گرانی بنزین و سرنوشت گردشگری داخلی
گروه گردشگری- پرستو فخاریان*: در هیاهوی اجرایی شدن فاز دوم هدفمندی یارانه‌ها، بحث سفر به‌دلیل آنکه جزو کالاهای لوکس در سبد مصرفی خانوارها است، کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد. در حقیقت مردم و کارشناسان بیشتر به تحلیل نیازهای ابتدایی مردم می‌پردازند و سفر را در اولویت‌های بعدی قرار می‌دهند. حالا و از دقایق ابتدایی روز گذشته در راستای اجرای فاز دوم هدفمندی یارانه‌ها، نرخ‌ بنزین نیز تغییر کرد؛ براین اساس بنزین سهمیه‌ای به هر لیتر 700 تومان و آزاد به هر لیتر 1000 تومان افزایش یافت. از سوی دیگر، بیژن حاج‌محمدرضا، رئیس اتحادیه جایگاهداران سوخت کشور به «ایسنا» گفت: قیمت هر لیتر گازوئیل احتمالا بین 250 تا 500 تومان خواهد بود.
افزایش قیمت بنزین در ایران همواره به منزله افزایش قیمت همه چیز تلقی می‌شود؛ از افزایش هزینه تاکسی گرفته، تا افزایش قیمت خواربار و پوشاک و.... اما این افزایش شاید بیش از هرچیز پتانسیل افزایش هزینه‌های سفرهای داخلی را داشته باشد؛ مستقیم‌ترین اثری که بر گردشگری خواهد گذاشت، افزایش هزینه‌های وسایل حمل‌ونقل است و این بدون در نظر گرفتن افزایش کالاهای مصرفی در جامعه مقصد است که تا زمان رسیدن به دست مصرف‌کننده باید توسط وسایل نقلیه حمل شوند و آن هزینه‌ها نیز در قیمت تمام‌شده کالا اثر خواهند گذاشت.
فرصت‌ها و تهدیدها
برای بررسی این موضوع که افزایش قیمت سوخت در چه حوزه‌هایی از توریسم داخلی کشور می‌تواند تاثیرات مستقیم و غیرمستقیم بگذارد، باید نخست به شیوه سفر ایرانی‌ها توجه کرد. با وجود آنکه آژانس‌های گردشگری در ایران رشد روزافزونی دارند اما هنوز فرهنگ عمومی سفر در کشورمان، سفر غیرگروهی و با وسایل نقلیه شخصی یا با قطار و اتوبوس است. بنابراین افزایش قیمت سوخت می‌تواند بر کاهش این سفرهای انفرادی اثر بگذارد؛ اثری که می‌تواند از زاویه‌ای مثبت و از زاویه‌ای دیگر منفی باشد. بسیاری از هموطنان ما که پیش از این همواره با سواری‌های شخصی خود و همراه با خانواده یا دوستان سفر می‌کردند، پس از این تغییر در قیمت، میزان سفر را در برنامه‌های خانواده خود کاهش می‌دهند و از این جهت تاثیری منفی را در این حوزه شاهد خواهیم بود. با این وجود این فرصتی برای آژانس‌ها خواهد بود تا با ثابت نگه‌ داشتن قیمت تورهای خود، مزیت اقتصادی سفر‌های گروهی را بر سفرهای انفرادی به آن دسته از افرادی که به دلایل اقتصادی به سفرهای انفرادی می‌پردازند، معرفی کنند.
با همین منطق است که می‌توان گفت افزایش قیمت بنزین برای آژانس‌ها فرصت است و اما ممکن است برای کلیت گردشگری داخلی نوعی تهدید (به‌دلیل کاهش سفرهای پرتعداد داخلی) محسوب شود.
البته با اینکه نباید از افزایش ناگزیر هزینه تورهای داخلی با اتوبوس، میدل‌باس و امثال این وسایل غافل شد؛ اما عدم افزایش قابل ملاحظه قیمت تورهای گردشگری می‌تواند در بلندمدت هم به رواج فرهنگ سفرهای گروهی در میان عموم مردم منجر شود و هم هزینه‌های آژانس‌ها را جبران کند.
سهمیه بنزین سفر
با این همه باید توجه داشت همچنان هستند کسانی که سفرهای انفرادی را نه به دلایل اقتصادی، که به دلایل دیگر ترجیح می‌دهند. بنابراین برای آنکه میزان سفرها افت نداشته باشد، می‌توان تدابیر دیگری اندیشید. در این راستا پیشنهاد می‌شود سهمیه بنزین سفر برای هر کدام از فصول سال و با توجه به ایام پیک و غیرپیک سفر در نظر گرفته شود. این سهمیه می‌تواند در ایام غیرپیک سفر، هزینه‌ای زیر ۷۰۰تومان برای هر لیتر و در فصول پیک سفر با همان قیمت ۷۰۰تومان باشد. از این طریق علاوه‌بر اینکه تسهیلاتی در اختیار علاقه‌مندان به سفر قرار می‌گیرد، گامی دیگر در جهت توزیع زمانی سفر نیز انجام می‌شود.
به نظر می‌رسد اثرات افزایش قیمت سوخت بر گردشگری داخلی، موضوعی است که باید بیشتر به آن پرداخت و ابعاد مختلف آن را مورد نقد و بررسی قرار داد. از این رو «دنیای اقتصاد» بر آن است تا با بهره‌گیری از نظرات کارشناسان این حوزه، فرصت‌ها و تهدیدها را بیشتر مورد بررسی قرار دهد و از تجارب دیگر کشورها در این زمینه نیز استفاده کند.
Parastoo.fakharian@gmail.com*