گزارش «دنیای اقتصاد» از حادثه لوت
انفجار مین زیر پای گردشگری
ایزدی: ورود گردشگران به منطقه، لوت را از حیاط خلوت قاچاقچیان به منطقه‌ای امن مبدل می‌کند
گروه گردشگری- کویرهای ایران با همه زیبایی‌ها و مشخصه‌های منحصربه‌فرد خود محمل بسیار مناسبی برای جذب گردشگران، محققان و انجام مطالعات طبیعی است. تلاش و پیگیری برای ثبت جهانی این کویرها از جمله کویر لوت که طی چندین سال اخیر تمام هم و غم بعضی از فعالان حوزه محیط‌زیست و گردشگری را به خود اختصاص داده راهی برای نشان دادن این ظرفیت‌ها و بهره بردن از آن هم برای انتفاع انسان‌ها و هم برای حفظ، نگهداری و محافظت ازخود کویراست.
اما چالش‌ها و خطرات پیش روی همه کسانی که به نوعی با کویرها مرتبط‌اند - از ساکنان حاشیه‌های آن تا گردشگران و محققان و عابران- کم نیست. موانع طبیعی موجود در کویر، گرما، وسعت و... که مشخصه‌های آن است و خلوت و دنج بودن آن که می‌تواند آنجا را به پناهگاهی برای قاچاقچیان تبدیل کند، کویر را به وادی جذاب اما پرمخاطره بدل می‌کند. اینکه این تهدیدها و چالش‌ها تا چه حد واقعی و جدی‌اند و تا چه اندازه به جا مانده از ذهنیتی کلی است که طی سالیان نسبت به آن شکل گرفته را باید از کارشناسان و محققان این حوزه پرسید.
عواقب حوادث برای لوت ناگوار خواهد بود
پس از حادثه انفجار مین در ۱۱دی ماه ۹۲ در بیابان لوت شمالی که منجر به مرگ مهندس امیر طالبی گل، یکی از محققان حوزه گردشگری و محیط‌زیست شد، انتظار می‌رفت که این اتفاق ناگوار اولین و آخرین حادثه از این دست در بیابان لوت باشد، اما در دومین روز بهار سال جاری، مین‌ها در لوت گویی در انتظار حمید هاشمی مربی گردشگری، سنگ‌نوردی و دوچرخه کوهستان بودند و وی را نیز به کام مرگ کشاندند. این حادثه که در فاصله ۱۰کیلومتری جاده شهداد به نهبندان یعنی در جایی که محدوده حضور گردشگران عادی است رخ داد، سه مجروح دیگر نیز داشت که وضعیت محمدرضا آقایاری وخیم گزارش شده است. انفجار مین زیر پای دو تن از فعالان حوزه محیط زیست و علاقه‌مندان به کویر شاید بیشتر به نظر می‌آید که خبری برای صفحه حوادث روزنامه‌ها باشد، اما زنگ خطری را در گوش مسوولان گردشگری، چنان‌که گوش شنوایی باشد، به صدا در می‌آورد.
بهمن ایزدی، مدیر کانون سبز فارس و از جمله فعالانی است که طی سال‌های اخیر در این کانون تلاش‌های زیادی برای ثبت جهانی لوت انجام داد. وی در این باره به «دنیای اقتصاد» می‌گوید: مسلما چنین اتفاقاتی در حوزه بسیار باارزش زمین‌شناختی مانند بیابان لوت آثار سوء فراوانی بر جای می‌گذارد. بیابان لوت در قیاس با سایر مناطق همگون در جهان از امکانات طبیعی بی‌همتایی برخوردار است و به عنوان یک ارزش و فرصت محسوب می‌شود.
وی در ادامه به تشریح مخاطرات کویر برای فعالان می‌پردازد و تشریح می‌کند: لوت مانند جنگل‌ها و سواحل نیست که همه مشتاق رفتن به آن باشند و سفر به آن مستلزم تحمل سختی‌هایی است که انگیزه‌هایی قوی و علاقه زیادی را می‌طلبد و حال می‌بینیم که متاسفانه این علاقه‌مندان در نتیجه بی‌برنامگی حوزه گردشگری و عدم ایجاد امنیت در لوت از دست‌مان می‌روند. از سوی دیگر با انتشار چنین خبری زحمات کسانی که دلسوزانه برای ارتقا و نشان دادن زیبایی‌های منطقه و ظرفیت‌های آن تلاش می‌کنند نقش بر آب می‌شود.
مدیر کانون سبز فارس مشکل اصلی در حوزه لوت را عدم شناخت کافی از بوم‌سازگان این منطقه می‌داند و تاکید می‌کند: شناخت و معرفی این بوم سازگان مستلزم این است که این حوزه متولی مشخصی داشته باشد. محیط‌زیست و منابع طبیعی مدیریتی در این حوزه ندارند. بنابراین با توجه به امکان خوبی که برای رشد اکوتوریسم در منطقه وجود دارد به نظر می‌آید، سازمان میراث فرهنگی بهترین گزینه برای این تولی‌گری باشد. این فعال محیط زیست و گردشگری در ادامه اضافه می‌کند: پر واضح است تا زمانی که مسوولان گردشگری کشور و حتی مسوولان محلی استان‌های همجوار با لوت از میراث جهانی و بوم ناحیه‌ای کم‌نظیر لوت بی‌خبرند، این ناآگاهی موجب شدت انزوای بیابان لوت در سبد گردشگری پایدار و از سوی دیگر بی‌تفاوتی بیشتر جامعه محلی و گروه‌های هدف از بوم‌سازگان زیست پالای لوت می‌گردد. لذا در چنین شرایطی است که بیابان ارزشمند لوت از منظر برخی دیگر از مسوولان به «تهدید» تبدیل می‌شود و به راحتی در برخی از نقاط بسیار پر اهمیت آن میادین مین شکل می‌گیرد.
