مهدی نیکوئی nikoueimahdi@gmail.com فنلاند یکی از معدود کشورهای اروپایی است که تاکنون نتوانسته در جذب گردشگران به اندازه کافی موفق باشد. این کشور به‌عنوان زادگاه شرکت نوکیا و صنایع چوب‌بری و فلزات شناخته شده است، اما پس از شکست نوکیا و افول صنعت کاغذ و چوب، کارشناسان توسعه، از توریسم به عنوان جایگزینی برای توسعه نام بردند. توجه به توریسم از سال ۲۰۰۸ و با روی دادن بحران اقتصادی آغاز شد. در سال ۲۰۰۹ با نظارت وزارت گردشگری طرحی برای توسعه توریسم شروع شد و یک‌سال بعد به اتمام رسید. پیش از آن، نه تنها به گردشگری فنلاند توجه کافی نشده بود، بلکه در برهه‌هایی از زمان، بودجه آن نیز کاهش یافته بود.

قبل از شروع طرح توسعه گردشگری در فنلاند (سال ۲۰۰۷)، درحالی‌که سهم مستقیم گردشگری در کشورهای عضو اتحادیه اروپا به‌طور میانگین ۶ درصد بود، این نسبت برای فنلاند فقط ۳/۲ درصد بود. فنلاند از این حیث یکی از ضعیف‌ترین کشورهای اروپایی محسوب می‌شد. در برنامه توسعه گردشگری فنلاند مشاهده می‌شود که دولت این کشور موانع توسعه گردشگری را شناسایی کرده و استراتژی‌هایی را برای برطرف کردن آنها در پیش گرفته است. در برنامه مذکور، مهم‌ترین دلایل عقب‌ماندن گردشگری فنلاند از قافله جهانی به صورت زیر شناسایی شدند:

۱- فنلاند به اندازه کافی به‌عنوان یک مقصد گردشگری شناخته شده نیست. براساس شاخص Anholt که ارزش و اعتبار برندهای گردشگری را می‌سنجد، فنلاند در سال ۲۰۰۸ مقام بیست و هفتمین کشور جهان را دارا بود. دولت‌های سوئد، نروژ و دانمارک در مقایسه با فنلاند سرمایه‌گذاری‌های بیشتری روی گردشگری می‌کنند. یکی از راه‌هایی که دولت فنلاند برای بهبود برند این کشور در پیش گرفته است، استفاده از رویدادهای عظیم به‌عنوان منبعی برای افزایش جذابیت کشور و آگاهی گردشگران خارجی است. طی چند سال اخیر رویدادهای بسیاری در فنلاند برگزار شده و کمپین‌های بازاریابی نیز با جدیت دنبال می‌شوند.

۲- در مقایسه با کشورهای اروپایی، قیمت‌های خدمات گردشگری فنلاند بالا است. براساس گزارش «یورواستات» فنلاند سومین کشور گران‌قیمت در زمینه خدمات هتلداری و رستوران است. مالیات‌های بالا و هزینه‌های نیروی انسانی از مهم‌ترین دلایل این موضوع هستند. به عنوان مثال می‌توان به نرخ ۲۳ درصدی مالیات بر ارزش افزوده در فنلاند اشاره کرد که در مقایسه با میانگین جهانی و بسیاری از کشورها بالاتر است. وضعیت سایر مالیات‌ها و به‌خصوص مالیات بر انرژی الکتریسیته هم به همین صورت است.

داستان مالیات‌های گزاف تا حدی اوضاع را برای فنلاند وخیم کرده است که حتی بخشی از بازار داخلی گردشگری فنلاند به کشورهای دیگر حوزه بالتیک سفر می‌کنند. این موضوع تبعات اقتصادی فراوانی برای کشور خواهد داشت که یکی از آنها کاهش نرخ اشتغال است. دولت فنلاند برای حل این معضل تصمیم گرفته است مالیات بر ارزش افزوده را در سطحی رقابتی نسبت به سایر کشورهای اروپایی حفظ کند و از این رو نرخ مالیات الکتریسته تحمیل‌شده بر صنایع خدمات در سال‌های آینده به حدی کاهش خواهد یافت که برابر با میانگین اروپایی شود. دلیل دیگر بالا بودن هزینه‌های خدمات گردشگری این کشور، نرخ به‌کارگیری نیروی انسانی است. بیشتر جمعیت فنلاند را افراد تحصیلکرده تشکیل داده‌اند و میانگین حقوق و دستمزد در این کشور بالا است. البته دولت فنلاند تصمیم گرفت برای حفظ سطح زندگی شهروندان، تنها کنترل نرخ مالیات‌ها

متمرکز شود.

۳- دسترسی یک معیار بسیار مهم در توریسم است. فنلاند فقط با روسیه (سنت‌پترزبورگ) مرز نزدیکی دارد و برای سایر کشورها به منزله یک جزیره است. فاصله زیاد باعث می‌شود که هزینه سفر به این کشور افزایش یابد. برنامه دولت آن است که با بهبود ایستگاه‌های قطار، ترافیک ریلی را روان‌تر کرده و راه‌آهن سریع‌السیری تا روسیه افتتاح کند. این تصمیم به تنهایی می‌تواند تا حد زیادی منجر به افزایش گردشگران ورودی شود. روسیه در سال‌های آینده تبدیل به یکی از مهم‌ترین کشورها از نظر گردشگران خروجی خواهد شد و بیشترین گردشگران ورودی به فنلاند را هم روس‌ها تشکیل می‌دهند. علاوه‌بر سرمایه‌گذاری بر گردشگران روس انتظار می‌رود با پرداخت یارانه‌های ثابت حجم پروازهای چارتری افزایش پیدا کرده و مسیرهای هوایی جدیدی نیز افتتاح شوند. این موضوع دسترسی سایر گردشگران به فنلاند و هزینه‌های مرتبط را بهبود خواهد بخشید.

۴- تعطیلات تابستانی فنلاند منطبق با دیگر کشورهای اروپایی نیست. به‌دلیل آب‌وهوای این کشور باید تمهیدات ویژه‌ای در جذب گردشگران تابستانی اندیشیده شود. از طرفی تعطیلات زمستانه مدارس با اوج فصل گردشگری فنلاند منطبق بوده و فرصت‌های بسیاری به این دلیل از دست می‌رود.

هدف این است که تعطیلات تابستانی مدارس و سایر نهادهای آموزشی این کشور تا ۲ هفته به تعویق بیفتند و تعطیلات زمستانی نیز به صورت یکنواخت‌تری در ماه‌های فوریه و مارس پخش شوند. با این راهکار، ضمن از بین رفتن تراکم گردشگران، فرصت‌های بیشتری نیز نصیب این صنعت می‌شود.

طبق برنامه‌ای که دولت فنلاند برای توسعه گردشگری خود تهیه کرده است، انتظار می‌رود توریسم تا سال ۲۰۲۰ در این کشور، ۱۷۱ هزار نفر شاغل را در خود جای دهد، البته با آسیب‌شناسی دقیق و استراتژی‌های مناسبی که در پیش گرفته شده است، به نظر می‌رسد اهداف برنامه بسیار زودتر از موعد مقرر برآورده خواهد شد. به‌عنوان مثال می‌توان به درآمدهای گردشگری اشاره کرد که به‌رغم کاهش نسبی قیمت‌ها، تنها ظرف دو سال (۲۰۱۱-۲۰۰۹) از ۳۶درصد رشد برخوردار بوده است.