گردشگری و جذب سرمایه‌گذار شده و تداوم آن موجب حفظ آثار و سنن منطقه و انتقال آن به نسل‌های آینده خواهد شد.
ظرفیت دامغان برای پایلوت گردشگری کشاورزی
دومین جشنواره ملی پسته دامغان نیز در این مدت از ۲۵ تا ۲۷ همین ماه در شهر دامغان سمنان برگزار شد. معصومه داوودیان رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان دامغان از حضور سفرای کشورهای هند، پاکستان، یمن و سوئد در این جشنواره خبر داده و گفته بود: «از برنامه‌های جشنواره پسته برگزاری نمایشگاه است که در این نمایشگاه ۲۲ شرکت داخلی و خارجی، انواع ارقام پسته دامغان و ادوات باغبانی شامل تراکتور، سمپاش، تیلر، دستگاه هرس، پمپ، سامانه آبیاری قطره‌ای، اره موتوری و انواع کود و سموم ارگانیک را عرضه کرده‌اند.»با توجه به اینکه در شهرستان دامغان ۱۴ هزار هکتار باغ پسته وجود دارد و در شرایطی که دومین جشنواره پسته دامغان توانسته مخاطبان خارجی را به خود جذب کند، می‌توان انتظار داشت که با ادامه روند برگزاری جشنواره به‌صورت ممتد، این شهر پایلوت مناسبی برای گردشگری کشاورزی در کشور باشد.
تاثیر رشد گردشگری کشاورزی در اقتصاد روستایی
معاون برنامه‌ریزی و سرمایه‌گذاری اداره کل میراث فرهنگی استان اصفهان وکارشناس ارشد گردشگری درباره برگزاری جشنواره‌های مربوط به محصولات کشاورزی به «دنیای اقتصاد» می‌گوید: «سبک زندگی یا لایف استایل، یکی از مطلوب‌ترین مولفه‌هایی است که گردشگران اقصی نقاط جهان به دنبال آن هستند. زندگی ماشینی همراه با آهن، سیمان، سنگ و دود و دم و شلوغی و ازدحام کلان‌شهرها -که از قضا بیشترین جمعیت را درون خود جا داده‌اند- انسان امروز را از زندگی در این محیط‌ها خسته و دلزده کرده، به طوری که در جست‌وجوی مفر و گریزگاهی برای گذران تعطیلات خود است. در این میان چه جایی بهتر از روستاهای سرسبز، آباد، خلوت و خوش آب و هوا؟ اساس و بنیاد زندگی در روستا را هم کشاورزی در معنای کل در بر می‌گیرد. خواه پرورش احشام و طیور باشد، خواه کشت و زرع یا باغداری، شیلات یا هر آنچه در قالب کشاورزی و اقتصاد کشاورزی خلاصه می‌شود.» حمیدامینی تاکید می‌کند با توجه به اینکه مراحل کشت، داشت و برداشت محصولات کشاورزی براساس تقویم خاصی انجام می‌شود و هر یک موسم خاصی دارد، می‌توان از این فرصت‌ها به‌عنوان یک رویداد بهره جست. در مجموع از جشنواره‌های کشاورزی می‌توان به‌عنوان درخشان‌ترین و طلایی‌ترین فرصت برای توسعه گردشگری داخلی و خارجی بهره جست؛ چراکه با یک برنامه‌ریزی ساده، مشارکت گسترده جوامع محلی و صرف هزینه اندک قابل اجرا هستند و چیزی که در این میان اهمیت دارد این است که این برنامه‌ها را باید خود مردم محلی با هدایت و حمایت بخش دولتی برگزار کنند.
به گفته او، در صورتی که مردم محلی بتوانند بخشی از محصول و تولیدات خود را در خلال این جشنواره‌ها به فروش برسانند در رشد اقتصاد منطقه و جامعه محلی تاثیر بسزایی خواهد داشت.
