مولفه‌های موثر بر جذب گردشگران
تخت سلیمان در صورت سرمایه‌گذاری مناسب می‌تواند یکی از مهم‌ترین منابع درآمد آذربایجان غربی باشد
آزاد آریان پور* گردشگری صنعتی است که آثار اقتصادی و اجتماعی قابل توجهی دارد. ایجاد اشتغال و دستیابی به درآمد ارزی پایدار و مناسب و همچنین شناخت متقابل فرهنگی در راستای صلح و وفاق بین‌المللی از آثار اقتصادی و اجتماعی این صنعت است.
بسیاری از سیاستمداران با همکاری اقتصاددانان و همه دانشمندان علوم ذی‌ربط همواره به دنبال راه‌حل‌های جدیدتر برای کسب درآمد و رفاه بیشترند که گرایش عمومی دولت‌ها به سوی توریسم، نشأت گرفته از همین تفکر است.
مطابق نظر سازمان جهانی جهانگردی که وابسته به سازمان ملل است، امروزه گردشگری بزرگ‌ترین صنعت فعال در جهان است. گردشگری از لحاظ اقتصادی، بدون شک یکی از مهم‌ترین شکل‌های نیرو در جهان ما است که اهمیت بسیاری برای کشورهای در حال رشد دارد و به عنوان بزرگ‌ترین صادرات سودآور در جهان شناخته می‌شود. همچنین این صنعت، مهم‌ترین تامین‌کننده ارز خارجی و اشتغال به حساب می‌آید.
در یک مقیاس کلی، گردشگری ۶ درصد تجارت جهانی را تشکیل داده است و سالانه بیش از ۷۰۰ میلیون سفر انجام می‌گیرد. بر اساس ارزیابی‌های انجام شده تا سال ۲۰۱۵ شمار گردشگران خاورمیانه به بیش از ۱۰۰ میلیون نفر و میزان درآمد صنعت گردشگری به ۵۱میلیارد دلار خواهد رسید. سازمان جهانی گردشگری (WTO) برآورد کرده که تا سال ۲۰۲۰ تعداد گردشگران بین‌المللی به ۶/۱ میلیارد نفر خواهد رسید. این بدان معنا است که متوسط رشد تعداد گردشگران سالانه حدود ۳/۴ درصد خواهد بود.
تخت سلیمان؛ بستر جذب گردشگر
لازم به ذکر نیست که ایران نیز در این زمینه توانمندی‌های بسیار زیادی دارد و غنای جاذبه‌های گوناگون باعث شده که آن را جهانی در یک مرز بنامند. تنوع جاذبه‌ها در ایران به حدی زیاد است که تقریبا برای هر سلیقه‌ای انگیزه کافی برای سفر به کشورمان به وجود می‌آورد. از جمله موارد مغفول مانده درایران که شاید بتوان با مطالعه موردی آن به الگویی برای جذب گردشگر به مناطق تاریخی رسید،
تخت سلیمان است.
قلعه تاریخی تخت سلیمان در شهرستان تکاب آذربایجان غربی، بازمانده از دوره ساسانیان با بخش‌های مختلفی همچون آتشکده آذرگشتسب به عنوان یکی از مهم‌ترین آتشکده‌های دوره ساسانی، آتشکده شاهی و جنگ‌آوران، ایوان خسرو، معبد آناهیتا، آتشگاه‌های کوچک، دروازه‌ها و دیوارهای مستحکم‌اش از بناهای مهم تاریخی جهان به شمار می‌رود. مجموعه باستانی تخت سلیمان قبل از اسلام به عنوان بزرگ‌ترین مرکز آموزشی، مذهبی، اجتماعی و عبادتگاه ایرانیان به شمار می‌رفت، اما در سال ۶۲۴ میلادی و در حمله هراکلیوس، امپراطور روم به ایران تخریب شد.
این مکان تاریخی به عنوان یکی از جاذبه‌های گردشگری می‌تواند یکی از مهم‌ترین بخش‌های درآمدزا در این شهرستان به شمار برود، ولی متاسفانه به دلیل مشکلات مختلف از جمله، مشکلات اقامتی، مشکلات مربوط به رفت‌و‌آمد، عدم سرمایه‌گذاری و بی‌توجهی دولت برای توسعه تجهیزات و امکانات و ایجاد پروژه‌های ارزشمند سازی تاکنون این جاذبه گردشگری نتوانسته آن طور که باید در امر توسعه منطقه موثر واقع شود.
مطالعه و شناسایی و تحلیل جامع عوامل دخیل در جذب گردشگران، می‌تواند عوامل موثر در توسعه این صنعت گردشگری را تا حدود بسیار زیادی آشکار سازد. بهبود و ارتقای این عوامل، می‌تواند جذب گردشگران بیشتری را به دنبال داشته باشد.
گردشگر، در تخت سلیمان به دنبال چیست؟
در کنار انگیزه‌های مختلف گردشگران برای انجام سفر و جاذبه‌های مختلف گردشگری می‌توان به طور کلی مواردی از قبیل تفریح، درمان، مذهب، تاریخ و هنر، فرهنگی، ورزش، اقتصادی، بازرگانی و استراحت را انگیزه‌های اصلی گردشگری به حساب آورد. در جهان امروز گردشگری تاریخی- فرهنگی از انواع بسیار مهم گردشگری به شمار می‌رود و می‌تواند نقش بسیار مهمی در کاهش فقر در مناطق محروم و دور افتاده که دارای منابع غنی فرهنگی و غیرمادی نظیر آداب و رسوم و فولکلور هستند، بازی کند. در نگاهی کلی به نظر می‌آید عوامل اصلی جذب گردشگر به منطقه تخت سلیمان از این قرارباشد:
۱- عامل تاریخی_ فرهنگی
۲- عامل زیر ساختی
۳- عامل طبیعی
۴- عامل خدماتی
البته همه عوامل فوق، از دیدگاه گردشگران از اهمیت یکسانی برخوردار نیستند. هر کدام از آنها برای هر یک از گردشگران اهمیت متفاوتی دارد. از تجزیه و تحلیل داده‌های به دست آمده از تحقیق، با استفاده از روش‌های تحلیل عاملی و AHP به نظر می‌آید در بین چهار عامل، شاخص تاریخی-فرهنگی بیشترین تاثیر را در جذب گردشگر به این منطقه داشته است؛ چرا که شاخص‌هایی که بیشترین وزن را گرفته‌اند زیرمجموعه عامل تاریخی- فرهنگی هستند. به نظر می‌آید در صورت جهت‌گیری برنامه‌ریزی‌های اصولی در زمینه شاخص‌هایی که تاثیرگذار شناخته شدند، می‌توان توسعه گردشگری را در این منطقه به عنوان یکی از ابزارهای مهم توسعه اقتصادی منطقه و نهایتا تعادل فضاهای جغرافیایی و توسعه پایدار ملی فراهم کرد.
* کارشناس ارشد جغرافیا برنامه‌ریزی گردشگری، دانشگاه اصفهان
توضیح: یادداشت بالا تلخیصی از مقاله «شناسایی و اولویت‌بندی مولفه‌های موثر بر جذب گردشگران با استفاده از روش‌های تحلیل عاملی و AHP مطالعه موردی
تخت سلیمان» است.
ارسال نظر