پاییز؛ بهار دوستداران پرنده‌نگری
علیرضا هاشمی* فصل پاییز از فصول مورد علاقه پرنده‌نگرها است. دمای هوا کاهش می‌یابد و از حرارت طاقت‌فرسای تابستان خبری نیست. از طرف دیگر برگ‌ها کم‌کم شروع به افتادن می‌کنند و باعث می‌شود تماشای پرندگان بر روی شاخه‌های درختان آسان‌تر شود. پرندگان جوان به گروه‌های قدیمی پیوسته‌اند و جمعیت آنها افزایش یافته است؛ از همه مهم‌تر مهاجران از راه می‌رسند و احتمال دیدن گونه‌هایی که در فصول قبل وجود نداشته نیز بیشتر می‌شود. پاییز با تغییرات رفتاری پرندگان به منظور سازگاری بیشتر با محیط همراه است. اگر شما از طرفداران پر و پا قرص این بخش از گردشگری هستید یا از جمله طبیعت‌گردهایی هستید که قصد دارید تماشای پرندگان را نیز به فعالیت‌های خود اضافه کنید، لازم است هم‌راستا با پرندگان تغییراتی در نحوه فعالیت خود ایجاد کنید. برخی مواردی که باید به آن توجه کنید به این قرار است:
آرامش پرندگان را برهم نزنید
پرندگان در خلال مهاجرت خسته و بی‌پناه به زیستگاه‌ها وارد می‌شوند. از وارد کردن کوچک‌ترین استرسی به پرندگان پرهیز کنید و تلاش کنید این فرهنگ را به دیگران نیز اشاعه دهید. به یاد داشته باشید این مهاجران سرمایه‌های ملی و جهانی ما هستند.
تحقیق درباره مناسب‌ترین مکان برای پرنده‌نگری
مناطقی که در فصول گذشته محل مناسبی برای تماشای پرندگان بوده‌اند، ممکن است همچنان واجد آن شرایط نباشند. در نتیجه بهتر است با مشورت صاحب‌نظران مکان‌های مناسبی برای فعالیت خود بیابید. از جمله مناطق مناسب پرنده‌نگری در پاییز می‌توان به زیستگاه‌های آبی (برای مشاهده پرندگان مهاجر آبزی و کنار آبزی)، زیستگاه‌های کوهستانی (برای مشاهده پرندگان شکاری مهاجر) و زیستگاه‌هایی چون دشت‌ها با پوشش گیاهی کوتاه و مناطق دارای پوشش گیاهی بلند (برای مشاهده گنجشک‌سانان مهاجر) اشاره کرد؛ البته زمان و مکان دقیق این مشاهده به تجربه و دقت شما یا یک متخصص در این زمینه بازمی‌گردد.
هنگام شناسایی بیشتر دقت کنید
بسیاری از پرندگان هنگام پاییز در حال تغییر فرم تابستانه به زمستانه هستند. این تغییر ظاهری نه‌تنها شناسایی آنها را مشکل می‌کند، بلکه امکان مشاهده یک گونه در پوشش‌های متفاوت را بالا می‌برد. شما ممکن است در یک گروه همزمان فرم‌های تابستانه، زمستانه و میانی پرندگان را مشاهده کنید، پس در شناسایی و تصمیم‌گیری عجله نکنید. از طرف دیگر امکان مشاهده پرندگان خاص و مهاجران عبوری نیز وجود دارد، همچنین شاید از دور یک گله پرنده را یکسان ببینید اما بسیاری از پرندگان خصوصا پرندگان کنارآبزی ممکن است به همراه یکدیگر، در یک دسته بزرگ، مهاجرت کنند یا حداقل در ایستگاه‌های بین راهی دستجات مشترکی تشکیل دهند، پس همیشه منتظر حوادث شگفت‌انگیز باشید.
ساعت و گذر زمان را از یاد نبرید
تنوع پرندگان بالا رفته اما طول روز کم شده است. اگر در مناطق بکر و خصوصا بعدازظهرها از تماشای پرندگان لذت می‌برید، مراقب باشید فرارسیدن زودهنگام شب شما را غافلگیر نکند.گاهی اوقات فرارسیدن غیرمنتظره شب مشکلاتی برای شما ایجاد می‌کند که ممکن است تجربه پرنده‌نگری شما را به خاطره‌ای ناخوشایند تبدیل کند.
سفرهای پرهزینه و دوردست یا نزدیک و کم‌هزینه؟!
هرچند سفر به مناطق خاص از جمله لذت‌های پرنده‌نگری است، اما همیشه نیازی به صرف هزینه بالا و سفرهای آنچنانی نیست. شاید پارک نزدیک خانه یا حتی درخت جلوی آپارتمان شما محل مناسبی برای مشاهده برخی پرندگان باشد. به اطراف خود دقت کنید و از نظرات و تجارب متخصصان استفاده کنید.
همه روزه منتظر تغییرات باشید
در یک محل می‌توانید روزانه انتظار مشاهده پرندگان مختلفی داشته باشید. شاید هر روز پرندگان جدیدی از راه برسند و پرندگان قبلی ادامه مهاجرت خود را شروع کنند، پس تنها به یکبار سرکشی از مناطق انتخابی اکتفا نکنید. شاید در همین لحظه پرنده‌ای جدید به پارک محل شما وارد شده باشد، شانس دیدن آن را از دست ندهید.
به حقوق دیگران و قوانین احترام بگذارید
دقت کنید محل مورد نظر شما محدودیتی جهت استفاده از دوربین یا تصویربرداری نداشته باشد. همچنین به مالکیت افراد احترام بگذارید و برای هرگونه فعالیت در مناطق انتخاب شده از مالکان اجازه بگیرید. پاییز برای دیگر طبیعت‌دوستان نیز فرصت مناسبی برای گردش و سفر است. یقین پیدا کنید فعالیت شما آرامش دیگران را مختل نمی‌کند و حریم شخصی آنان را برهم نمی‌زند .
مناسب لباس بپوشید
آب و هوای یک روز پاییزی چندان قابل پیش‌بینی نیست، پس همیشه آماده تغییرات ناگهانی باشید. با توجه به اینکه لباس راحت یکی از ملزومات لذت بیشتر در پرنده‌نگری است، درنتیجه با لایه‌لایه لباس پوشیدن امکان ایجاد راحتی لازم را با کم یا زیاد کردن یک لایه لباس فراهم کنید. همراه داشتن یک بادگیر کم حجم شما را از باران‌های احتمالی پاییزی نجات می‌دهد. مراقبت از لوازم خود را نیز در برابر باد و باران از یاد نبرید. فراموش نکنید پوشش گیاهی چندانی برای مخفی شدن وجود ندارد؛ پس بهتر است از لباس‌هایی با رنگ‌های هماهنگ با محیط‌زیست پرندگان استفاده کنید تا شانس بیشتری برای یک پرنده‌نگری طولانی و لذت‌بخش داشته باشید.
مهم‌تر از همه احترام به طبیعت را فراموش نکنید. یک پرنده‌نگر همیشه زیستگاه پرندگان را آنگونه ترک می‌کند که به آن وارد شده است. از هرگونه آلوده ساختن و تخریب طبیعت بپرهیزید.
* کارشناس ارشد مهندسی محیط‌زیست، مدیر گروه پرنده‌نگری طرلان
ارسال نظر