گروه گردشگری، پرستو فخاریان: براساس پنجاهمین بند از سیاست‌های کلی برنامه ششم توسعه کشور، صنعت ایرانگردی باید تا پایان برنامه ششم به گونه‌ای به توسعه پایدار دست یابد که ایرانگردهای خارجی حداقل پنج برابر افزایش یابند. همچنین به گفته معاون سرمایه‌گذاری سازمان گردشگری، از ۱۲ محور درنظر گرفته شده برای برنامه ششم از سوی سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی و بودجه، یک محور مشخصا به گردشگری اختصاص یافته است.

اما آیا این موارد کلی، آن‌گونه که باید و شاید در متن برنامه ششم لحاظ خواهند شد؟ آیا برنامه ششم برخلاف برنامه‌های چهارم و پنجم به حوزه گردشگری و صنایع‌دستی توجه لازم را مبذول خواهد داشت؟ و آیا این برنامه توسعه، فرصتی را برای رشد و پیشرفت توریسم کشور فراهم می‌کند؟

برخی کارشناسان بر این باورند گام نخست برای توسعه توریسم کشور این است که حکومت و دولت بخواهند و تصمیم بگیرند به موضوع گردشگری اهمیت دهند و گامی در این زمینه بردارند. دکتر غلام‌حیدر ابراهیمبای سلامی، عضو شورای‌عالی میراث فرهنگی، صنایع‌دستی وگردشگری، از جمله این افراد است. به اعتقاد او زمانی که مقام رهبری در سیاست‌های کلی برنامه ششم صراحتا بر لزوم رشد تعداد گردشگران خارجی تاکید کرده‌اند، دولت نیز باید تمام توجه خود را معطوف به این امر مهم کند.

وی در این باره به «دنیای اقتصاد» می‌گوید: «اگر می‌خواهیم درآمد داشته باشیم، اشتغال‌آفرینی کنیم، فقرزدایی شود، عدالت گسترش یابد، به حفظ محیط زیست و پایداری منابع مادی و معنوی جامعه بپردازیم، بهترین راه گردشگری است.» رئیس انجمن علمی گردشگری ایران، شاخص توسعه در ارزیابی پیشرفت اقتصادی و اجتماعی اکثر کشورها را، گردشگری می‌داند و خاطرنشان می‌کند: «کشوری که گردشگری ندارد، پیشرفت و امنیت ندارد. با اهتمام به این صنعت، هم هویت فرهنگی ما حفظ می‌شود و هم معرفت نسبت به جامعه ارتقا می‌یابد. فرآیند میهمانی و میزبانی تبدیل به صنعتی شده که دیگر فعالیت‌ها و صنایع را به پویایی و تحرک وامی‌دارد.»

ابراهیمبای سلامی تاکید می‌کند: «با گسترش صنعت گردشگری در کشور، توسعه صادرات به بهترین نحو ممکن اتفاق می‌افتد؛ گردشگر خارجی ارز را به داخل کشور می‌آورد و این ارز در بستر جامعه توزیع می‌شود. گردشگران داخلی به‌جای سفرهای خارجی، تمایل پیدا می‌کنند در داخل کشور سفر کنند و همه اینها موجب گسترش فعالیت‌ها می‌شود.» وی یادآور می‌شود که در شرایط رکود نفت و گاز، تنها راه رونق اقتصاد کشور توسعه گردشگری است.

