بخش خصوصی، غایب در برنامه‌ریزی گردشگری

گروه گردشگری، پرستو فخاریان: برنامه ششم توسعه؛ موضوعی که هرچه به زمان نهایی شدن آن نزدیک می‌شویم بخش‌های مختلف کشور بیشتر درگیر آن می‌شوند. گویی همه به نوعی این دغدغه را دارند که سهم بیشتری در این برنامه داشته باشند. گردشگری اما شاید وضعیتش با بقیه بخش‌ها کمی فرق داشته باشد؛ درحالی‌که این صنعت نتوانسته بود در برنامه چهارم و پنجم جایگاه خاصی را به خود اختصاص دهد، حالا فعالان آن می‌خواهند تمام سعی خود را برای به‌دست آوردن سهم بیشتر به‌کار گیرند؛ از دولتی‌ها گرفته تا بخش خصوصی.

گزارش برنامه به دولت رفته است

در این میان رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری هفته گذشته اعلام کرد گزارش برنامه ششم حوزه میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری تقدیم دولت شده است، همه اینها در حالی بود که تا یک هفته پیش از آن معاون گردشگری این سازمان گفته بود هنوز برنامه سازمان به دولت ارائه نشده است. مرتضی رحمانی موحد، معاون گردشگری کشور، البته در این رابطه به «دنیای اقتصاد» گفت: حرف من برای یک هفته قبل بود و خبری که رئیس سازمان اعلام کرد برای یک هفته بعد. وی البته به این جمله که «اگر آقای سلطانی‌فر این خبر را اعلام کرده‌اند، حتما همین‌طور است!» اکتفا کرد و توضیح بیشتری نداد.

مدیر روابط عمومی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری نیز در گفت‌وگو با «دنیای‌اقتصاد»، گزارش تقدیم شده به دولت را پیش‌نویس اولیه دانست و تصریح کرد: این گزارش هنوز به‌عنوان برنامه ششم سازمان میراث فرهنگی تلقی نمی‌شود و اکنون صرفا این گزارش به معاونت برنامه‌ریزی ریاست‌جمهوری برای مطالعه و بحث و بررسی داده شده است. حمید ضیایی‌پرور در پاسخ به این پرسش که آیا از نظرات بخش خصوصی در تدوین این گزارش و برنامه نهایی بهره گرفته شده است، گفت: شهریور امسال سازمان میراث فرهنگی در همایشی با عنوان «ترسیم افق کاری سازمان میراث فرهنگی و گردشگری در برنامه ششم توسعه» که با بخش خصوصی و سازمان‌های مردم‌نهاد داشت، بخشی از این موضوعات را مورد بررسی قرار داد. علاوه‌بر این کمیته‌هایی نیز متشکل از نمایندگان بخش خصوصی و دانشگاهیان به بررسی برنامه ششم سازمان میراث فرهنگی پرداختند. وی تاکید کرد: با توجه به آنکه هنوز زمان زیادی تا نهایی شدن برنامه داریم، فرصت برای بحث و بررسی بر سر آن وجود دارد. این سخنان در حالی از سوی روابط عمومی سازمان گفته می‌شود که به گزارش «دنیای‌اقتصاد» در همایش «ترسیم افق کاری سازمان میراث فرهنگی و گردشگری در برنامه ششم توسعه» اصناف گردشگری حضور قابل توجهی نداشتند و تنها جمعی از سازمان‌های مردم نهاد حضور به هم رسانده بودند و حتی سخنی از برنامه ششم نیز مطرح نشد!

بخش خصوصی سهم ندارد!

اما بخش خصوصی روی دیگر این سکه است. رئیس انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرتی ایران، بر این باور است که گرچه امر برنامه‌نویسی، امری تخصصی به حساب می‌آید و شاید این کار وظیفه بخش خصوصی نباشد اما دستگاه دولتی وظیفه دارد نیازها و الزامات بخش خصوصی را در محورهای مختلف بشناسد و در برنامه لحاظ کند. محمدحسن کرمانی با بیان این مطلب به «دنیای‌اقتصاد» گفت: تاکنون جلسه‌ای جدی و راهبردی برای ارائه نظرات بخش خصوصی به سازمان در رابطه با برنامه ششم برگزار نشده است؛ به جز یک بار که معاون گردشگری حدود ۵۰نفر از فعالان بخش خصوصی گردشگری را به نیاوران دعوت کردند و آن جلسه هم به سخنرانی چند تن از اعضای سازمان منحصر شد.

وی تاکید کرد: تاکنون از ما به عنوان بخش خصوصی خواسته نشده نیازهای بخش را که با آن مواجهیم جهت قید شدن در برنامه ششم توسعه عنوان کنیم. کرمانی ضمن ابراز تاسف از معلوم نبودن بودجه سازمان میراث فرهنگی و گردشگری خاطرنشان کرد: ما همچنان از بودجه سازمان خبری نداریم و این تازه در حالی است که هم سازمان بدهی‌های بسیاری دارد و هم بخش اعظم بودجه آن، بودجه جاری است؛ بنابراین گویی بودجه‌ای برای کارهای دیگر ندارد!

رئیس انجمن صنفی دفاتر ایران یادآور شد: پیش از این برای تدوین برنامه پنجم توسعه، تیم قبلی سازمان میراث فرهنگی جلسات متعددی با فعالان گذاشت و بندهای بسیار خوبی هم از این جلسات استخراج شد. گرچه این بندها بعدا در کمیسیون تلفیق حذف شدند اما دست کم این نکته حائز اهمیت بود که بخش خصوصی مورد مشورت قرار گرفت. کرمانی ادامه داد: با آنکه اکنون به نظر می‌رسد تعامل و روابط ما با سازمان بهتر شده است اما متاسفانه باید بگویم در عمل، گویی هیچ اتفاقی رخ نداده است.

او با اشاره به این مساله که هنوز بر سر مقوله گردشگری اجماع ملی صورت نگرفته است، گفت: با این وجود تنها شاهد آن هستیم که بسیاری افراد حول موضوعات توریسم صحبت می‌کنند و انگار حرف زدن در این خصوص تبدیل به مد شده است. وی با ابراز نارضایتی از آماری که در گردشگری اعلام می‌شود، آن را عجیب خواند و افزود: همین موضوع هم نشان‌دهنده سردرگمی کشور ما در حوزه گردشگری و نبود وفاق ملی بر سر آن است.

حالا توپ توی زمین دولت است. در شرایطی که دولت از حضور بخش خصوصی در عرصه‌های اقتصادی استقبال می‌کند، اما گویا در برنامه‌نویسی‌ها و سیاست‌گذاری‌ها برای آنها سهمی قائل نشده است. البته شاید این موضوع عمدی نباشد و بخش اعظمی از آن به سهل‌انگاری‌ها و محدودیت زمانی و امثال اینها مربوط شود. با این حال خوب است سازمان میراث فرهنگی و گردشگری این بار بپذیرد که در تمام مدتی که ایران چهره نه چندان محبوبی در جهان داشته، فعالان بخش خصوصی توانسته بودند به سختی گردشگران را به کشور جذب کنند و حال توقع دارند دولت در برنامه‌ریزی‌ها و سیاست‌گذاری‌های کلان، حتی شده اندکی آنها را دخالت دهد.