مهدی نیکوئی nikoueimahdi@gmail.com اسلوونی یکی از کشورهای مرکزی اروپا است که در زمینه گردشگری بسیار موفق عمل کرده است. این کشور تنها حدود ۲۰ هزار کیلومتر مربع مساحت داشته و جمعیت آن نیز کمی بیشتر از ۲ میلیون نفر است. با وجود این محدودیت‌ها، تعداد گردشگران ورودی اسلوونی به ۳/۳ میلیون نفر می‌رسد. این تعداد گردشگر هر ساله ۲ میلیارد یورو درآمد برای این کشور به ارمغان آورده و ۱۳ درصد از GDP کشور از درآمدهای مستقیم و غیرمستقیم گردشگری به دست می‌آید. آمار قابل توجه دیگر برای اسلوونی، رشد تعداد گردشگران این کشور است. اروپا از جمله مناطقی است که تقریبا به پتانسیل‌های خود دست یافته و رشد کمتری را در زمینه گردشگری نسبت به میانگین جهانی تجربه می‌کند؛ با این وجود رشد گردشگری اسلوونی نه‌تنها از سال ۱۹۹۵ تاکنون دوبرابر اروپا بوده، بلکه از میانگین جهانی نیز بسیار بالاتر است. در این مدت اسلوونی توانسته تعداد گردشگران ورودی خود را ۲۰۰ درصد افزایش دهد. نکته قابل توجه دیگر در گردشگری این کشور، نسبت گردشگران خارجی به گردشگران داخلی است. در اکثر کشورهای جهان تعداد گردشگران خارجی تنها حدود ۲۰ درصد از کل گردشگران را شامل می‌شود، اما در اسلوونی این رقم به ۶۵ درصد می‌رسد که موجب ارزآوری بیشتر شده است و تاثیرات اقتصادی عمیق‌تری از خود بر جای می‌گذارد. اسلوونی از نظر جاذبه‌های طبیعی بسیار غنی است. این کشور را به‌دلیل آنکه تنوع آب‌وهوایی فراوانی دارد، اروپای کوچک می‌نامند. آب‌وهوای کوهستانی و آلپی در کنار آب‌و‌هوای مدیترانه‌ای مزیتی عمده برای گردشگری اسلوونی محسوب می‌شود. کوه‌های پوشیده از برف، چمنزارهای سرسبز، دریاچه‌های بکر، غارهای زیرزمینی و دریای مواج، آن را تبدیل به یکی از جذاب‌ترین مقاصد اروپایی کرده است؛ با این‌حال به نظر می‌رسد نمی‌توان موفقیت گردشگری یک کشور را محدود به جاذبه‌های طبیعی و حتی فرهنگی آن کرد.

راز موفقیت اسلوونی چیست؟

اسلوونی در سال ۲۰۰۶ اقدام به بررسی و تحلیل وضعیت گردشگری کشور خود، بازار و محیط آن کرد؛ هرچند برای تحلیل بازار با ضعف آماری مواجه بود. پیش از آن، دولت تنها در بازه‌های زمانی سه ساله و تنها در تابستان اقدام به آمارگیری از گردشگران می‌کرد. از این رو، آماری دقیق از وضعیت گردشگران، انگیزه‌ها و نیازهای آنها وجود نداشت. بنابراین اولین قدم اصلاح پایگاه داده آمار گردشگری بود که باید به‌طور منظم‌تری جمع‌آوری می‌شد. در هر صورت براساس این مطالعه، برنامه‌ها و استراتژی‌هایی برای اجرا در سال‌های ۲۰۱۱-۲۰۰۷ طراحی شد که به نظر می‌رسد موفقیت‌آمیز نیز بوده است و پس از آن نیز اهداف و استراتژی‌هایی تا سال ۲۰۲۰ طراحی شدند.

