مریم کمالی کارشناس ارشد اقتصاد محیط زیست در سال‌های اخیر با بالا رفتن سرعت رشد اقتصادی، مصرف انرژی کشورها نیز همگام با این رشد افزایش یافته است. اما اگر مصرف انرژی با همین سرعت به رشد خود ادامه دهد، بحران‌های جدی زیست محیطی به وقوع خواهد پیوست. یکی از بدبینانه‌ترین پیش‌بینی‌ها در مورد این بحران، آب شدن همه یخ‌های قطبی تا سال ۲۰۵۰ است که باعث وقوع سونامی‌های بزرگی در سطح کره زمین خواهد شد و علاوه‌بر از بین رفتن جانوران و گیاهان، نسل بشر نیز با خطر جدی مواجه می‌شود. اما برای متوقف کردن این روند چه باید کرد؟ تشویق مردم به مصرف انرژی کمتر یکی از راه‌های حل این موضوع است اما معمولا همراهی مردم با این سیاست‌ها کم است و در عین حال با بالا رفتن کیفیت زندگی مردم روز به روز استفاده از انرژی افزایش می‌یابد و در واقع زندگی روزمره بیشتر «انرژی‌بر» خواهد شد. اما خبر خوب این است که در سال ۲۰۱۴ مصرف انرژی کشورهای پیشرفته صنعتی حدود یک درصد نسبت به سال ۲۰۱۳ کاهش یافته است. از سوی بخش زیست‌محیطی سازمان ملل، دو دلیل برای این کاهش مصرف گزارش شده است: اول افزایش قیمت‌ها؛ وقتی قیمت سوخت و برق افزایش یابد به صورت خودکار مصرف نیز کاهش خواهد یافت. در کشور انگلیس با بالا رفتن ۴۴ درصدی قیمت برق، مصرف آن ۱۲ درصد کاهش یافته است. هر چند این روش در کشور ما به‌دلیل وجود ذخایر زیرزمینی نفت و گاز و در نتیجه پایین بودن قیمت سوخت و انرژی عملی نیست. ولی دلیل دوم این امر ممکن است در کشور ما قابل استفاده باشد. دلیل دوم گزارش شده توسط سازمان ملل برای کاهش مصرف سوخت کشورهای پیشرفته، استفاده از فناوری‌های جدید برای کاهش مصرف انرژی است. حدود ۲۷ درصد از مصرف انرژی جهان مربوط به حمل‌ونقل است و لازم است استفاده از فناوری‌های جدید این مصرف را کاهش دهد. البته بالا رفتن بهای سوخت در کشورها و افزایش آگاهی در مورد خطرات زیست‌محیطی مصرف سوخت‌های فسیلی، باعث تقاضای مردم برای خودروهایی با مصرف سوخت کمتر می‌شود و این امر به صورت خودکار رقابت خودروسازان را برای تولید خودروهایی با مصرف سوخت کمتر را رقم می‌زند. مثلا شرکت خودروسازی هیوندای تبلیغات جدید خود را فقط متمرکز بر توسان جدید کرده است. این خودرو با سوخت هیدروژن کار می‌کند و تقریبا هیج آسیبی به محیط‌زیست وارد نمی‌کند. این شرکت در تبلیغ این خودرو تصویر توسان جدید را در کنار انواع حیوانات قرار داده است و قصد دارد نشان دهد که با استفاده از این خودرو در حفظ گونه‌های جانوری خواهید کوشید. در ایران نیز با حذف تعرفه واردات خودروهای هیبریدی تلاش برای ترغیب مردم به استفاده از خودروهای دوستدار محیط‌زیست صورت گرفت. انگیزه‌های اقتصادی استفاده از انرژی‌های نو ۳۳ درصد از مصرف انرژی جهان نیز در ساختمان‌ها است. نور، سرمایش، گرمایش و تهویه ساختمان‌ها بخش اعظم این انرژی را مصرف می‌کنند. اما استفاده از فناوری‌های جدید می‌تواند تا حد زیادی این مصرف را کاهش دهد. استفاده از لامپ‌های کم مصرف که تمام انرژی را تبدیل به نور می‌کنند به جای لامپ‌های رشته‌ای که بخش عظیم انرژی را تبدیل به گرما می‌کنند و همچنین عایق‌بندی لوله‌کشی‌های ساختمانی که در کشور ما نیز مورد استفاده است، می‌تواند تا حد زیادی مصرف انرژی را در ساختمان‌ها کاهش دهد. دولت با تخصیص یارانه برای لامپ‌های کم مصرف و توزیع این لامپ‌ها توانست به خوبی با انگیزه‌های اقتصادی مردم را به استفاده از این لامپ‌ها عادت دهد. اگر در مورد هدر رفت انرژی از لوله‌های غیر عایق نیز با چنین انگیزه‌هایی دولت وارد عمل شود مصرف انرژی کشورمان تا حد زیادی کاهش خواهد یافت. درحالی‌که در بسیاری کشورهای جهان برای تشویق به استفاده از انرژی‌های نو، یارانه به این انرژی‌ها اختصاص می‌یابد، وزارت نیرو نیز در ابتکاری جالب اوایل سال ۹۳ اعلام کرد برای تشویق و ترغیب مردم به استفاده از انرژی‌های نو، کسانی که برای تولید برق بر بام منزل خود سلول خورشیدی قرار دهند، ۵۰ درصد هزینه نصب آن یعنی ۵ میلیون تومان وام بلاعوض دریافت خواهند کرد. همچنین اگر مردم برق تولیدی اضافه خود را در اختیار شبکه توزیع برق قرار دهند، به‌صورت تضمینی به‌ازای هر کیلووات ساعت ۴۴۳ تومان دریافت خواهند کرد که ۴ برابر قیمت برق متعارف است. همچنین در بسیاری از پارک‌ها و فضاهای عمومی شهر تهران روشنایی چراغ‌ها با سلول‌های خورشیدی انجام می‌پذیرد که نه تنها باعث کاهش مصرف انرژی می‌شود بلکه مردم با دیدن این روش نوین تولید برق در مورد آن کنجکاو شده و به استفاده از آن ترغیب می‌شوند. با در نظر گرفتن همه این موارد به نظر می‌رسد یکی از اجرایی‌ترین راه‌ها برای حفظ محیط‌زیست، کاهش مصرف انرژی از طریق استفاده از فناوری‌های جدید است؛ زیرا کلیه دستگاه‌ها، گروه‌ها و افراد کشور امکان مشارکت در آن را دارند و دولت‌ها به راحتی با ایجاد انگیزه‌های اقتصادی می‌توانند مردم را در این جهت سوق دهند و سرمایه‌گذاران را برای ورود به این حوزه تشویق کنند. هرچند در کشور ما به‌دلیل ارزان بودن دسترسی به سوخت‌های فسیلی راه رسیدن به استفاده مردم از فناوری‌های نوین و انرژی‌های نو کمی دشوار است، اما در صورت موفقیت این سیاست‌ها، گام بزرگی برای دستیابی به توسعه پایدار برداشته خواهد شد.