مهدی نیکوئی nikoueimahdi@gmail.com برزیل یکی از کشورهایی است که بیشترین پتانسیل رشد گردشگری را دارد. این کشور از نظر جاذبه‌های طبیعی اولین کشور جهان و از نظر جاذبه‌های تاریخی و فرهنگی هشتمین کشور است. با این حال حتی در قاره آمریکا هم وضعیت گردشگری آن ضعیف‌تر از کشورهایی مانند ایالات متحده، مکزیک و جامائیکا است.
طی سال‌های گذشته، برزیل برای توسعه گردشگری خود به برگزاری رویدادهای عظیم اقدام کرد. میزبانی جام فدراسیون‌ها و روز جهانی جوان در سال 2013 سبب افزایش جریان گردشگران به برزیل شد. به این رویدادها باید جام جهانی فوتبال 2014 و بازی‌های المپیک 2016 ریو را هم اضافه کرد. این رویدادهای عظیم سبب شد برزیل موقعیت خود را به‌عنوان یک مقصد گردشگری جهانی تا حدودی پیدا کند. گردشگران زیادی راهی این کشور شدند و از این نظر رکوردی جدید در صنعت توریسم این کشور ثبت شد. علاوه‌بر گردشگران خارجی، تعداد گردشگران داخلی هم تا حد زیادی افزایش یافت. مزیت این رویدادها، پراکندگی جغرافیایی آنها در شهرهای مختلف این کشور بود و باعث شد شهرهای کوچک‌تر هم برای خود اعتبار کسب کنند. تاثیر دیگر برگزاری این رویدادها شکوفا شدن کسب‌وکارهای برزیل بوده است. شرکت‌ها در برنامه‌های کاربردی موبایل سرمایه‌گذاری کرده‌اند و اپلیکیشن‌هایی برای موبایل می‌سازند که نیازهای گردشگران خارجی را مرتفع کنند. در این مدت برنامه‌های کاربردی مختلف در زمینه‌های ترجمه منوی غذا، راهنمای گردشگری، اطلاعات سلامتی و بهداشتی، راهنمای زبانی-گفتاری، قوانین و فرهنگ و چند نوع دیگر از اپلیکیشن‌ها برای گوشی‌های هوشمند و تبلت‌ها ساخته شده‌اند. این برنامه‌ها تبدیل به ابزارهای قدرتمندی برای گردشگرانی شده که به برزیل می‌روند. چنین اقداماتی به‌خصوص در برزیل که زبان رسمی‌اش پرتغالی است و درصد کمی از مردم نسبت به زبان‌های دیگر آشنایی دارند، حائز اهمیت است. البته تنها استراتژی برزیل برای توسعه گردشگری خود، توجه به رویدادها نیست و تلاش می‌کند که سفرهای تجاری به شهرهای متوسط خود را هم افزایش دهد. سرمایه‌گذاری‌های دولت در زیرساخت‌ها، افزایش قدرت خرید مصرف‌کنندگان و کاهش هزینه‌ها و مالیات برای فعالان صنعت در شهرهای کوچک‌تر سبب شده رشد اقتصادی قابل توجهی در شهرهای متوسط این کشور دیده شود. در نتیجه، تقاضای گردشگری در شهرهای کوچک‌تر هم مانند ریودوژانیرو و سائوپائولو افزایش یافته است. در این میان، سرمایه‌گذاری‌ها نیز برای توسعه زیرساخت‌های گردشگری افزایش یافته‌اند؛ ساخت هتل‌های زنجیره‌ای اقتصادی و متوسط برای مسافران تجاری یکی از بخش‌هایی است که سرمایه‌گذاران زیادی را جذب کرده است.

چالش‌های توریستی برزیل
برزیل از سال ۲۰۰۰ تلاش کرد جاذبه‌های خود را به کشورهای دیگر نشان دهد و بازارهای گردشگری خود را گسترش دهد. البته بیشتر این اقدامات را بخش خصوصی برزیل انجام داد که به‌دلیل حمایت نکردن دولت از این روند، نتایج چشمگیری به دست نیامد. از معدود اقدامات دولت برزیل در این مدت می‌توان به برگزاری رویدادهای عظیم در این کشور اشاره کرد. با این حال، این رویدادهای عظیم هم نتوانسته‌اند به اندازه انتظارات وضعیت گردشگری برزیل را بهبود بخشند. تعداد گردشگران خارجی این کشور در سال ۲۰۰۰ در حدود ۴ میلیون نفر بود و برآورد می‌شد تا سال برگزاری جام جهانی ۲۰۱۴، به رقم ۴/ ۶ میلیون نفر برسد. یک میلیون گردشگر خارجی فقط برای این رویداد یک ماهه به این کشور سفر کردند و باعث شدند درآمدهای توریسم برزیل با رشد ۷/ ۱۱ درصدی مواجه شود. هر چند این رشد بسیار قابل توجه بود، اما به عنوان مثال آلمان توانسته بود در سال ۲۰۰۶ و با برگزاری جام جهانی حدود ۲ میلیون فوتبال‌دوست را جذب کند. از طرفی در بیشتر کشورهای جهان حدود ۲۰ درصد از گردشگران را خارجی‌ها تشکیل می‌دهند. اما این نسبت در برزیل تنها ۵ درصد است. یکی از مشکلات برزیل برای جذب گردشگران خارجی موقعیت جغرافیایی آن است. فاصله این کشور از بازار آمریکا، اروپا و چین نسبتا زیاد است. این موضوع زمانی بیشتر به چشم می‌آید که متوجه می‌شویم اکثر کشورهای توریستی جهان در نزدیکی این سه مبدأ گردشگری مهم شکل گرفته‌اند: کشورهای حوزه دریای کارائیب و آمریکای مرکزی، اروپا و جنوب شرقی آسیا.
زیرساخت‌های هوایی و پروازی زیادی برای افزایش سهولت دسترسی گردشگران در این کشور فراهم شده، اما چشم‌انداز مبهم اقتصاد کلان اثرات منفی بر آنها گذاشته است. طی این سال‌ها، ارزش رئال نسبت به دلار بسیار کاهش داشته و به‌طور همزمان قیمت سوخت نیز افزایش یافته است. این موضوع سبب شده عملکرد نسبتا ضعیفی را در این بخش شاهد باشیم.
علاوه‌بر این، یکی دیگر از چالش‌های دولت برزیل، حفظ سلامت و بهداشت در شرایط اقتصادی کنونی است. از طرفی موانع سیاسی به‌عنوان یکی از مهم‌ترین موانع توسعه گردشگری این کشور به شمار می‌روند. مقررات اعطای ویزا نیز بسیار دشوار است و مناسبات سیاسی و روابط برزیل با دیگر کشورها چندان مساعد نیست و به همین دلیل گردشگران کمتری راهی این کشور می‌شوند. به‌رغم تمام این مشکلات هنوز هم گردشگری چشم‌انداز بهتری نسبت به وضعیت کلی اقتصاد برزیل دارد و درحالی‌که به‌دلیل فسادهای مالی و ناآرامی‌ها در این کشور، احتمالا رشد اقتصادی سال‌جاری منفی باشد، گردشگری به رشد خود در سطح ۴ درصد ادامه خواهد داد. با این همه هنوز هم نمی‌توان مطمئن بود که گردشگری به حل بحران برزیل کمک کند.