به‌دلیل ضعف در آمار، از گردشگران نیز کمک گرفته شد و آنها در یک نظرسنجی شرکت کردند. براساس نظرسنجی انجام شده، گردشگران ارزیابی جالبی از وضعیت گردشگری اسلوونی در آن زمان ارائه دادند که توانست شروعی برای بسیاری از برنامه‌ریزی‌ها شود. بر این اساس مهم‌ترین ضعف‌های‌ اسلوونی به ترتیب در زمینه تفریحات و سرگرمی، فرصت‌های خرید، جاده‌ها و کیفیت خدمات در طول جاده‌ها و همچنین انتخاب رویدادهای فرهنگی عنوان شده بود.

براساس این مطالعه، راهکارهای مختلفی برای توسعه گردشگری اسلوونی در پیش گرفته شد:

• در این زمان مشخص شد که یکی از موانع عمده بر سر راه توسعه گردشگری، فقدان همکاری‌ها و شبکه بین بخش‌های مختلف اقتصادی و دولتی و خصوصی است. از این رو شاید بتوان مهم‌ترین استراتژی اسلوونی را در سال‌های اخیر، توسعه این شبکه و بهبود روابط اطلاعاتی و اقتصادی بین فعالان صنایع این کشور دانست.

• تمرکز قابل توجهی بر بهبود و به‌روزرسانی شبکه‌های حمل‌ونقل زمینی، ریلی، هوایی و دریایی شد. با این استراتژی، اسلوونی توانست علاوه‌بر همسایگان خود، دسترسی سایر نقاط اروپا را نیز به کشور خود تسهیل کند.

• یکی از ضعف‌های اسلوونی در زمینه تفریحات بوده است و مقرر شد که مراکز تفریحاتی بیشتر و با کیفیت‌تری برای گردشگران فراهم شود. یکی از این مراکز تفریحی، پارک‌های موضوعی بودند که البته کارشناسان پیشنهاد دادند این پارک‌ها باید منحصربه‌فرد بوده و نشانه‌ای از ویژگی‌ها و فرهنگ ویژه شهروندان اسلوونی باشند.

• نواحی حفاظت‌شده طبیعی و اکولوژیک مانند برخی از جنگل‌ها، رودخانه‌ها و دریاچه‌ها از مواردی بودند که پیش از آن به پتانسیل آنها توجه نشده بود. در این زمان، کارشناسان عنوان کردند که از این مکان‌ها و جاذبه‌ها می‌توان در صنعت گردشگری استفاده کرد. این موضوع مزایای دیگری نیز به همراه داشت. به‌عنوان مثال می‌توان به تامین هزینه‌های حفاظت و نظارت بر این اراضی اشاره کرد که گردشگری توانست به عنوان یک ابزار طبیعی نظارت عمل کند. از این رو مقرر شد که قانون‌گذاری‌هایی در این زمینه انجام گرفته و قوانین کنونی نیز عملیاتی شوند.

• بیشترین انگیزه گردشگران ورودی به اسلوونی را مناظر و چشم‌اندازهای طبیعی شکل می‌دهند. در صورتی که این روند حفظ نمی‌شد، مزیت رقابتی قابل توجه اسلوونی از بین می‌رفت. در آن زمان هرچند سطح هزینه‌ها در اسلوونی براساس گزارش یورواستات تقریبا برابر با میانگین کشورهای حوزه یورو بود، اما تا حدی از کشورهای رقیب و فعال در زمینه ورزش‌های زمستانه و چشم‌اندازهای کوهستانی بالاتر بود. با توجه به این موضوع، استراتژی بازاریابی این کشور بر توسعه بازارهای حاشیه‌ای و خارج از فصول اوج تقاضای گردشگری قرار گرفت. برای این منظور، از بهبود کیفیت محصولات و طراحی رویدادهای فرهنگی مختلف بهره گرفته شد. با توسعه رویدادها و جشنواره‌هایی که نشان‌دهنده فرهنگ ویژه مردم بود، اسلوونی توانست علاوه‌بر جذب گردشگران فرهنگی، سیل ورود گردشگران را نیز در طول سال توزیع کند.