نقش سهل و ممتنع قوانین در توسعه توریسم

رئیس انجمن علمی گردشگری ایران با بیان اینکه در برنامه سوم و چهارم توسعه، گردشگری اولویت چهل و سوم تا چهل و ششم برنامه بود، می‌افزاید: «اکنون که در آستانه تدوین برنامه ششم توسعه هستیم، باید همت کرد تا گردشگری به معنای واقعی اولویت اول برنامه ششم باشد و برای تحقق این امر نیز لازم است مهم‌ترین محورها تعیین شوند.» ابراهیمبای‌سلامی امکان استفاده از ظرفیت شرکت‌های بین‌المللی و تسهیل سرمایه‌گذاری‌های مشترک در دوران پسا‌تحریم را از مهم‌ترین محورهایی برمی‌شمرد که باید در برنامه ششم به آن توجه کرد. وی همچنین با تاکید بر لزوم وضع قوانین تسهیل‌کننده در این صنعت، می‌افزاید: «لحاظ کردن این امر در برنامه ششم، می‌تواند مشوق و تسریع‌کننده سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در حوزه گردشگری باشد تا هم سرمایه‌گذاران ملی و بین‌المللی جذب شوند و هم تمام فعالان احساس منفعت کنند.»

به اعتقاد این عضو شورای‌عالی میراث فرهنگی، صنایع‌دستی وگردشگری، وضع قوانین تسهیل‌کننده می‌تواند حجم زیاد نقدینگی سرگردان کشور را که اکنون بیش از ۸۰۰ هزار میلیارد تومان تخمین زده می‌شود، به سمت این صنعت روانه کند.

این استاد دانشگاه با اشاره به مهم‌ترین قوانین گردشگری که باید اصلاح شوند، تصریح می‌کند: «تمدید ماده ۱۱ قانون تشکیل سازمان میراث فرهنگی در خصوص فاینانس، معافیت از پرداخت هرگونه مالیات و عوارض برای دوره‌ای ۱۰ ساله، معافیت گمرکی ورود خودروهای خاص گردشگری یا ساخت خودرو باکیفیت در داخل کشور از مهم‌ترین قوانینی هستند که باید اصلاح شوند.»

ابراهیمبای سلامی با اشاره به تاکید سیاست‌های کلی برنامه ششم بر توسعه حمل و نقل و بهبود آن در کشور، اضافه می‌کند: «برای توسعه جاده‌ها و افزایش کیفیت خودروها باید اقدامات لازم به‌عمل آید. همچنین همان‌طور که در سیاست‌های کلی برنامه ششم بر اولویت ‌بخش ریلی در توسعه حمل و نقل و ایجاد مزیت رقابتی برای آن تاکید شده، باید تقویت ناوگان ریلی و هوایی در دستور کار قرار گیرد؛ به گونه‌ای که هم‌اکنون به افزایش ۱۵۰۰واگن در ناوگان ریلی نیاز داریم. همچنین در حمل و نقل هوایی نیز ۴۰۰ فروند هواپیما باید به ناوگان ما افزوده شود.» رئیس انجمن علمی گردشگری ایران، تسریع در تجهیز و توسعه فرودگاه‌های کشور خصوصا فرودگاه حضرت امام خمینی(ره) حداقل به ظرفیت ۲۵ میلیون نفر در سال را خواستار می‌شود و می‌گوید: «باید توجه داشته باشیم که شکوه فرهنگ ایرانی-اسلامی و میهمان‌نوازی ایرانیان در برنامه‌ریزی‌های صنعت گردشگری انعکاس داده شود؛ به گونه‌ای که هر گردشگری فرهنگ اصیل ایران را احساس کند.»

این کارشناس گردشگری در پایان، لزوم نگاه دانش‌محور و تخصصی به صنعت گردشگری؛ لزوم استفاده از تجارب دیگر کشورها در توسعه گردشگری؛ لزوم ساماندهی و استفاده از جمع کثیر فارغ‌التحصیلان گردشگری؛ لزوم اتخاذ تدابیری برای مشارکت جوامع محلی در توسعه گردشگری و... را از دیگر محورهای مهمی برمی‌شمرد که باید در برنامه ششم جهت توجه به گردشگری به آن پرداخت.

به نظر می‌رسد پس از مدت‌ها، اکنون لزوم توجه به جایگاه توسعه‌ای گردشگری در اقتصاد کشور در میان تمام مسوولان مسجل شده است اما همچنان گام‌های اساسی برای تحقق آن باقی مانده؛ گام‌هایی نظیر گنجاندن گردشگری در اولویت‌های اصلی برنامه ششم و سرانجام اجرایی کردن کامل آن.