رویت «شفق قطبی» از روسیه به چه مراحلی نیاز دارد؟
سفر به ۳۰- درجه
عكس:شهروز اسماعیلی
شفق قطبی جزو پدیده‌های جوی کره زمین است که بر اثر برخورد ذرات بارداری که توسط توفان‌ها و لکه‌های خورشیدی به‌وجود آمده و در سطح منظومه شمسی پخش شده‌اند با جو زمین شکل می‌گیرد. همان‌طور که از اسم این پدیده مشخص است، نقاطی که امکان دیدن شفق قطبی در آنها وجود دارد مدارهای جغرافیایی (به‌طور معمول بالاتر از مدار ۶۷ درجه) نزدیک به قطب جنوب و شمال هستند. شمال نروژ، فنلاند، سوئد، کانادا، ایسلند، اسکاتلند، آلاسکا و از همه مهم‌تر برای ما روسیه جزو این مناطق به حساب می‌آیند. متاسفانه سفر به اکثر این کشورها پرهزینه و دریافت ویزای آنها بسیار دشوار است با این حال این به آن معنا نیست که آرزوی دیدن شفق قطبی را فراموش کنیم، در لیست این کشورها روسیه را داریم که قابل دسترس‌ترین گزینه است. مهم‌ترین و معروف‌ترین منطقه‌ای که توریست‌ها برای بازدید از شفق روسیه سفر می‌کنند شهر مورمانسک است که به‌خاطر نزدیکی به مرز فنلاند و وجود نیروگاه اتمی حساسیت‌های زیادی برای ورود گردشگر دارد اما در چند سال گذشته و پیش از ظهور کرونا گروه‌های ایرانی زیادی توانستند شفق قطبی را در آنجا ببینند.
شهر مورمانسک: این شهر بندری بزرگ‌ترین شهر در بالای مدار قطبی است. شهری که از لحاظ تاریخی و استراتژیک یکی از شهرهای مهم در تاریخ معاصر روسیه است. با توجه به برودت هوای منطقه در زمستان دریای این منطقه یخ نمی‌زند. همین نکته باعث شد این بندر شریان حیاتی دولت شوروی برای دریافت کمک‌های متفقین در طول جنگ جهانی باشد. مقاومت مردم و سربازان این شهر در طول جنگ جهانی دوم در برابر تهاجم نازی‌ها راه دریافت کمک از نیروهای متفقین را برای دولت شوروی باز نگه داشت. به‌خاطر همین پیشینه تاریخی بدیهی است به راحتی بتوان نمادهای دوران جنگ را در مورمانسک دید. مجسمه آلیوشا (به شکل یک سرباز) با ۳۵ متر ارتفاع یادبود سربازان شوروی است که در جنگ مقاومت کردند، این مجسمه از اکثر نقاط شهر دیده می‌شود. همین‌طور کشتی لنین که اولین کشتی یخ‌شکن هسته‌ای دنیاست و به مدت ۳۰ سال از سال ۱۹۵۹ تا ۱۹۸۹ مسوولیت بازکردن مسیرهای یخی را برای دیگر کشتی‌ها داشته است در بندر این شهر سال‌هاست پهلو گرفته و اکنون تبدیل به موزه شده است. با این حال این سفر تنها به دیدن شفق قطبی، شهر مورمانسک و کشتی لنین محدود نمی‌شود.
اقوام سامی: مردم بومی ساکن مناطق شمالی اروپا به نام اقوام سامی شناخته می‌شوند که امروزه شامل بخش‌های شمالی سوئد، نروژ، فنلاند، شبه‌جزیره کولا روسیه، و منطقه مرزی بین جنوب و میانه سوئد و نروژ است. گرچه، منابع معیشتی سامی‌ها ماهیگیری ساحلی، شکار حیوانات خزدار و گله‌داری به حساب می‌آیند، بیشترین مشاغلی که به آن شناخته شده‌اند گله‌داری و پرورش گوزن شمالی هستند. اشتباهی که بسیاری از مردم تا پیش از دیدار با اقوام سامی دارند این است که آنها را با اسکیموها اشتباه می‌گیرند، درحالی‌که گروه دوم در مناطق نزدیک به آلاسکا و شرق روسیه زندگی می‌کنند و سامی‌ها اقوام متفاوتی هستند. از جذابیت‌های سفر به این بخش روسیه مشاهده آداب و رسوم، همنشینی در چادر‌های سامی‌ها، تجربه غذای سنتی آنها که خورشت گوشت گوزن و ماهی است، سورتمه‌سواری با هاسکی‌ها و گوزن‌های شمالی روی دریاچه‌های یخ‌زده منطقه و ماهیگیری در همین دریاچه‌ها است که بی‌شک تجربه‌ای خاص و به یادماندنی برای هر گردشگری می‌تواند باشد.
