گروه گردشگری- فاطمه باباخانی، عاطفه نبوی: حمل‌ونقل یکی از ملزومات گردشگری و سفر است، از همان زمان که مقصد مشخص می‌شود اولین سوال، چگونگی رسیدن است و اینجا است که پای وسیله نقلیه شخصی، اتوبوس، قطار، ماشین کرایه و هواپیما به میان می‌آید. افزایش قیمت بنزین به این ترتیب تاثیری مستقیم بر یکی از اصلی‌ترین ملزومات سفر می‌گذارد؛ اما آیا تغییر قیمتی که در این حوزه در چند روز اخیر شاهد آن بودیم می‌‌تواند موجب کاهش گردشگری داخلی در ایران شود و آن را در بلندمدت با مشکل مواجه کند؟ یا برعکس می‌تواند سفرهای گروهی را رونق ببخشد؟ در گفت‌وگو با جمعی از استادان اقتصاد و فعالان حوزه گردشگری این پرسش را با آنها در میان نهادیم.
تابستان شاهد کاهش سفر خواهیم بود
دکتر علی دینی‌ترکمانی*
افزایش قیمت بنزین تاثیر کوتاه‌مدت در سفرهای داخلی به‌ویژه سفرهای بین‌شهری خواهد داشت؛ البته طبیعی است که این تاثیر منفی کمتر از سال ۱۳۸۹ خواهد بود. در آن زمان قیمت بنزین سهمیه‌ای چهار برابر و بنزین آزاد نیز با ۸۰ درصد افزایش روبه‌رو شد اما اکنون در نرخ اعلام شده توسط دولت ما درصد افزایش کمتری را شاهدیم؛‌ هر چند که در اینجا نباید نرخ پایه‌ای بنزین را نادیده گرفت.
بنابراین در یک ارزیابی کلی می‌توان گفت این افزایش قیمت یک تاثیر انقباضی دارد و میزان مصرف بنزین در سفرهای بین شهری کاهش می‌یابد اما در طول زمان و باافزایش درآمدها دوباره این میزان مصرف به روال سابق خود بازمی‌گردد. یکی از دلایل دیگر بازگشت به حالت ابتدایی فقدان یک سیستم حمل‌ونقل عمومی قوی است که باعث می‌شود شهروندان استفاده از آن را جایگزین خودروهای شخصی نکنند. با این حال در تابستان ما شاهد کاهش سفرها خواهیم بود.
*عضو هیات علمی موسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی


افزایش دوباره قیمت؛‌ کاهش سفرهای داخلی
جمشید پژویان*
به‌طور مشخص زمانی که قیمت هر کالایی افزایش پیدا کند، تقاضا برای آن کم می‌شود اما در پاسخ به این پرسش که آیا با بالا رفتن قیمت بنزین، سفر و گردشگری داخلی تحت‌الشعاع آن قرار می‌گیرد، ابتدا باید یک مطالعه اقتصادی صورت داد و بعد نتیجه را به عنوان پاسخ مطرح کرد. با این حال آنچه مشخص است این است که این تغییر قیمت روی شیوه‌ای از گردشگری که با اتومبیل شخصی صورت می‌گیرد، تاثیر بیشتری خواهد گذاشت زیرا یکی از عوامل مهم در این نمونه گردشگری بنزین است و بالا رفتن قیمت آن به گران شدن چنین سفرهایی منجر می‌شود. در عین حال باید اذعان کرد که این تاثیر کوتاه‌مدت است. به نظر من چنانچه قیمت بنزین ثابت بماند و با تورم تغییر نکند می‌توان انتظار داشت در یک بازه زمانی کوتاه‌مدت گردشگری داخلی به روال سابق خود بازمی‌گردد اما اگر بار دیگر همراه با تورم شاهد افزایش قیمت بنزین باشیم، چنین تغییر قیمتی می‌تواند کاهش سفرهای داخلی را در کشورمان به دنبال داشته باشد.
* استاد اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی

