مهدی نیکوئی nikoueimahdi@gmail.com جمهوری آذربایجان به‌عنوان کشوری که نفت و گاز دارد، طی سال‌های گذشته عملکرد خوبی در زمینه گردشگری داشته است. تعداد گردشگران ورودی به این کشور از سال ۲۰۰۸ به بعد سیر صعودی گرفته است. تعداد گردشگران ورودی به جمهوری آذربایجان از حدود یک میلیون نفر در سال ۲۰۰۹ به بیش از ۱/ ۳ میلیون نفر در سال ۲۰۱۳ رسیده است. در این مدت درآمدهای این کشور از بخش گردشگری رشد سریع‌تری داشته و دلیل آن هم بهبود زیرساخت‌ها و شرایط اقامتی و تفریحی عنوان می‌شود که سبب اقامت طولانی‌تر گردشگران و صرف هزینه‌های بیشتر آنها شده است. البته از نظر آماری، جمهوری آذربایجان هنوز هم راهی طولانی برای رسیدن به صف کشورهای توریستی جهان دارد ولی با ادامه این روند و در صورت دستیابی به اهداف برنامه‌های تعیین شده تا سال ۲۰۲۰ تبدیل به یکی از قطب‌های گردشگری اروپا می‌شود.

نقش دولت آذربایجان در توسعه گردشگری آن

یکی از عوامل توسعه گردشگری آذربایجان، اهمیت آن به این بخش اقتصادی است. این کشور مانند سایر کشورهای اروپایی توجه خاصی به بخش گردشگری دارد. یکی از نشانه‌های این امر را می‌توان نام‌گذاری سال ۲۰۱۱ به نام سال گردشگری دانست. دولت آذربایجان با این اقدام توانست توجه بیشتری را به اهمیت گردشگری و نقش آن در اقتصاد کشورش جلب کند.

این کشور طی سال‌های گذشته با سازمان‌های بین‌المللی گردشگری همکاری‌های زیادی داشته و از نظرات آنها در طراحی استراتژی‌ها و برنامه‌های گردشگری خود استفاده کرده است. به همین منظور کنفرانس‌ها و همایش‌های بسیاری هم در زمینه گردشگری در آذربایجان و طی چند سال اخیر برگزار شده است. این رویدادها ضمن آنکه به نوبه خود توانسته تعدادی گردشگر خارجی به جمهوری آذربایجان بیاورد، موجب شکوفایی گردشگری این کشور هم شده است.

در زیر برخی دیگر از اقدامات دولت آذربایجان را مرور می‌کنیم:

تعداد آثار باستانی و چشم‌اندازهای طبیعی این کشور نسبت به کشورهای بزرگ‌تر محدود است و با این حال توانسته با تامین امنیت گردشگران، بهبود شرایط پزشکی و سلامتی و تامین زیرساخت‌های فناوری اطلاعات موقعیت خود را در بازار گردشگری تثبیت کند. البته یکی از مهم‌ترین مزایای جمهوری آذربایجان، ارزان بودن آن عنوان می‌شود. این کشور توانسته با مطرح کردن خود به‌عنوان مقصدی مقرون به صرفه برای گردشگران کشورهای ثروتمند، تعداد بیشتری از آنها را جذب کند. از طرفی دولت، محیط کسب‌وکاری پویا ایجاد کرده که بنگاه‌های اقتصادی می‌توانند در آن به رقابت بپردازند. طی سال‌های گذشته شرکت‌ها و هتل‌های بسیاری در بخش گردشگری این کشور شروع به فعالیت کرده‌اند که موفقیت آن را تضمین کرده است.

طبق گزارش مجمع جهانی اقتصاد از «رقابت‌پذیری گردشگری کشورهای جهان» آذربایجان در رتبه سی‌وششم امن‌ترین کشورهای جهان جای گرفته است. از نظر حوادث تروریستی هم این کشور امن‌ترین کشور جهان محسوب می‌شود. این شرایط سبب شده است گردشگران اروپایی با خیالی آسوده اقدام به سفر به کشور آذربایجان کنند.

یکی از برجسته‌ترین اقدامات دولت آذربایجان، حمایت مالی از تیم اتلتیکو مادرید در دو سال گذشته بود. اتلتیکو مادرید که در حال حاضر یکی از معتبرترین تیم‌های اروپا محسوب می‌شود و سال گذشته تا فینال لیگ قهرمانان اروپا پیش رفت، امسال و سال گذشته لباس‌هایی می‌پوشید که روی آن نوشته شده بود: «آذربایجان، سرزمین آتش». احتمالا چنین اقدامی برای اولین بار در دنیای فوتبال اتفاق می‌افتاد که کشوری برای تبلیغ برند خود اسپانسر یک تیم شود. هر چند این کار موافقان و مخالفان بسیاری داشت و در فضای مجازی مادرید و آذربایجان هم نمود بسیاری پیدا کرد، اما از اهمیت آن نمی‌توان چشم‌پوشی کرد.

هدف جمهوری آذربایجان شناسایی مناطق بالقوه گردشگری، جذب سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی در آنها، ایجاد اشتغال برای نیروی کار در آنها و تبدیل‌شان به مناطقی توریستی است. به این منظور، وزارت فرهنگ و گردشگری آذربایجان، در ماه مارس گذشته هیات‌هایی را به مناطق و شهرهای مختلف این کشور فرستاد تا تمامی شرایط را بسنجند و انواع گردشگری موجود و ممکن در این مناطق را شناسایی کنند. قدم بعدی برنامه آنها، تعیین این مناطق به‌عنوان نواحی گردشگری و جذب سرمایه‌گذاران برای آنها است. هدف از این برنامه، حداکثر استفاده از پتانسیل‌های نواحی، استفاده سودآور از آنها و حفظ محیط زیست اعلام شده است.

از دیگر اقدامات مهم آذربایجان در جذب گردشگران، ساخت ناحیه توریستی «جزایر خزر» در جنوب باکو است. یک شرکت ساختمانی در جمهوری آذربایجان قصد دارد در پروژه‌ای ضمن ایجاد چند جزیره مصنوعی در دریای خزر بلندترین برج جهان را نیز در سواحل آن بنا کند. این برج ۲۷ درصد بلندتر از برج خلیفه دبی خواهد بود. برج خلیفه دبی با ۸۲۸ متر ارتفاع هم‌اکنون بلندترین برج جهان است. برج آذربایجان هزار و ۵۰ متر ارتفاع خواهد داشت و این در حالی است که در طرح ابتدایی ۵۶۰ متر ارتفاع برای آن در نظر گرفته شده بود. این پروژه شامل ۴۱ جزیره مصنوعی به وسعت ۲۵ کیلومتر مربع خواهد بود. این طرح، شامل تمامی زیرساخت‌ها و ساختمان‌های دیگری که یک شهر دارد، هم می‌شود. طبق برنامه‌ریزی‌ها قرار است یک میلیون نفر در آن ساکن شوند، گردشگران بسیاری را جذب کند و بین سال‌های ۲۰۲۰ تا ۲۰۵۰ افتتاح شود.