گردشگری، پشت ترافیک

گروه گردشگری- عاطفه نبوی: اتومبیل‌هایی با باربندهای پرو پیمان که با ناشکیبایی تنگ در کنارهم و در امتداد راهی گویی بی‌پایان رو به سوی شمال ایران صف کشیده‌اند، منظره‌ای تکراری است و حتما اگر قصد سفر به شمال کشور را کرده باشید در این دام گیر افتاده‌اید. داستان ترافیک در ایران و آثار ماندگار و ناخوشایند آن مثنوی هفتاد من کاغذی است که پرداختن به آن منظور اصلی این گزارش نیست. اما ترافیک جاده‌های شمال کشور- که در تعطیلات کوتاه دست داده در میان سال یا تعطیلات نوروز مقصد گردشگران داخلی می‌شود- مشکل رو به تزایدی است که هر چه زمان بیشتری سپری شود، لاینحل‌تر به نظر می‌آید؛ مساله‌ای که به زعم کارشناسان با کارشناسی دقیق و همتی واقعی برای اجرای برنامه‌های طرح شده قابل حل یا حداقل قابل کنترل بود، تا این همه باعث زحمت گردشگران و ساکنان این مناطق نشود. «راه» یا جاده یکی از زیرساخت‌های مهم مرتبط با گردشگری است که به جز مقصدی که قرار است ما را به آن برساند، خود نیز می‌تواند جاذبه‌ای برای گردشگری باشد یا چنان دافعه‌ای ایجاد کند که فرد را به کلی از سفر منصرف کند. بی‌شک آنچه گردشگران داخلی را در تعطیلات کوتاه مدت به شهرهای مختلف شمال می‌کشاند، جاذبه‌های طبیعی آن، دریا، جنگل و... است‌. اما زیرساخت‌های نامناسب، مسیرهای پرترافیک که امکان برنامه‌ریزی و زمان‌بندی را از گردشگر می‌گیرد، عدم امکان استفاده از خدمات مناسب بهداشتی در طول مسیر، عدم دسترسی سریع و آسان به امدادهای پزشکی در صورت وقوع حادثه و ... موانعی است که اگر قبل از عزم سفر به جزئیات آن اندیشیده شود، شاید گردشگر به کلی عطای این سفر را به لقای آن ببخشد! بر اساس آمار ارائه شده از طرف قاسم احمدی، نماینده نوشهر و چالوس، در یک روز تعطیل ۹۰ هزار وسیله نقلیه از جاده کندوان عبورمی‌کند و این به معنی حجم عظیمی از ثروت و فرصت است که در صورت بی‌برنامگی و آماده نبودن برای پذیرایی تبدیل به توده‌ای از جمعیت سردر گم و ناراضی می‌شود. افزایش ظرفیت محورهای مواصلاتی شهریار افندی‌زاده رییس سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌ای در این رابطه به دنیای اقتصاد می‌گوید: همه جای دنیا چنین مشکلاتی وجود دارد و تراکم جاده‌ها در تعطیلات بالا می‌رود. ایران نیز در راه‌های شریانی خود به خصوص در جاده‌های منتهی به شمال کشور از این قاعده مستثنی نیست. او اضافه می‌کند: البته مسیرهای شمال کشور باید افزایش ظرفیت داشته باشد. جاده هراز و جاده فیروز کوه چهار بانده شود و آزاد راه تهران شمال هم ان‌شاء‌الله به نتیجه‌ای برسد. افندی‌زاده درباره جاده چالوس اظهار می‌کند: به دلیل موقعیت خاص اقلیمی این جاده و احتمال آسیب به جنگل‌ها و محیط زیست، امکان تعریض وجود ندارد. وی درباره اقدامات صورت گرفته طی سال‌های اخیر برای رفع این مشکل می‌گوید: البته ما آزادراه قزوین- رشت را در حال حاضر در حال بهره‌برداری داریم که مشکل را در این محور مواصلاتی تا حد زیادی برطرف کرده، اما این ظرفیت‌ها باید افزایش یابد. به زعم افندی‌زاده راه‌های دیگری هم برای کم کردن بار این ترافیک و حل مشکل این مسیرها وجود دارد. او در این باره می‌گوید: باید برنامه‌ریزی برای سفرهای بلندمدت انجام بگیرد، تا بازه زمانی کافی برای رفت و برگشت مسافران وجود داشته باشد؛ همانگونه که برای سفر به شهرهایی مثل تبریز و مشهد و... برنامه‌ریزی می‌شود. به این ترتیب به چنین تراکم بالایی طی یک یا دو روز برنخواهیم