فروش فلامینگوهای پر بریده به گردشگران!

محمود کل‌نگری: گردشگری به‌عنوان یک مقوله اقتصادی در سطح جهان از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است؛ به‌طوری‌که صنعت توریسم هم‌اکنون به بخش قابل توجهی از اقتصاد بسیاری از کشورهای جهان مبدل شده است. مقوله گردشگری طبیعت یا همان اکوتوریسم رابطه تنگاتنگی با اصول حفاظت از محیط‌زیست دارد و توسعه گردشگری بدون توجه به مبانی زیست‌محیطی، امری مردود، غیرمنطقی و ناپایدار شناخته می‌شود. از نمونه‌های بارز توسعه ناپایدار گردشگری در کشور می‌توان به آتش‌سوزی‌های جنگل‌ها، آلودگی آب و خاک و همچنین شکار غیرمجاز و قاچاق حیوانات اشاره کرد. حمل اسلحه و شکار غیرمجاز توسط گردشگران در مناطق و زیستگاه‌های جانوران یکی از مشکلات کنونی اکوتوریسم در ایران به شمار می‌رود. جلوگیری از شکار غیرمجاز در دوره‌های زمانی خاص و تعطیلات به دلیل تراکم گردشگر در مناطق طبیعی کشور، عملا مشکل و غیرممکن است. این‌گونه رفتارهای ناهنجار از سوی گردشگران، امنیت زیستگاه جانداران را از بین برده و صدمات غیرقابل برگشتی به طبیعت وارد می‌آورد. اما تمام رابطه گردشگران و جانداران وحشی به مبحث «شکار مستقیم» خلاصه نمی‌شود. حضور جمعیت بالای گردشگران در فروشگاه‌ها و مراکز خرید، فرصت خرید و فروش گونه‌های جانوری بومی را به‌وجود می‌آورد. در سال‌های اخیر حجم این مبادلات غیرقانونی در کشور به شدت رشد کرده است. هم‌اکنون فریدونکنار (در استان مازندران) به‌عنوان یکی از تالاب‌های مهم ایران، دچار این معضل جدی شده است. در بازارهای غیرمجاز فریدونکنار، فروش پرندگان در معرض خطر به منظور استفاده از گوشت آنها رایج است. علاوه بر آن، بسیاری از پرندگان کمیاب و حرام گوشت، همچون حواصیل‌ها و پرندگان شکاری به صورت تاکسیدرمی شده، به‌عنوان یک کالای زینتی و گونه‌هایی از قبیل قو، فلامینگو و... به شکل زنده و با پرهای بریده شده به منظور نگهداری در خانه عمدتا توسط گردشگران خریداری می‌شود. متاسفانه بازارهای فریدونکنار با وجود استقبال گردشگران، رونق بی‌سابقه‌ای گرفته و نابودی گونه‌های ارزشمند جانوری نتیجه این وضعیت است. در این شرایط، تنها کاربرد نیروی قهریه برای جمع‌آوری و اصلاح این مراکز خرید و فروش، کافی نیست و تغییر رویکرد گردشگران از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. از این رو، بسط نگرش «گردشگری مسوولانه» با حفظ منابع طبیعی، رعایت اصول زیست محیطی و احترام به تمامی زیست‌مندان معنی پیدا می‌کند.

به این منظور لازم است از رسانه‌های عمومی، پیرامون تشریح اثرات گردشگری نامتوازن بر محیط زیست استفاده شود. با گسترش اطلاع رسانی این امکان وجود دارد که دامنه این آموزش‌ها در نقاط مختلف کشور گسترش یافته و شرایط طبیعی و تهدیدات خاص آن مناطق، تشریح شود. به طور مثال، گردشگران از بدو ورود به استان مازندران با دریافت راهنماها و بروشورها، از شرایط زیستگاه‌های طبیعی و حیات‌وحش آن استان مطلع شده و به تهدیدات و آسیب‌های موقت و دائم گردشگری به محیط زیست مازندران واقف می‌شوند. در این صورت می‌توان امید داشت که زباله‌های کمتری در زیستگاه‌های جنگلی رها شود و کاهش تقاضای مصرف گوشت پرندگان وحشی از سوی مسافران مناطق شمالی کشور، تب شکار و قتل عام حیات وحش را در این خطه از کشور فرو نشاند.