سفر در سبد خانوار نیست، پس تاثیری ندارد!
محمد حسن کرمانی*
بدیهی است که با افزایش نرخ بنزین، قیمت تمام شده در بخش‌های مختلف حمل و نقل و خدمات گردشگری نیز افزایش می‌یابد اما تاثیر آن بر گردشگری چندان محسوس نخواهد بود؛ چراکه سفر اساسا در سبد خانوار اکثریت مردم جایی ندارد که این افزایش قیمت بخواهد اثری بر آن بگذارد و تبدیل به مساله این افراد شود و گردشگری در این میان کالای لوکس محسوب می‌شود.
از سوی دیگر این افزایش قیمت در حدی نیست که فردی را که پیش از این به سفر می‌رفت، از سفر با خودرو شخصی منصرف کند و تاثیر منفی‌ روی بازار موجود گردشگری بگذارد یا این افراد را به حمل و نقل عمومی و استفاده از تورها متمایل کند. مشکلات تورها در ایران و عدم اقبال عمومی به آن از جاهایی دیگری نشأت می‌گیرد که در حال حاضر متغیری مستقل از این مساله است.
چنین تغییراتی ممکن است شوک کوتاهی به بازار سفر وارد کند، اما بعد از مدتی دوباره بازار جای خود را پیدا می‌کند و کسانی که پیش از این به سفر می‌رفتند، همچنان می‌روند.
*رئیس انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرتی ایران


به مرور به روال سابق برمی‌گردد
دکتر کریم رسولی*
افزایش قیمت بنزین در کوتاه‌مدت روی سفرهای مردم اثر می‌گذارد اما آنها در بلندمدت به این قیمت‌ها عادت می‌کنند و ما دوباره شاهد افزایش سفرهای داخلی خواهیم بود. به این ترتیب ابتدا یک کاهش ۲۰ تا ۳۰ درصدی گردشگری داخلی شکل گرفته که به مرور زمان به روال سابق بازمی‌گردد.به نظر من چنانچه دولت درصدد است که صنعت گردشگری را رونق دهد باید سازوکارهایی را در نظر گیرد که هزینه‌های این بخش کاهش پیدا کند. در حال حاضر ۵۰ تا ۶۰ درصد مردم جزو اقشار آسیب‌پذیر محسوب می‌شوند که خواستار کاهش هزینه‌های سفرشان هستند. بنابراین باید نظارت جدی‌تری روی قیمت‌ها در این حوزه وجود داشته باشد. از سوی دیگر با توسعه اشتغال در کشور و افزایش درآمدهای خانوار آنها می‌توانند با پوشش نیازهای اولیه خود، بخشی از درآمدشان را صرف سفر کنند. جدا از قیمت بنزین آنچه موجب رونق گردشگری در کشور می‌شود، بالا رفتن سطح درآمدی خانوارها و بهبود فضای کسب‌وکار است.
*معاون پژوهشی گمرک ایران

تاثیردارد، اما نه زیاد!
شبنم بهرامی*
مطمئنا گردشگری و همه صنایع و خدمات مرتبط با آن با دیگر بخش‌های اقتصادی متصلند و بدون شک افزایش قیمت بنزین و سایر حامل‌های انرژی بر افزایش قیمت حمل و نقل‌ها و خدمات و صنوف مرتبط با گردشگری موثر است. ما در آینده‌ای نزدیک با افزایش قیمت بلیت هواپیما و دیگر خطوط ناوگان ریلی و زمینی نیز مواجه خواهیم شد.
البته این تاثیر خیلی گسترده و شدید نخواهد بود چراکه این افزایش قیمت چندان قابل‌توجه و شوک‌آور نیست و شاید در درازمدت و باافزایش بیشتر این قیمت‌ها ما شاهد تغییرات محسوس‌تری باشیم. بد نیست که دولت در این وضعیت با اختصاص بنزین سفر، از اثر منفی احتمالی بکاهد و همچنین به بحث توزیع سفر کمک کند.
*رئیس کمیسیون گردشگری اتاق بازرگانی ایران


قیمت بنزین اصلی‌ترین هزینه سفر نیست
مسعود خوانساری*
افزایش قیمت بنزین قطعا در کاهش سفرها تاثیری نخواهد داشت زیرا درصدی که این افزایش صورت گرفته، آنچنان نیست که تاثیر بزرگی را شاهد باشیم. در بحث سفرهای شخصی البته ما تا مدتی شاهد کاهش این نمونه گردشگری خواهیم بود اما تجربه نشان داده است که در یک بازه دو تا سه ماهه جریان سفر به روال عادی خود بازمی‌گردد. از سوی دیگر قیمت بنزین در مقابل سایر هزینه‌های سفر درصد بسیار محدودی را شامل می‌شود. به عنوان مثال شما یک مسیر ۵۰۰ کیلومتری را در نظر بگیرید که با خودرویی نظیر پراید در هر ۱۰۰ کیلومتر آن ۶ لیتر بنزین مصرف می‌شود، در ۵۰۰ کیلومتر مورد نظر شما ۳۰ لیتر بنزین مصرف می‌شود که با احتساب قیمت قبلی تنها ۹ هزار تومان به مبلغ قبلی افزوده شده و این افزایش قیمت آنچنان قابل ملاحظه نیست که خانواده را از سفر با خودرو شخصی منصرف کند.
*رئیس کمیسیون حمل‌ونقل و ارتباطات اتاق بازرگانی، صنایع و معادن

