آژانس‌های مسافرتی نقش و مسوولیت آنها
مترجم: متین پدرام* مروزه خدمات مسافرتی شکل‌های مختلفی به خود گرفته است که آژانس‌های مسافرتی در آن نقش عمده‌ای ایفا می‌کنند. در اینجا نخست به مفاهیم آشنایی که در حقوق مسافرت و گردشگری با آن سروکار داریم، می‌پردازیم تا جایگاه و نقش آژانس مسافرتی و تشخیص آن از مفاهیم مشابه دیگر تسهیل شود.
همان‌طور که می‌دانیم در حقوق گردشگری و مسافرتی، پنج گروه اصلی کنشگران هر یک نقش‌ها و وظایف خاصی دارند. این پنج گروه عبارتنداز: تسهیل‌کنندگان، فروشندگان، مسافران، بازرسان قانونی و میزبانان.
طبیعتا آژانس‌های مسافرتی در زمره فروشندگان قرار می‌گیرند. تسهیل‌‌کنندگان مسافرت شامل شرکت‌های مسافربری اعم از ریلی، زمینی و هوایی و همچنین هتل‌ها می‌شود.
منظور از مسافران اشخاصی هستند که بلیت‌های شرکت‌های مسافربری را خریداری و هتل رزرو می‌کنند. نهاد نظارتی، می‌تواند سازمانی دولتی باشد که بر نحوه اجرای مقررات ملی و بین‌المللی، عرف‌ها و رویه‌ها نظارت می‌کند و نهایتا منظور از میزبان نیز اشخاص محلی هستند که پذیرای مسافران می‌شوند.
واژه مسافر (Traveler)، گردشگر (Tourist) و مصرف‌کننده (Consumer) در حقوق مسافرت و گردشگری اغلب به جای یکدیگر به کار می‌روند؛ حال آن که این واژه‌ها از نظر بار مفهومی با یکدیگر تفاوت دارند.
مسافر شخصی است که به سفر کوتاهی می‌رود و این سفر می‌تواند سفری کاری یا تفریحی باشد، اما گردشگر مسافری است که به منظور گذران اوقات فراغت به سفر می‌رود و این سفر فاقد هر نوع هدف مربوط به کسب‌وکار است. مصرف‌کننده، خواهان سفر خاصی است و می‌تواند شخصی غیر از خود مسافر (مثلا کارفرمای مسافر) باشد.
مساله دیگری که باید تفکیک شود حقوق مسافرت و حقوق گردشگری است. حقوق مسافرت با مسائل مربوط به مصرف‌کننده سروکار دارد؛ حال آن که حقوق گردشگری بر اساس نظرگاه عرضه‌کنندگان (تامین‌کنندگان) خدمات مسافرتی تنظیم می‌شود.
برای درک نقش آژانس‌های مسافرتی، نخست باید رابطه حقوقی میان عامل و اصیل را بدانیم. عامل شخصی است که این حق را می‌یابد به نیابت از اصیل عمل کند.
به این ترتیب عامل برای ارائه خدمات به اشخاص ثالث به نوعی تحت نظارت اصیل باقی می‌ماند و تمام اعمالی که به نیابت از اصیل در حدود اختیارات اعطایی انجام می‌دهد، قابل انتساب به اصیل است؛ گویی اصیل خودش آن کار را انجام می‌دهد.
اختیارات عامل نیز طی توافق یا قراردادی که با اصیل دارد مشخص می‌شود و اگر فراتر از حدود اختیارات خود عملی انجام دهد و به ثالث خسارتی وارد شود، قابل انتساب به اصیل نخواهد بود.
به عبارت ساده‌تر، عامل شخصی است که به نیابت از اصیل، خدمات و محصولات عرضه‌کننده را در معرض فروش می‌گذارد یا به نیابت از او می‌فروشد. اصیل نیز شخصی است که به دیگری این اختیار را داده است به نیابت از او فعالیت کند.
بر اساس قواعد عمومی قراردادها، شخصی که به عامل این اختیار را می‌دهد به نیابت از او قراردادی منعقد کند، پس از عقد قرارداد ملزم به اجرای آن است.
اکنون می‌توان به رابطه میان آژانس‌های مسافرتی و تامین‌کنندگان اشاره کرد. درواقع، آژانس مسافرتی، عامل فروشِ خدمات مسافرتی تامین‌کنندگان عمده آنها است.
در بخش بعدی به نقش آژانس‌های مسافرتی به عنوان فروشنده خدمات مسافرتی پرداخته می‌شود.
*وکیل پایه یک دادگستری و مشاور حقوقی

آژانس‌های مسافرتی نقش و مسوولیت آنها