استقرار سیستم آماری گردشگری از سال آینده

یکی از عمده‌ترین کمک‌هایی که TSA می‌کند این است که توانایی محاسبه مشخص و دقیق منافع گردشگری برای اقتصاد یک کشور را دارد. در جداول جهانی TSA دو نوع شاخص اولیه و ثانویه لحاظ می‌شود گروه گردشگری، پرستو فخاریان: رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری از اجرای سیستم حساب‌های اقماری برای محاسبات دقیق در عرصه گردشگری از سال آینده خبر داد. مسعود سلطانی فر چهارشنبه شب در نشست با فعالان تشکل‌های صنفی حوزه گردشگری و صنایع دستی استان اردبیل افزود: از مجموع تقریبی هزار و ۳۶۰ هتل موجود در کشور تنها ۱۳۰ هتل چهار یا پنج ستاره است و مابقی زیر سه ستاره هستند.

وی با بیان اینکه این امر با توسعه گردشگری خارجی منافات دارد، ادامه داد: البته دولت به نقش اقتصاد گردشگری اعتقاد دارد و در این راستا دولت یازدهم سال گذشته در ایجاد امکانات زیربنایی به‌ویژه هتل‌های چهار و پنج ستاره خیز بزرگی برداشته است.

معاون رئیس‌جمهوری ادامه داد: برای این منظور به سراغ صندوق توسعه ملی رفتیم و قرار شد از محل تسهیلات صندوق با بهره بانکی ۱۶ درصدی ریالی و ۶ درصدی ارزی به سرمایه‌گذاران بخش خصوصی در این زمینه تسهیلات مناسبی پرداخت شود.

وی معرفی ۶۰۰ میلیارد تومان پروژه به بانک‌ها را در این خصوص مورد اشاره قرار داد و تصریح کرد: تحقق این میزان اعتبار می‌تواند تحول بسیار چشمگیری را در زمینه توسعه زیربنایی حوزه گردشگری رقم بزند.

سلطانی فر با اشاره به نقش گردشگری در اقتصاد آینده کشور تاکید کرد: باید به این بخش به‌صورت جدی نگاه شود و فعالان این عرصه بدانند که بخش گردشگری در آینده نزدیک و با شرایطی که دولت در پیش گرفته رونق بسیار زیادی خواهد داشت.

وی به تلاش دولت برای ارائه تسهیلات کم بهره به سرمایه‌گذاران بخش خصوصی، اعمال معافیت برای فعالان و نیز خروج از تصدیگری به عنوان برنامه‌های مهم در زمینه توسعه گردشگری اشاره کرد و گفت: اعتقاد داریم که دولت نباید در زمینه گردشگری رقیب بخش خصوصی شود.

رئیس سازمان میراث فرهنگی با اشاره به تعبیر صنعت گردشگری به عنوان صنعت سبز و بدون آلاینده در دنیا یادآور شد: این صنعت به‌سرعت در حال رشد و توسعه است؛ چراکه امروز مردم برای تفریح و سرگرمی از سبد هزینه‌های خود رقم قابل توجهی را به آن اختصاص داده‌اند.

وی گردش مالی حوزه گردشگری دنیا را سالانه بالغ بر ۶ هزار و ۵۰۰ میلیارد دلار برشمرد و عنوان کرد: این رقم فقط در زمینه گردشگری خارجی گردشگران کشورها ثبت شده و گردشگری داخلی کشورها را شامل نمی‌شود، می‌بینیم که رقم قابل توجهی است و می‌طلبد که در این عرصه سرمایه‌گذاری شود.

TSA از حرف تا عمل

رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری تقریبا در همه سخنرانی‌ها و مصاحبه‌های خود به سهم ناچیز ایران از گردش مالی حوزه گردشگری دنیا اشاره می‌کند اما هیچ‌گاه معلوم نیست با استناد به چه منبع آماری این موضوع عنوان می‌شود؛ مشکلی که تنها منحصر به امروز و دیروز سازمان متولی گردشگری نیست و حالا سال‌ها است که هیچ‌کدام از روسای آن نمی‌توانند آمار دقیقی ارائه کنند. همین معضل آماری، به معضلات دیگر در توریسم نیز دامن زده است؛ گردشگری به عنوان یک صنعت در ایران شناخته نمی‌شود و کمتر کسی می‌تواند به عنوان صنعتی جایگزین نفت روی آن حساب کند.

سلطانی‌فر البته اولین کسی نیست که به فکر راه‌اندازی یک سیستم آماری برای گردشگری افتاده است اما برپایی چنین سیستمی در ایران، سازوکارهای بسیار قوی می‌خواهد. به گفته یک کارشناس گردشگری آمارهایی که در ایران ارائه می‌شود، تحت چارچوب سازمان جهانی جهانگردی نیست و از سوی آنها پذیرفته نمی‌شود.

