تهران امن؛ مقصد مطلوب گردشگران

حدیث نوروزی* با نگاهی به روند توسعه صنعت گردشگری در جهان می‌توان دریافت که، برقراری امنیت و برخورداری گردشگران از احساس امنیت در ابعاد اجتماعی، محیطی، بهداشتی و خدماتی در مقصدها اهمیت فزاینده دارد. بر طبق پیش‌بینی‌های انجام شده سودهای حاصل از گردشگرهای موجود، در سبد جهانی، عاید کشورهایی خواهند شد که بسترهای لازم از جمله امنیت و خدمات را در بهترین شکل موجود آماده کرده‌اند. به علاوه، سازمان جهانی جهانگردی امنیت و آسایش را به عنوان یک قدرت جهانی برای حمایت از صنعت گردشگری مطرح کرده است وقوع جنگ‌ها، درگیری‌های خشونت‌آمیز‌، جرایم علیه گردشگران، تروریسم بین‌المللی، بیماری‌های جدید و مسری و بلایای طبیعی و شرایط آب و هوایی نامساعد سبب شده که توجه بیشتری نسبت به نیازهای برقراری امنیت در مقصدهای گردشگری به وجود آید.

ایمنی و ارتقای کیفیت و پایداری در گردشگری

امنیت گردشگران در مقصدهای گردشگری معمولا با یک سری تهدیدات روبه‌رو است که بخشی از این تهدیدات منشا طبیعی دارند (مانند بلایای طبیعی) و بخشی از آنها به دست انسان‌ها است. لذا گردشگری به جام بلورینی تشبیه شده که کوچک‌ترین تلنگری در باب امنیت می‌تواند آسیب‌های مهلکی به این صنعت بزند. با توجه به اینکه اساسی‌ترین شرایط توسعه اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی هر جامعه‌ای وجود امنیت، آرامش و ثبات است پس باید امنیت را اولین شرط جذب گردشگر دانست. امنیت یکی از مهم‌ترین و بنیادی‌ترین اصول در تدوین استراتژی گردشگری به شمار می‌رود، چرا که دوام این صنعت در مقاصد گردشگری در گرو وجود امنیت است و اختلال در ساز و کار آن موجب ناامنی مقصد می‌شود. امنیت و گردشگری، پارامترهای یک معادله هستند که نسبت مستقیم با هم دارند. در واقع همان طور که یکی از عوامل مهم توسعه گردشگری وجود امنیت است، اصولا تا امنیت برقرار نباشد سفری شکل نخواهد گرفت و سخن گفتن از گردشگری بیهوده خواهد بود. البته این قضیه همیشه هم صادق نیست، چرا که در برخی مواقع، وجود پدیده گردشگری و رفت و آمد گردشگران باعث ناامنی شده است. با این وجود، صنعت گردشگری و مقوله امنیت ارتباط تنگاتنگی با هم دارند، لذا ملاک امنیت در گردشگری، احساس امنیت توسط گردشگران است. ایمنی و امنیت در ارتقای کیفیت و پایداری در گردشگری نقش اساسی دارند به این ترتیب نمی‌توان انتظار داشت که بدون ارتقای موثر و کارآمد شاخص‌های امنیت، بتوان در جهت توسعه این صنعت گام برداشت، طبق پژوهش انجام شده در خصوص بررسی عوامل موثر امنیتی از نظر گردشگران است که موجب ایجاد انگیزه مجدد سفر به شهر تهران و در نتیجه توسعه گردشگری شهر تهران است که دارای مرکز اقتصادی، سیاسی و اجتماعی و قطب جمعیتی کشور و دارای بیشترین جاذبه انسان ساخت و موزه‌ها و تاسیسات زیربنایی مانند فرودگاه و شبکه حمل ونقل قوی است و به صورت شعاعی تمامی کشور را در نهایت به پایتخت متصل کرده است. به علاوه شهر تهران دارای مرکزیت سیاسی، اداری، تجاری و قطب جمعیتی کشور است و بیشترین نمایشگاه‌ها و سمینارها و همایش‌های بین‌المللی در شهر تهران برگزار می‌شود و مضاف بر اینکه شهر تهران به عنوان یکی از مهم‌ترین مراکز ترانزیت گردشگری در کشور دارای تراکم بالایی در بخش تاسیسات گردشگری نسبت به کل کشور است و همه اینها بر اهمیت نقش امنیت در گردشگری شهر تهران می‌افزاید و به نظر می‌رسد امنیت گردشگری شهر تهران، به عنوان دروازه ورودی و خروجی بیشتر گردشگران به کشور از اقصی نقاط دنیا می‌تواند تاثیرات ژرفی را در مقصد اول گردشگران به ایران باقی بگذارد. لذا در این پژوهش سعی شده است تا به بررسی و اولویت‌بندی شاخص‌های امنیتی (امنیت ملی، اجتماعی، محیطی، بهداشتی و استاندارد وایمنی خدمات) و بررسی نقش و ارتباط موثر امنیت بر توسعه گردشگری شهر تهران که موجب جذب گردشگران و مسافرت مجدد آنها پرداخته می‌شود.