امنیت لوت ناپایدار شده است
ایزدی ضمن اشاره به امنیت ناپایدار منطقه می‌افزاید: قطعا اگر موضوع تولی‌گری برای سازمان میراث فرهنگی مهم باشد، در وهله اول نسبت به تامین امنیت منطقه اقدام می‌کند. این کار با مدیریت هماهنگی که مستلزم همراهی همه دستگاه‌ها نظیر قوه‌‌قضائیه، نیروی انتظامی و... است، دور از دسترس نیست. ضمن اینکه اساس ورود گردشگر به منطقه و افزایش عبور و مرور به آنجا، لوت را از حیاط خلوت قاچاقچیان به منطقه‌ای امن و گردشگرپذیر مبدل می‌کند.
این محقق و علاقه‌مند به کویرهای ایران با اشاره به اتفاق ناگواری که در دوم فروردین ماه سال جاری رخ داد، تاکید می‌کند: منطقه شهداد که این واقعه در آن رخ داد، در غرب کویر لوت مرکزی واقع شده که از قدیم‌الایام یکی از خطوط ترانزیت و محل عبور کاروان‌های کوچک و بزرگ مواد مخدر بوده است. در زمان جنگ به‌دلیل اینکه نیروی کافی برای مقابله با قاچاقچی در این منطقه وجود نداشت، نیروی انتظامی ناچار به مین‌گذاری منطقه شده بود تا بتواند تا حدی آنها را تحت کنترل خود داشته باشد. ایزدی در ادامه تصریح می‌کند: البته این مین‌گذاری‌ها بیشتر در عمق کویر لوت بوده و وجود مین‌های‌های قدیمی در عمق کویر بسیار محتمل‌تر است. اما این واقعه و اتفاق قبلی که در دی ماه به وقوع پیوست، در منطقه‌ای کاملا گردشگرپذیر و نزدیک به جاده اصلی شهداد و در ۱۰ و ۲۰ کیلومتری جاده اصلی اتفاق افتاده که مین‌گذاری در آنها کمی عجیب به نظر می‌رسد.
ایزدی که بلافاصله و بعد از وقوع حادثه در منطقه حضور یافته است، تاکید می‌کند: نیروهای انتظامی حاضر در منطقه تلویحا تاکید کردند که مین گذاری کار ما نبوده و احتمالا سیل این مین‌ها را از عمق کویر به این منطقه آورده؛ این در حالی است که به لحاظ منطقی این زیاد محتمل به نظر نمی‌رسد؛ چرا که میزان بارندگی در کویر به ۳۰ میلی‌متر هم نمی‌رسد که چنین سیلی به راه اندازد! مدیر کانون سبز فارس تاکید می‌کند: اتفاقاتی از این دست تمام تلاش‌های ما را برای ثبت جهانی این منطقه بر باد می‌دهد یا حداقل آن را به صورت جدی به تاخیر می‌اندازد.
وی برای کمرنگ کردن آثار منفی این اتفاق بر گردشگری اضافه می‌کند: به نظرم تشکیل یک کمیته حقیقت‌یاب با حضور نمایندگان وزارت کشور، سازمان میراث فرهنگی، نماینده فراکسیون گردشگری مجلس و سایر ارگان‌ها و وزارتخانه‌های ذی‌ربط به روشن شدن ابعاد و زوایای این واقعه کمک می‌کند. در ادامه نیز باید برنامه‌ای مدون برای پاکسازی منطقه طراحی شود؛ چرا که دیگر آن محدودیت امکانات و افراد مانند زمان جنگ وجود ندارد، و در ضمن اینکه مواد مخدری که از این منطقه عبور می‌کند به شدت کاهش یافته است. شاید به این ترتیب طی سال‌های بعد به لوت جایگاهی متناسب با ظرفیت و لیاقتش داده شود.
چه کسی پاسخگو خواهد بود؟
در ادامه پیگیری‌های خبرنگار «دنیای اقتصاد»، با اداره میراث فرهنگی شهرستان کرمان تماس حاصل شد و از پیگیری‌ها و اقدامات سازمان در رابطه با این اتفاق پرسیدیم، اما مسوولان به همان توضیح کلی بسنده کردند که «منطقه مین‌گذاری شده و تحت کنترل نیروی انتظامی است و ما مسوولیتی در این حوزه نداریم. این افراد بدون هماهنگی وارد منطقه شدند.»
این اداره برای توضیحات بیشتر ما را به نیروی انتظامی ارجاع دادند. با طی مراحل اداری، سوالات با فرمانده نیروی انتظامی شهرستان کرمان مطرح شده که به محض دریافت جوابی از جانب آنها در گزارشی تکمیلی به پیگیری این اتفاق می‌پردازیم.
ارسال نظر