گروه گردشگری- نرگس لطیف‌پور: گردشگری با اینکه یکی از راه‌های مهم درآمدزایی برای کشور محسوب می‌شود، در برنامه‌های توسعه چندان مورد توجه نبوده به گونه‌ای که در دو برنامه توسعه چهارم و پنجم تنها در زیر فصل فرهنگی قرار گرفت و با وجود صحبت‌هایی که در سال‌های اخیر در این باره صورت گرفته در عمل و در فراهم‌آوردن زیرساخت‌های لازم، شاهد اقدامات موثری نبوده‌ایم. در برنامه ششم نیز هنوز مشخص نیست گردشگری چه جایگاهی داشته باشد، اما سخن از ارتقای گردشگران ورودی به پنج برابر است که باید منتظر برنامه‌‌های دولت برای تحقق این امر ماند. به گزارش «دنیای اقتصاد»، گردشگری در برنامه‌های اول، دوم و سوم توسعه به هیچ وجه مورد توجه نبوده و در برنامه‌ پنج ساله چهارم توسعه برای نخستین بار مورد توجه قرار گرفت و در برنامه پنجم برنامه‌هایی پراکنده برای گردشگری نوشته شد که البته هیچ‌یک از این برنامه‌ها اجرا نشد.

حالا در آستانه ماه‌های آغاز دهه دوم چشم‌انداز ۲۰ ساله کشور، رهبری سیاست‌های کلی برنامه پنج‌ساله ششم توسعه را روز سه‌شنبه نهم تیرماه ۹۴ ابلاغ کردند که بر اساس آن، مجموعه‌ای به‌‌عنوان سیاست‌های کلی که مبنای تنظیم قانون پنج‌ساله ششم خواهد بود از سوی دولت تدوین شده و به مجلس ارائه می‌شود. سیاست‌های کلی برنامه‌ ششم توسعه دارای ۸۰ بند و شامل سرفصل‌های «اقتصادی»، «فناوری اطلاعات و ارتباطات»، «اجتماعی»، «دفاعی و امنیتی»، «سیاست خارجی»، «حقوقی و قضایی»، «فرهنگی» و «علم، فناوری و نوآوری» است که تا کنون، گردشگری در زیرفصل فرهنگی قرار گرفته است.

گردشگری نیاز به فصل جداگانه‌ دارد

عضو هیات علمی گروه مدیریت جهانگردی دانشگاه علامه طباطبایی در این باره می‌گوید: «در برنامه‌ پنجم به مساله گردشگری به‌صورت مشخص و واقعی پرداخته نشده است و در این برنامه، گردشگری جایگاه پراکنده‌ای داشت.»

اسماعیل قادری اضافه می‌کند: «در برنامه پنجم در ماده‌های ۱۲، ۱۳ و ۱۴ به گردشگری پرداخته شده و به تشکیل صندوق گردشگری و مجوز تاسیس موسسات خصوصی و تعاونی برای نظارت بر گردشگری توجه شده بود؛ اما در واقع هیچ‌یک از این برنامه‌ها اجرا نشد و تا کنون هم اقدامات بارزی که منجر به توسعه گردشگری شود، نداشته‌ایم.» او با تاکید بر اینکه گردشگری در این برنامه‌ها نیاز به یک فصل جداگانه دارد، می‌افزاید: «اگر قرار است گردشگری را توسعه دهیم به‌گونه‌ای که بر اقتصاد ما تاثیر مثبت داشته باشد، لازم است در صورتی که فصل جداگانه‌ای در برنامه ششم توسعه برای آن در نظر گرفته نمی‌شود، حداقل زیرفصل برنامه‌های اقتصادی قرار گیرد؛ چراکه حوزه فرهنگی حوزه‌ای وسیع است که بودجه کمی هم دارد و از این میزان بودجه ناچیزی به گردشگری می‌رسد.»

کارشناسان معتقدند که در نظرگرفتن واقعیت‌های موجود در صحنه داخلی و خارجی و برنامه‌ریزی کارشناسانه و عقلانی، عملی و قابل قبول است و برنامه‌ریزی احساسی و عجولانه نتیجه‌ای در پی نخواهد داشت. این درحالی است که در برنامه ششم توسعه صحبت از افزایش پنج برابری گردشگران ورودی شده؛ به این معنا که در پایان برنامه ششم، با فرض درست بودن آمار ۵ میلیونی، باید ۲۵ میلیون گردشگر وارد ایران شوند.

اسماعیل قادری در این باره می‌گوید: «رسیدن به این رقم الزامات خاص خود را دارد. تجهیزات اقامتی ما جوابگوی این میزان گردشگر نیست و با توجه به اینکه در شهرهای اصلی مقصد گردشگری نیز نمی‌توانیم پذیرای همین تعداد گردشگر باشیم، لازم است ظرفیت‌ها را هم به همان میزان پنج برابر کنیم. تامین سرمایه و ساخت هتل در این زمینه مساله بسیار مهمی است که نباید از آن غافل ماند.» عضو هیات علمی گروه مدیریت جهانگردی دانشگاه علامه طباطبایی تاکید می‌کند: «برنامه خوب برنامه‌ای است که اجرا شود؛ بنابراین باید با توجه به واقعیت‌ها و ظرفیت‌هایی که داریم و همچنین در نظر گرفتن تحولات منطقه و موقعیت جغرافیایی ایران باید برنامه‌ریزی واقع‌گرایانه داشته باشیم.» به گفته او، علاوه‌بر این باید تمام ملاحظات داخلی و بین‌المللی را درباره گردشگری در نظر گرفت؛ چراکه گردشگری یک سیستم باز است که متاثر از تمام تحولات داخلی و خارجی است. آنچه مسلم است این است که در این برنامه‌ریزی باید مسائل زیرساختی و مهم

مورد نیاز برای پذیرش گردشگر را لحاظ کرد. برخی الزامات مورد نیاز برای رسیدن به رقم پنج برابر گردشگر ورودی به کشور شامل امکان راه‌اندازی سیستم تجارت الکترونیک و استفاده از مسترکارت و ویزاکارت برای گردشگران خارجی، بالا بردن کیفیت و کشش سیستم حمل و نقل، بالا بردن توان جذب و جلب اعتماد گردشگر و تربیت نیروی ماهر و متخصص در زمینه ارائه خدمات به گردشگران است که در این برنامه باید به‌طور جدی به آنها توجه شود تا برنامه‌ای قابل اجرا در پی داشته باشد.