گزارشی از سازمانی سیاست‌زده و نابسامان

گروه گردشگری- در پی ارائه گزارش عملکرد صدروزه دولت توسط رییس جمهور، بخش‌های مختلف دولت، از جمله سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری نیز گزارش مبسوطی از «عملکرد وضع موجود، عملکرد صد روزه و رویکردهای آتی سازمان» ارائه داد. گزارش «عملکرد وضع موجود، عملکرد صد روزه و رویکردهای آتی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی وگردشگری» وضعیت این سازمان را در زمان تحویل به دولت یازدهم در حوزه‌های میراث فرهنگی، صنایع دستی، گردشگری، توسعه مدیریت و سرمایه گذاری شرح می‌دهد و سپس به تبیین رویکردهای آتی سازمان در این‌باره می‌پردازد.

بی‌ثباتی، سیاست‌زدگی وآمارسازی

در مقدمه گزارش، در تشریح وضع عمومی سازمان آمده است: تغییرات مکرر مدیریت و اعمال سلایق متفاوت و گاه متضاد طی هشت سال گذشته موجب بی‌برنامگی، سردرگمی و دلزدگی بخش قابل توجهی از فعالان و کارکنان سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شده است. همچنین سیاست‌زدگی و اعمال دیدگاه‌های سیاسی در سطوح مختلف سازمان و ارائه آمارهای متضاد و گاه غیرواقعی در حوزه‌های سه‌گانه فعالیت سازمان، در زمره آسیب‌های موجود برشمرده شده است.

تزلزل روابط با رسانه‌ها

گزارش «عملکرد وضع موجود، عملکرد صد روزه و رویکردهای آتی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری» روابط سالیان گذشته سازمان با رسانه‌ها را نیز مورد توجه قرار داده و اعلام کرده است: این روابط به علت برخوردهای نامناسب با رسانه‌ها، صدور جوابیه‌های توهین‌آمیز و شکایت از آنان در مراجع قضایی در وضع نامناسب و متزلزلی قرار گرفته بود.

۵۴ نشست در ۹ ماه پایانی دولت دهم

برگزاری ۵۴ نشست و مراسم ملی در طول ۹ ماه پایانی فعالیت مدیریت گذشته سازمان از دیگر مسائلی است که مورد توجه تهیه‌کنندگان گزارش قرار گرفته؛ در این باره گفته شده است: تمرکز حوزه‌های مختلف سازمان در برپایی همایش‌ها، نشست‌ها و مراسم نمادین، موجب عدم ایفای نقش موثر در صیانت از هویت ملی و دینی شده است. از این گذشته، مدیریت سازمان تمرکزی بر مسائل اصلی نداشته و مساله دفاع از حقوق سازمان در مراجع مختلف از جمله مراجع قضایی در داخل و خارج کشور را مورد بی‌توجهی قرار داده است.

تنزل جایگاه فرهنگی ایران در سطح جهان

در بخش میراث فرهنگی، گفته شده است که در سال‌های گذشته، سازمان میراث فرهنگی به شکل بی‌رویه‌ای به ثبت آثار ملموس و غیرملموس فرهنگی تا سقف ۳۱ هزار و ۶۸۳ اثر مبادرت ورزیده؛ در حالی که امکان پاسخگویی در قبال آثار متعدد ثبت شده را نداشته و به ویژه در خصوص اماکن تاریخی، نتوانسته است در مراجع مختلف، از جمله مراجع قضایی از حریم آنان دفاع کند. همچنین به‌رغم تنوع اقلیمی و زیست محیطی ایران، تاکنون هیچ اثر طبیعی در فهرست میراث جهانی ثبت نشده است.

در ادامه با اشاره به برخوردهای نابجا با کارشناسان و پژوهشگران سازمان و آثار منفی انتقال بخش‌هایی از سازمان به شیراز و بازگرداندن آنها پس از حدود یک سال و نیم، تصریح شده که این مسائل روحیه کارکنان سازمان را پایین آورده است. تهیه‌کنندگان گزارش در نهایت چنین نتیجه گرفته‌اند که طی هشت سال گذشته، مجموع اقدامات صورت گرفته در حوزه میراث فرهنگی، به تنزل جایگاه فرهنگی ایران در سطح جهان انجامیده است.