شهر کیروفسک: این شهر در جنوب مورمانسک قرار دارد و یکی از شهرهای جذاب برای علاقه‌مندان به ورزش‌های زمستانی با دارا بودن کوه‌های بلند «خیبینی» است که کل منطقه را احاطه کرده‌اند. از دیگر فعالیت‌های مهیج در این شهر اسنوموبیل‌سواری در میان کوهستان است. دهکده یخی یا snow village از دیگر جاذبه‌های این منطقه است که در آن آثار و مجسمه‌های زیبای یخی را که با ظرافت و هنرمندی خلق شده‌اند می‌بینید.تربریکا، آخرین خشکی زمین: می‌‌توانم بگویم این بخش جذاب‌ترین بخش سفر برای من بود، بعد از چند ساعت رانندگی به سمت مناطق شمالی و جاده‌های یخی به روستای تربریکا رسیدیم، دهکده‌ای ماهیگیری که به‌واسطه گردشگری حال و هوای تازه‌ای گرفته است. با رسیدن به تربریکا با سورتمه‌هایی که به اسنوموبیل وصل هستند و طی مسافت ۵ دقیقه‌ای به ساحلی می‌رسید که به ساحل تخم اژدها معروف است. در این ساحل سنگ‌هایی قرار دارد که شما را به یاد سریال تاج و تخت می‌اندازد. روبه‌روی این ساحل دریای بارنتز و بعد از آن اقیانوس منجمد شمالی قرار دارد، به این ترتیب شما روی آخرین خشکی زمین قرار گرفته‌اید. کمی جلوتر در کنار صخره‌ها وقتی همسفرانم برای چند دقیقه نشستند و فقط صدای باد و برف می‌آمد و موج‌هایی که به صخره‌ها می‌خورد، با صدا کردن آنها متوجه شدم انگار در این دنیا نیستند، جادوی آن منظره به حدی همه را درگیر کرده بود که به هیچ عنوان نمی‌شد از آن دل کند.
ایگلو‌های شیشه: در شهر مورمانسک اقامتگاه‌های متنوعی وجود دارد از هتل پنج‌ستاره تا آپارتمان که هزینه آنها بین ۳۰ تا ۱۵۰ دلار برای یک شب می‌شود. با این حال یکی از جذاب‌ترین محل‌ها برای اقامت، فضاهایی است که در چند سال اخیر در این منطقه با الگو‌برداری از مناطق توریستی فنلاند ساخته شده و همان ایگلو (خانه اسکیموها)های شیشه‌ای هستند که برای اقامت توریست‌ها طراحی شده‌اند و اقامت یک شب در آنها ۴۰۰ دلار برای چهارنفر هزینه دارد. اگر با خواندن این یادداشت علاقه‌مند به سفر به روسیه برای دیدن شفق قطبی شده‌اید، چند ملاحظه را در نظر بگیرید: گرفتن ویزا برای سفر به این منطقه که درباره حساسیت‌های آن نوشتم در سالهای اخیر نسبتا سخت‌تر شده است. از این رو برای دریافت ویزا بهتر است تمام مدارک رزرو هتل‌ها و... توسط یک کارگزار رسمی از آن منطقه را همراه داشته باشید(البته خوشبختانه با لغو روادید میان ایران و روسیه، سفرهای گروهی به این کشور راحت‌تر شده است). با توجه به اینکه سفر به این مناطق باید در فصول سرد سال انجام گیرد باید حتما و حتما به پوشاک اهمیت دهید. گاهی دما به منفی ۳۰ درجه هم می‌رسد و اگر بخواهید تجربه لذت‌بخشی داشته باشید حتما باید همانند یک کوهنورد که برنامه صعود زمستانه دارد چند لایه لباس بپوشید. بعضی از توریست‌ها با حضور در شهر مورمانسک انتظار دارند در هر زمانی امکان دیدن شفق را داشته باشند. این درحالی است که به‌خاطر فعالیت کارخانه‌ها مه همیشگی در سطح شهر وجود دارد و این امکان را از بین می‌برد. بنابراین برای دیدن این پدیده از شهر فاصله بگیرید و به قول محلی‌ها به شکار شفق قطبی بروید زیرا دیدن شفق همیشه در یک نقطه امکان‌پذیر نیست و باید دنبال آن بگردید. با وجود فاصله گرفتن از شهر و دنبال شفق گشتن باز هم ممکن است به‌واسطه ابری بودن آسمان یا نبودن شفق در آن شب خاص، جست وجویتان بی‌حاصل باشد، از این رو بهتر است اقامت‌تان را برای چهارتا پنج شب در نظر بگیرید تا مطمئن باشید شفق قطبی ندیده مورمانسک را ترک نکرده‌اید. هزینه هر شب تور گشتن به‌دنبال شفق (Aurora hunting)۱۰۰ دلار و گشت‌ها هم تقریبا به همین میزان است. دیگر هزینه این سفر پرواز از مسکو به مورمانسک و بالعکس است که قیمت بلیت آن بین ۱۵۰ تا ۲۰۰ دلار می‌شود. با وجود این هزینه‌ها و مشکلاتی که پیش رو خواهید داشت اگر آرزوی دیدن شفق قطبی را دارید، شک نکنید، شما عاقبت بر فراز این قله خواهید ایستاد، بنابراین از همین الان برای سفرتان برنامه‌ریزی کنید.