دکتر شالبافیان درباره چگونگی سازو کار حساب‌های اقماری گردشگری (TSA) به «دنیای اقتصاد» گفت: یکی از عمده‌ترین کمک‌هایی که TSA می‌کند این است که توانایی محاسبه مشخص و دقیق منافع گردشگری برای اقتصاد یک کشور را دارد. در جداول جهانی TSA دو نوع شاخص اولیه و ثانویه لحاظ می‌شود. به گفته این استاد دانشگاه در شاخص‌های اولیه، نخست برآورد می‌شود که «گردشگران ورودی چه میزان درآمدی برای کشور دارند و چه محصولاتی را مصرف می‌کنند؟» و سپس منافعی که گردشگران داخلی برای اقتصاد یک کشور دارند، محاسبه می‌شود. وی در توضیح اهمیت استخراج این شاخص تصریح کرد: در بحران جهانی اخیر، انگلستان تحقیقی انجام داد که ببیند اگر برای جذب گردشگر خارجی سرمایه‌گذاری کند بهتر است یا گردشگران داخلی را به سفر در این کشور تشویق کند؟ آنها به این نتیجه رسیدند که اگر برای تبلیغات ۴۰ پوند هزینه کنند، می‌توانند گردشگران خارجی را به انگلستان بکشند ولی با ۲۰ پوند هزینه می‌توانند گردشگران داخلی را مجاب کنند که به سفرهای داخلی بپردازند.

شالبافیان تاکید کرد: از این رو است که کشورهایی مثل آلمان و انگلستان توانسته‌اند با بهره‌گیری از این سیستم آماری، هزینه - منفعت خود را در نظر بگیرند و استراتژی اصلی خود را بر حفظ گردشگران داخلی قرار داده‌اند؛ چراکه الگوی مخارج گردشگری داخلی‌شان از این طریق استخراج شده است.

عضو هیات علمی دانشگاه سمنان افزود: منافع حاصل از مجموع گردشگران داخلی و خارجی که به کشور سفر می‌کنند نیز ازجمله اثرات مستقیم گردشگری بر اقتصاد است که در اینجا باید محاسبه شود. به تعبیری کل منافع گردشگری برای اقتصاد آن کشور، در قالب مصرف گردشگری ملی در عملیات TSAشناخته می‌شود. شالبافیان تصریح کرد: استراتژی اولیه کشورها برای استقرار حساب‌های اقماری به‌کارگیری شاخص‌های اولیه است یعنی اینکه مشخص شود گردشگران داخلی و خارجی، چه عواید اقتصادی برای کشور دارند؟

شاخص‌های ثانویه TSA

این کارشناس گردشگری افزود: شاخص‌های دیگری هستند که به صورت غیرمستقیم از گردشگری اثر می‌پذیرند. در حقیقت در اینجا بررسی می‌شود چقدر از تقاضای بقیه صنایع به واسطه تقاضایی بوده است که در گردشگری ایجاد شده و اگر تقاضای گردشگری حذف شود، چقدر از تقاضای صنایع دیگر کاسته می‌شود؟

شالبافیان مخارج گردشگران برون‌مرزی بر حسب مصرف محصول را یکی از شاخص‌های ثانویه برشمرده و خاطرنشان کرد: در این شاخص بررسی می‌شود که مثلا ایرانی‌هایی که به خارج سفر می‌کنند، در آنجا چقدر خرج می‌کنند؟ بررسی این موضوع به این خاطر مهم است که ببیند ایرانی‌هایی که به خارج از کشور سفر می‌کنند، متقاضی چه محصولات گردشگری هستند تا بتواند همان محصول را در داخل کشور ایجاد کند. به گفته این استاد دانشگاه شاخص ثانویه بعدی اشتغال است اما گفته می‌شود که TSA در زمینه کمی کردن اثرات گردشگری در حوزه اشتغال کمتر کارآ است و بسیاری از کشورها درصدد جبران این موضوعات هستند.

شالبافیان افزود: سرمایه ثابت ناخالص که در گردشگری و دیگر صنایع سرمایه‌گذاری شده است، نیز یک شاخص ثانویه در ساختار TSA محسوب می‌شود که برآورد می‌کند چه میزان در امر توریسم سرمایه‌گذاری صورت گرفته است.

این عضو هیات علمی دانشگاه با تاکید بر اینکه لازمه به‌کارگیری این حساب‌ها، کمک و همکاری تمام سازمان‌ها و نهادهای دست‌اندرکار در امر گردشگری است، خاطر نشان کرد: استقرار حساب‌های اقماری گردشگری، نیازمند به‌کارگیری سازوکاری قوی و کارآمد در تمام نهادهای مرتبط است و هماهنگی بیش از پیش آنها را می‌طلبد.

مادامی که درون‌داد و برون‌داد توریسم کشور مشخص نباشد نمی‌توان برنامه‌ریزی روشن و بلندمدتی برای توسعه این صنعت در کشور داشت و از سوی دیگر رونق نصفه و نیمه کنونی نیز چون با یک مدیریت دقیق همراه نیست، به‌زودی رو به افول خواهد گذاشت و حتی قابلیت آن را دارد که به تهدید تبدیل شود.