تهران و امنیت گردشگری

طبق نتایجی که از نظرسنجی گردشگران داخلی تهران به دست آمد در امنیت ملی از نظر گردشگران اول مسائل سیاسی، دوم وجود تبلیغات منفی نسبت به ایران و سوم عدم تبلیغات در زمینه معرفی ایران بیشترین اهمیت را دارد. در امنیت اجتماعی اول سرقت علیه گردشگران، دوم اغفال و فریب گردشگران و چون فراوانی‌ها در اینجا یکسان بود حضور پلیس نیز در رتبه دوم قرار گرفت و سوم عدم وجود نرخ ثابت و گرانفروشی توسط فروشندگان اهمیت بیشتری از نظر گردشگران دارد. در امنیت بهداشتی نیز اول استانداردهای بهداشتی هتل‌ها، دوم امنیت مواد غذایی انواع رستوران‌ها و سوم ارائه تسهیلات امنیتی و بهداشتی وخدمات بیمه بیشترین اهمیت را دارد، در مخاطرات محیطی، اول عدم رعایت قوانین راهنمایی و رانندگی، دوم ایمنی‌سازی مراکز اقامتی در برابر مخاطرات طبیعی و سوم تصادفات بیشترین اهمیت را دارد. در ایمنی و استاندارد خدمات اول، ارائه تسهیلات اقامتی، دوم ارائه تسهیلات حمل‌ونقل وسوم ارائه خدمات گردشگری مطلوب واستاندارد بیشترین اهمیت را از نظر گردشگران داخلی شهر تهران دارد. بنابراین برای ایجاد احساس امنیت گردشگران باید به این عوامل توجه شود تا گردشگران در تهران احساس امنیت پیدا کنند و در آنها برای مسافرت مجدد به شهر تهران انگیزه لازم ایجاد شود و این خود باعث توسعه گردشگری نه تنها در تهران بلکه در سراسر کشور می‌شود و این امر به رونق گردشگری در کشور کمک شایانی می‌کند. امنیت گردشگران در راستای تحقق توسعه پایدارگردشگری برآیند و حاصل‌جمع پایداری در همه شاخص‌های محیطی، اجتماعی، اقتصادی، بهداشتی و فردی و امنیت شهری است. لذا با توجه به اینکه که تهران یکی از ۱۰ کلانشهر بزرگ دارای ناپایداری‌های امنیتی شهری است و پایتخت کشوری است که رتبه نخست تلفات جاده‌ای را در جهان دارد. در مناطق بحرانی دنیا قرار گرفته است و دارای موقعیت نامطلوب وتحت تهاجم تبلیغات منفی رسانه‌های غربی نیز می‌باشد، از بستر امنیتی مطلوبی برخوردار نیست. به علاوه با بررسی عوامل عینی و ذهنی امنیت گردشگری در شهر تهران به این نتیجه می‌رسیم که این استان از شرایط مطلوبی برخوردار نمی‌باشد، دستیابی به امنیت گردشگری مستلزم همکاری و هماهنگی بخش‌های مختلف و برنامه‌ریزی ومدیریت مقصد توسط مسوولان در بخش سخت افزار (یعنی امورزیر بنایی گردشگری) همگام با بخش‌های نرم افزاری که شامل تامین نیروی انسانی شاغل در بخش گردشگری و امنیت اجتماعی برای توسعه صنعت است. تعیین عوامل امنیتی مورد اهمیت از دید گردشگران داخلی در شهر تهران و با جهت‌گیری و هدفمندکردن هریک از عوامل و متمرکز کردن برنامه‌ریزی گردشگری در جهت کاهش و تعدیل اثرات منفی وافزایش تقویت اثرات مثبت و اجرای سنجیده و برنامه‌ریزی شده راهکارها می‌توان در جهت توسعه گردشگری وایجاد رضایت وتقویت وکیفیت در گردشگری در شهرتهران وبالطبع در کشور گام‌های موثر برداشت.

* کارشناس ارشد مدیریت جهانگردی