مجوزهای بی‌رویه و عدم نظارت بر حوزه گردشگری

در بخش دیگری از گزارش که به موضوع گردشگری اختصاص دارد، آسیب‌های موجود در چهار بند به شرح ذیل بیان شده است:

- صدور بی‌رویه مجوز فعالیت حوزه گردشگری و عدم امکان نظارت بر فعالیت آنان

- بی‌برنامه بودن در حوزه فعالیت‌های مجازی در بخش گردشگری به دلیل نداشتن زیرساخت‌های لازم

- بی‌برنامه‌گی و عدم انسجام در بسیاری از بخش‌های مرتبط، به‌رغم وجود کمیته‌های متعدد از قبیل گردشگری طبیعت، گردشگری سلامت و...

- عدم ارتباط با دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی مرتبط و نیز عدم امکان استفاده از توانایی‌های دانشجویان کارشناسی ارشد و دکتری

معرفی غیرکارشناسانه و بی‌پشتوانه مناطق نمونه گردشگری

در گزارش «عملکرد وضع موجود، عملکرد صد روزه و رویکردهای آتی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری» وضعیت حوزه سرمایه‌گذاری نیز مورد توجه قرار گرفته است.

در این بخش که عمدتا معطوف به سرمایه‌گذاری در بخش گردشگری است، گفته شده: معرفی ۱۱ شهر و شهرستان نمونه گردشگری، اقدامی غیرکارشناسانه بوده که بدون تامین زیرساخت‌های لازم صورت گرفته است.

همچنین، در دستور کار قرار دادن ۱۰۵۰ روستای هدف گردشگری و تصویب ۳۱۴ روستای هدف بدون انجام کار کارشناسی صورت پذیرفته است؛ به گونه‌ای که از این تعداد، تنها ۵۶ روستا دارای فعالیت اجرایی هستند. در ادامه، با اشاره به اینکه صدور مجوزهای بی‌رویه برای مناطق نمونه گردشگری به توقعات متقاضیان دامن زده، آمده است: صدور تعداد زیادی مجوز برای ایجاد مناطق نمونه گردشگری در کشور تا سقف ۱۱۷۰ مورد، بدون کارشناسی و انجام مطالعات امکان‌سنجی اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و زیست محیطی بوده و این در حالی است که از این تعداد تنها حدود ۱۵۰ مورد می‌توانند توجیه لازم را داشته باشند. همچنین، تصریح شده که فراهم نبودن زیرساخت‌های لازم، موجب پایین بودن تقاضای سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در حوزه‌های سه‌گانه میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شده است و مدیریت‌های گذشته نتوانسته‌اند رأسا یا از طریق بانک‌ها، منابع لازم برای ایجاد زیرساخت‌ها را فراهم کنند.

صنایع دستی؛ گسسته از هنرمندان و صنعتگران

گزارش «عملکرد وضع موجود، عملکرد صد روزه و رویکردهای آتی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری» در بخش صنایع دستی، تصریح می‌کند که صنایع دستی با وضعیت سیاست‌زده، نازل از جهت جایگاه بین‌المللی و گسسته از هنرمندان و صنعتگران تحویل گرفته شده است. در عین حال، سیاست‌های غلط به ویژه انتقال عجولانه معاونت صنایع دستی به اصفهان و بازگشت دوباره به تهران باعث دلسردی و بی‌انگیزگی در همکاران این معاونت شده است. آمارهای مندرج در این گزارش نشان می‌دهد که نسبت‌ کارت‌های شناسایی صادر شده برای صنعتگران و هنرمندان صنایع دستی به کل شاغلان این بخش، تنها ۱۴ درصد است و فقط ۹ کارگاه صنایع دستی دارای نشان استاندارد ملی در کشور وجود دارد. در گزارش منتشر شده از سوی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، عملکرد صد روزه و رویکردهای آتی سازمان نیز شرح داده شده است که به صورت جداگانه منتشر خواهد شد.

«دنیای اقتصاد» در نظر دارد در روزهای آتی از دیدگاه‌های صاحبنظران حوزه گردشگری در بررسی عملکرد صد روزه سازمان جویا شده و آن‌ را در همین صفحه انعکاس دهد.