خورد. در این شهرها با این شکل از برنامه‌‌ریزی و البته در کنار توسعه آزادراه‌هایی که در این مسیرها احداث شده، اوضاع بهتری حکمفرما است و ما در آنجا با مسائلی که در جاده‌های شمال با آن دست به گریبانیم، مواجه نیستیم. البته چنان که اشاره شد این مشکل مختص ایران و شمال آن نیست. در سال‌های اخیر رشد صنعت گردشگری در کشورهای مختلف جهان به‌ویژه قاره اروپا میزان ترافیک را در شهرهای این قاره و به ویژه مقاصد برتر گردشگری آن افزایش داده است. اما به نظر می‌آید برنامه‌ریزان این کشورها، که نه فقط مقصد گردشگران داخلی که پذیرای گردشگرانی از سراسر دنیا هستند، توانسته‌اند مساله ترافیک را از وضعیت حاد و بحرانی آن خارج کنند و موجب تداوم توریسم و جذب گردشگر در این شهرها شوند. ادامه روند موجود در ایران و به‌خصوص در شمال ایران نه تنها منجر به توسعه و درآمدزایی منطقه نمی‌شود، بلکه مشکلات زیادی برای این مناطق گردشگرپذیر ایجاد می‌کند. سیدهادی حسینی، نماینده مردم قائمشهر در مجلس شورای اسلامی نیز چندی پیش در گفت‌وگویی با «برنا»، «راه» را مشکل اصلی گردشگری خوانده و گفته بود: ما در زمینه گردشگری چند مساله عمده داریم: موضوع اول بحث راه‌ها است که هنوز به شکل جدی با آن دچار مشکل هستیم. وزیر راه برای رفع آن تلاش‌های قابل توجهی صورت داده و در بودجه سال۹۲ هم اعتبارات مناسب برای آن دیده شده است، اما به هر حال در این زمینه ضعف وجود دارد. این نکته هم قابل توجه است که جمعیت سه میلیونی مازندران در تعطیلات میزبان حدود ۲۰میلیون ایرانی است. این جمعیت نیاز به اعتبار ملی دارد. محمد دامادی، نماینده مردم ساری و میاندرود، نیز در این باره می‌گوید: اولین و بزرگ‌ترین مشکلی که مسافران به محض ورود به استان مازندران با آن روبه‌رو می‌شوند، مساله مربوط به ترافیک مازندران و راه‌های استان است. قطعا ترافیک سنگین در ورودی‌های استان بر میزان جذب گردشگر تاثیر منفی دارد. ما نمی‌توانیم از گردشگری بگوییم، اما به حل مشکلات مربوط به راه‌های استان بی‌توجه باشیم، چرا که این یکی از شروط لازم است. وی ادامه می‌دهد: فقط ۱۳کیلومتر بزرگراه در استان وجود دارد و این جای تاسف است. مساله کمربندی ساری نیز متاسفانه هنوز در شعارها گم می‌شود! آزاد راه تهران - شمال... به نظر می‌آید آزاد راه تهران - شمال عملی‌ترین راه‌حل این بحران باشد. البته مطمئنا پرداختن به آن، تلاش برای معرفی دیگر مناطق زیبای کشورمان را که شناساندن آنها هم بار ترافیک شمال را می‌کاهد و هم اوقات خوش و تجربه‌های بکرتری را نصیب گردشگرانش می‌کند، از دستورکار خارج نکرده است؛ مناطقی که با احتساب ساعت‌هایی که در ترافیک جاده‌های شمال می‌مانیم، مقاصد در دسترس‌تری محسوب می‌شوند و می‌توان زمان کمتری را برای رسیدن به آن اختصاص داد. آزادراه ۱۲۱ کیلومتری تهران- شمال که اولین قراردادش در سال ۷۵ بین وزارت راه و ترابری و بنیاد مستضعفان منعقد شده، پس از گذشت ۱۷ سال هنوز به پایان نرسیده و تنها قطعه چهار آن به طول ۲۲ کیلومتر بهار امسال زیر بار ترافیک رفته است. اما در کمال تعجب می‌بینیم که پرسش درباره چند و چون پیشرفت این پروژه از مسوولان و دست اندرکاران، به زعم آنها فقط بهانه‌ای برای اتهام‌زنی و شوخی ناخوشایندی است که بهتر است در معرض آن قرار نگیرند! به نظر می‌آید اگر این پروژه با همین سرعت پیش برود، پس از بهره‌برداری فازهای ابتدایی آن به خاطر قدمتش، تبدیل به یک جاذبه گردشگری خواهد شد و کارکردی دوگانه‌ای می‌یابد!