«گران‌سازی» نشود، سه تا پنج درصد کاهش سفر خواهیم داشت!
ایرج ندیمی*
افزایش قیمت‌ها همواره دارای آثار مستقیم و غیرمستقیم و از سوی دیگر آثار تصنعی و واقعی است.
قیمت بنزین نیز از این قاعده مستثنی نخواهد بود؛ هر چند افزایش صورت گرفته (از ۷۰۰ به ۱۰۰۰ تومان) یک افزایش بالا نباشد.
ما از زمان اعلام قیمت جدید شاهد اعلام شایعاتی درباره افزایش قیمت در بخش حمل‌ونقل و مسافرت بودیم.
از این رو به نظر من باید دولت مقتدرانه و محکم برای جلوگیری از آثار تصنعی این افزایش قیمت برخورد کند و جلوی افزایش قیمت ناشی از فعالیت‌های افراد سوءاستفاده‌گر را بگیرد تا ما شاهد «گران‌سازی» به جای «گران شدن» نباشیم.
در خصوص بحث سفر و گردشگری و تاثیر افزایش قیمت بنزین نیز باید تحلیلی روی وسیله نقلیه و بسته سفر انجام شود تا مشخص کنیم چه حجمی از گردشگران با ماشین شخصی سفر می‌کنند و چقدر از این افزایش قیمت برنامه‌هایشان متاثر شده است.
با این حال در یک نگاه کلی می‌توان گفت ما شاهد سه تا پنج درصد کاهش سفر خواهیم بود که اثر طبیعی این افزایش قیمت لااقل در کوتاه‌مدت است.
*عضو کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی

سهمیه بنزین سفر، بازار سیاه ایجاد می‌کند
سهند عقدایی*
مشخص است که ما حتما متناسب با افزایش قیمت بنزین، افزایش قیمتی را در بخش‌های مختلف از کرایه حمل و نقل تا سایر قسمت‌ها خواهیم داشت. برای سنجش میزان تاثیر آن روی بحث کلی گردشگری بد نیست که نگاهی به افزایش قیمت بنزین در سال ۸۹ بیندازیم. در آن زمان ما شاهد افزایش کرایه‌ای بیش از ۵۰ درصد بودیم و این چندان منطقی نبود. اتفاق دیگری که در آن زمان افتاد این بود که سهمیه بنزین آزاد داده نمی‌شد و حتی کسی که حاضر بود با قیمت بالاتر بنزین تهیه کند، این امکان برایش وجود نداشت و این کار عرضه و تقاضای کاذبی را در یک دوره کوتاه زمانی برای تورها و همچنین در حمل و نقل عمومی به وجود آورد که بعد از عرضه بنزین آزاد نیز از بین رفت. در حال حاضر افزایش قیمت بنزین درحالی که سهمیه آزاد هم وجود دارد تاثیر چندانی بر اقبال عمومی به سمت تورهای جمعی نخواهد داشت و درصد کوچکی شاید بین ۲۰ تا ۳۰ درصد از استفاده‌کنندگان وسایل حمل و نقل شخصی به سمت حمل‌ونقل عمومی بروند. ما نباید و نمی‌توانیم بحث گردشگری را جدا از بحث کلان اقتصادی کشور بدانیم، کارهایی مانند اختصاص سهمیه بنزین برای سفر یا سفرکارت که در دولت قبلی انجام می‌شد کمکی به گردشگری نبود و فقط منجر به شکل گرفتن بازار سیاه بنزین یا دلالی و برداشت نقدی از سفرکارت‌ها می‌شد. تنها با اجرای دقیق و کامل هدفمندی و ترمیم پایه‌های اقتصادی و جلوگیری از حیف و میل شدن سرمایه در طرح‌های کوتاه‌مدت است که گردشگری هم متناسب با سایر بخش‌های اقتصادی رشد می‌کند.
*فعال بخش خصوصی در حوزه گردشگری