گروه گردشگری، فاطمه باباخانی: نام حلال گرچه با رعایت آداب اسلامی در حوزه‌های مختلف اعم از مواد غذایی یا رفتار اجتماعی گره خورده است،‌ اما این روزها کشورهایی به دنبال توسعه این نمونه گردشگری هستند که در آنها دیدگاه‌های مذهبی آن هم از نوع اسلامی آن چندان ساری و جاری نیست؛‌ آنچه فرانسه، انگلیس یا ژاپن را این روزها به تکاپو برای پرداختن و صرف هزینه برای رعایت استانداردهای حلال انداخته است،‌ سهم ویژه‌ای است که این نمونه از گردشگری در صنعت توریسم جهانی دارد و تاکنون بیشترین مقدار آن را کشورهای آسیایی و آفریقایی به خود اختصاص داده‌اند. البته انگلیسی‌ها یا آلمانی‌ها در برخی هتل‌ها جهت قبله را مشخص کرده یا حتی نمازخانه‌ برای میهمانانشان تدارک دیده‌اند؛ اقداماتی که با استقبال از مشتریان لوکس آنها مواجه شده و بسیاری از اعراب حاشیه خلیج فارس را برای گذراندن ایام گرم تابستان و گذراندن یک ماه رمضان خنک به شهر گران لندن کشانده است.

با این حال آنها سهم بیشتری از این صنعت پرسود ۱۰۰ میلیارد یورویی طلب می‌کنند. بر اساس آمارهایی که به تازگی از سوی موسسه شاخص سفر مسلمانان درباره سال ۲۰۱۴ صورت گرفته است، سود جهانی از توریسم حلال در بازار جهانی گردشگری مبلغی معادل ۱۳۷ میلیارد دلار خواهد بود که تا ۶ سال دیگر نیز براساس برآوردها به ۱۴۱ میلیارد دلار

می‌رسد.

در میان کشورهایی که بیشترین رقم سود حاصل از گردشگری حلال را به خود اختصاص داده‌اند، مالزی عنوان اول را به خود اختصاص داده است و ترکیه نیز در رتبه‌های بعدی قرار می‌گیرد؛ با این حال با توجه به مقصد جدید بودن ترکیه این احتمال وجود دارد که این کشور بتواند جایگاه خود را در صنعت توریسم حلال بالاتر ببرد. فرانسه از دیگر کشورهایی است که با وجود قرار داشتن در صدر کشورهای توریست‌پذیر، توسعه گردشگری حلال را به‌عنوان یکی از سیاست‌های خود قرار داده است؛ به این امید که بتواند علاقه‌مندان را از سفر به ترکیه، مالزی و سایر مقاصد شناخته شده حلال به این کشور بکشاند. شاهد آن راه‌اندازی ۲۴ نمایندگی گردشگری حلال در این کشور است که به خانواده‌های مسلمان پیشنهاد شرکت در تورهای حلال را می‌دهند. این خانواده‌ها در زمان حضورشان در فرانسه در هتل‌هایی اقامت دارند که مصرف مشروبات الکلی ممنوع است؛ وعده‌های غذایی حلال، استخرهای شنای غیرمختلط و تعبیه محل‌هایی برای اقامه نماز از دیگر سیاست‌های فرانسه برای رونق این گردشگری است. ژاپنی‌ها هم بیکار ننشسته‌اند؛ آنها مجموعه خدماتی را برای گردشگران در نظر گرفته‌اند که آنها را در این بازار شاخص می‌کند، از جمله اداره تور توسط جوانان مسلمان،‌ گوشت حلال وال یا انواع حجاب از جنس ابریشم محلی ژاپن که می‌تواند هر گردشگر مسلمان علاقه‌مندی را برای یک بار تجربه به ژاپن بکشاند؛ به ویژه آنکه آمارها نشان‌ داده است گردشگران مسلمان علاقه‌مند به تجربه مقاصد جدید هستندو شرکت هواپیمایی ژاپن نیز قراردادی را با یک شرکت تامین غذای حلال منعقد کرده که گوشت حلال برای سفرهای هوایی مسافرانش مهیا شود. ژاپنی‌ها با این تمهیدات در کنار آموزش و تهیه جزوه‌ها و کتابچه‌های راهنما توانسته‌اند تنها در سال ۲۰۱۳ به میزان ۳۷ درصد رشد گردشگران را از کشورهای مسلمانی نظیر مالزی و اندونزی داشته باشند.

اما سهم ایران به عنوان یک کشور مسلمان در این بازار پرسود کجا است؟ مروری بر مجموعه عملکرد نهادهای متولی و سیاستگذاران نشان از آن دارد که برنامه‌ جامع و مشخصی درباره گردشگری حلال نه در گذشته و نه در حال وجود ندارد،‌ در حالی که چندی پیش از منطقه آزاد کیش به‌عنوان منطقه‌ای نمونه برای توسعه این شیوه گردشگری نام برده می‌شد، این روزها خبر انعقاد تفاهم‌نامه‌ای میان مدیرعامل منطقه آزاد انزلی با موسسه حلال جهانی این وعده را می‌دهد که این منطقه به واسطه شرایط جغرافیایی، آب‌وهوایی و زیرساخت‌های گردشگری قرار است پایلوت گردشگری حلال در کشور قرار گیرد.

چنین رویه‌های نامنظمی که از نبود یک نقشه راه مشخص در این حوزه نشأت می‌گیرد تنها از دست دادن زمان آن‌هم در شرایطی است که رقبای جهانی هرکدام با برنامه‌های دقیق و انگیزه بالا سهم بیشتری از این کیک را طلب می‌کنند.