مترجم: مهدی نیکویی* حساب اقماری گردشگری (TSA) تا حدودی با سیستم اطلاعات گردشگری تفاوت دارد. مفهوم آن را می‌توان از جهاتی گسترده‌تر و از جهاتی محدودتر دانست که در ادامه بیشتر توضیح خواهیم داد.
آمار گردشگری غالبا به داده‌های مرتبط با تعداد مسافرت‌ها، مدت اقامت، هدف سفر، نوع اقامت، ناحیه بازدید و اطلاعات اقتصادی-اجتماعی بازدیدکنندگان، ظرفیت اقامت و نرخ اقامت متناظر و تعدادی متغیرهای دیگر محدود می‌شود. با توجه به آنچه گفته شد، به نظر نمی‌رسد که درک «موارد اولیه» سیستم اطلاعات گردشگری کار سختی باشد.
اما عوامل بسیار متنوع دیگری را نیز در حساب اقماری گردشگری می‌توان مشاهده کرد. هر چند همه عواملی که برای اتخاذ یک سیاست محیطی یا بازاریابی مهم هستند، در حساب‌های اقماری گردشگری نگهداری نمی‌شوند.
با توجه به تعریف سازمان تجارت جهانی (WTO) در سال ۲۰۰۰ «یک حساب اقماری گردشگری مجموعه‌ای از تعاریف و طبقه‌بندی‌های یکپارچه در جداول است که به طریقی منطقی و منسجم سازماندهی شده و به تصمیم‌گیرندگان دیدی گسترده از کل مباحث اقتصادی گردشگری در دو حوزه عرضه و تقاضا ارائه می‌دهد». حساب اقماری توسط سازمان‌ملل برای‌اندازه‌گیری متغیرهای بخش‌های اقتصادی که در حساب‌های ملی خود در جایگاه حقیقی شان قرار ندارند، توسعه یافت. به عبارت دیگر، حساب اقماری یک سیستم از اطلاعات گردشگری است که با سیستم حساب‌های ملی ادغام شده است.
بسیاری از سازمان‌ها و دانشمندان گردشگری در دهه ۱۹۹۰ برای یک سیستم جامع‌اندازه‌گیری گردشگری احساس نیاز کردند. بسیاری نیز به دلیل دست‌کم گرفتن این بخش احساس نارضایتی می‌کردند.
این مطلب را می‌توان به وضوح در بروشور سازمان تجارت جهانی (۲۰۰۱) مشاهده کرد: «گردشگری فعالیتی است که افراد بسیاری در سراسر جهان در آن مشارکت دارند، ولی به‌اندازه کافی به نقش آن در شادی مسافران و تسهیل کسب‌وکارها توجه نمی‌شود.»

چرا حساب اقماری گردشگری؟
دولت‌ها غالبا مزایای اقتصادی گردشگری را دست کم می‌گیرند و این مورد شاید به آن دلیل باشد که خروجی‌های بخش گردشگری به‌اندازه خروجی‌های صنایع دیگر
(به عنوان مثال صنایع ماشین‌سازی و نساجی) مشهود نیستند. کسب‌وکارها غالبا در درک نقشی که گردشگری در موفقیت آنها ایفا می‌کند، با شکست مواجه می‌شوند و از تمامی مزایا و فرصت‌های این بخش در حال رشد استفاده نمی‌کنند؛ تنها به این دلیل که گردشگری مانند سایر صنایع‌اندازه‌گیری نمی‌شود. شهروندان نیز کمتر به دنبال آن دسته از فرصت‌های شغلی که گردشگری ارائه می‌کند، می‌گردند.
فعالیت‌های گردشگری نقش قابل توجهی در هزینه‌های فردی، درآمدهای کسب‌وکارها، اشتغال، ایجاد ارزش افزوده و درآمدهای دولتی دارد. تنها بخش‌اندکی از هزینه‌های گردشگری در مکان‌هایی صرف می‌شود که معمولا به عنوان صنعت گردشگری شناخته می‌شوند (هتل‌ها و گذرگاه‌ها) و در حقیقت بخش‌های بسیار بزرگی خارج از صنایع سنتی گردشگری وجود دارد مانند خدمات شخصی، موزه‌ها، فروشگاه‌های خرده‌فروشی، حمل‌ونقل عمومی و... در هر صورت، تاکنون توجه کافی برای‌اندازه‌گیری این منافع اقتصادی به میزان برابر با سایر صنایع مانند ماشین‌سازی، نساجی یا بیمه صورت نگرفته است.
اهداف حساب اقماری گردشگری بسیاری متنوع بوده و موارد زیر را دربر می‌گیرد:
• تشریح ساختار فعالیت‌های گردشگری یک کشور یا منطقه
• ارائه راهکارهایی برای تشریح میزان تاثیر گردشگری بر اقتصاد و اهمیت آن، مانند ارزش افزوده بخش گردشگری و تولید ناخالص داخلی (GDP) گردشگری
• ارائه داده‌های تفصیلی از تقاضای گردشگری و نحوه تامین آن از طریق عرضه داخلی و واردات
• ارائه تفصیلی آمار صنایع گردشگری، اطلاعات اشتغال و ارتباط با سایر فعالیت‌های سودآور و پربازده
• ایجاد ارتباط بین داده‌های اقتصادی و «موارد اولیه» سیستم اطلاعات گردشگری
حساب اقماری گردشگری تنها مجموعه‌ای از جداول آماری نیست. بلکه یک سیستم جامع از تعاریف، ارقام مرتبط، تالیف‌ها و تحلیل‌ها است. در هر صورت، ایده حساب اقماری گردشگری تنها نیمی از راه است و نیم دیگر، به کارگیری آن در وسعت زیاد و در سیستم حساب‌های ملی کشور است. از این رو شاید بتوان این ایده را یک ایده «کل‌گرایانه» دانست.
ساختار حساب اقماری گردشگری بر پایه توازن عمومی موجود در یک اقتصاد بین تقاضای ایجاد شده برای کالاها و خدمات در بخش گردشگری و عرضه آن قرار
گرفته است.
ایده‌ای که پشت حساب اقماری گردشگری قرار دارد، تحلیل تفصیلی تمامی جنبه‌های تقاضا برای کالاها و خدمات است که ممکن است در داخل یک اقتصاد با بخش گردشگری مرتبط باشد و همچنین مشاهده نحوه تامین این نیازها از طریق عرضه کالاها و خدمات در داخل آن اقتصاد و همین‌طور تحلیل این نکته که چگونه این عرضه با سایر فعالیت‌ها
تعامل دارد.
*nikoueimahdi@gmail.com