این کارشناس ارشد توریسم با بیان اینکه متاسفانه در کشور ما خام‌فروشی در همه محصولات وجود دارد، می‌افزاید: «در جشنواره‌ها باید تلاش شود تمام فرآورده‌های یک محصول عرضه شوند و در دسترس بازدیدکنندگانی که می‌توانند خریدار به حساب آیند، قرار گیرند. به جز فروش محصول می‌توان به فروش خدمات نیز در خلال برگزاری جشنواره اندیشید. به‌عنوان مثال تجربه درو کردن، ماهیگیری در حوضچه‌های پرورش ماهی، چیدن میوه و حتی آسودن در سایه‌سار درختان مثمر را می‌توان به‌عنوان یک خدمت به گردشگر فروخت. همچنین ارائه توضیحات در خصوص فرآیندهای تولید یک محصول را می‌توان در یک مرکز اطلاعات، با دریافت مبلغی در اختیار گردشگران قرار داد. تجربه نشستن پشت دار قالی و زدن چند گره بر یک قالی را می‌توان فروخت و از این راه‌ها به اقتصاد مردم محلی تزریق کرد. بنابراین میزان رشد اقتصاد وکمک این جشنواره‌ها بستگی به میزان خدمات قابل ارائه و برنامه‌ریزی درست و بازاریابی اصولی برای انجام این امور دارد.»
مشارکت جامعه محلی لازمه پایداری جشنواره‌ها
امینی در پاسخ به اینکه برای رساندن جشنواره‌های استانی به ملی و ملی به بین‌المللی به چه برنامه‌هایی نیاز داریم و چه چیزی این جشنواره‌ها را پایدار و تبدیل به برند خواهد کرد، نیز می‌گوید: «پایداری و دوام یک رویداد به‌ویژه رویدادهای بومی و محلی به میزان مشارکت جامعه محلی بستگی دارد و میزان مشارکت این جوامع به این بستگی دارد که چقدر توانسته‌ایم کاری کنیم که مردم این جشنواره‌ها را از خود بدانند و برایشان «درونی» شود که شرکت در آن یا کمک در برگزاری آن را بر خود فرض بدانند.»
به گفته معاون برنامه‌ریزی و سرمایه‌گذاری اداره کل میراث فرهنگی استان اصفهان، در بسیاری از جشنواره‌ها، بهترین کاری که دولتی‌ها می‌توانند انجام دهند این است که هیچ کاری نکنند؛ به این معنا که اجازه دهند مردم کار خودشان را انجام دهند و صرفا به آنها مشورت داده شود و تجربیات مناطق دیگر در اختیار آنها قرار داده شود.
او با اشاره به اینکه برندینگ مقوله‌ای کاملا تخصصی و حرفه‌ای است، ادامه می‌دهد: «ما باید یک جشنواره را دست‌کم ۱۰ سال متوالی برگزار کنیم تا بتوانیم به فکر برندینگ برای آن باشیم. متاسفانه عمر و توالی برگزاری جشنواره‌های ما خیلی کوتاه است و به‌دلیل نبودن اراده در برگزاری و به بهانه عدم تامین مالی، بسیاری از جشنواره‌ها تکرار نمی‌شوند یا در حد برگزاری دو یا چند جشنواره باقی می‌مانند.»این کارشناس ارشد توریسم یادآور می‌شود که «مدیریت رویدادها» یا event management موضوعی است که ما هرگز به آن نیندیشیده‌ایم، آن را نیاموخته‌ایم و ضرورت آن را نیز احساس نکرده‌ایم. جشنواره‌ها را باید مدیریت کرد، برایش کادر اجرایی و برنامه‌ریزی در نظرگرفت و تقویم رویدادها را تدوین کرد. این کاری است که کشورهای صاحب مقام در این زمینه انجام می‌دهند. پشت برگزاری یک جشنواره یک‌روزه باید ده‌ها روز برنامه‌ریزی، لجستیک، تدارک و تفکر باشد.
به گزارش «دنیای اقتصاد»، با توجه به اینکه ایران در سال‌های اخیر گام خوبی در راستای برگزاری جشنواره‌های استانی و ملی محصولات کشاورزی برداشته است، با برنامه‌ریزی، مشارکت مردم محلی در برگزاری جشنواره‌ها و حمایت از آنها، می‌توان امیدوار بود که در بلندمدت، این اقدامات به توسعه اقتصاد پایدار این جوامع منجر شود.
ارسال نظر