حومه محروم از گردشگری

روستاگردی یکی از مهم‌ترین شکل سفر برای بسیاری از گردشگران است که برای رهایی از شلوغی‌ها و دغدغه‌های شهری مدتی در یک فضای آرام و بکر جهت گذراندن اوقات فراغت موردتوجه قرار گرفته است. سازمان جهانی گردشگری برنامه اصلی توریسم برای سال ۲۰۲۱ را باتوجه به همه‌گیری ویروس کرونا در جهان و تعطیلی نسبی بازار گردشگری توسعه روستاگردی درنظر گرفته است و بوم‌گردی به‌عنوان وسیله‌ای برای توسعه اقتصاد جوامع محلی و همچنین رشد و توسعه جوامع محلی در اشتغال و سطح زندگی به‌شمار می‌رود.

 ایران باتوجه به تنوع اقلیمی و فراوانی روستاها دارای پتانسیل‌ها و ظرفیت‌های لازم برای ارائه و نشر این نوع از گردشگری است اما به لحاظ زیرساخت‌ها و محرک‌های اقتصادی اقدامات لازم جهت توسعه روستایی درنظر گرفته نشده است. با این حال، بسیاری از روستاهای ایران همچون ابیانه، کندوان، ماسوله، اورامان، فیلبند، میمند، پلنگان، ماخونیک، بیاض، خرانق، مازیچال، نوشا، نگل، تمین، وانشان، سرولات، لیقوان و ورکانه موردتوجه بسیاری از گردشگران داخلی و خارجی قرار گرفته و سالانه افراد زیادی را برای سفر به این مقاصد به‌سوی خود جذب می‌کنند. برخی از روستاها برای گردشگران از قبل شناخته شده و بسیاری دیگر از آنان با سفرهای استانی موردتوجه توریست‌ها قرار می‌گیرد و این امر منجر به شناخت و آگاهی از جاذبه‌های گردشگری بسیاری از روستاها در سال‌های اخیر شده است.

استان تهران با مرکزیت و پایتختی تهران اگرچه بسیار موردتوجه قرار گرفته و مرکز تردد نه تنها برای تمامی مناطق ایران بلکه کشورهای جهان است. اما عمده تردد به این استان به‌ویژه شهر تهران برای مسافران داخلی جهت انجام امور اداری فرا استانی، تجاری، استفاده از مراکز خرید، دیدار اقوام یا بهره‌مندی از بیمارستان‌های آن است و در بعد سفرهای خارجی عمدتا سفرهای سیاسی و تجاری است و برای سفرهای تفریحی و گردشگری کمتر موردتوجه قرار گرفته است.

استان تهران دارای ۱۳ شهرستان و ۷۶۴ روستا است که تنها شهر تهران به‌عنوان پایتخت ایران موردتوجه قرار گرفته و باقی شهرها و روستاها در اغلب موارد در حاشیه هستند. شاید بتوان عمده دلیل آن را تمرکز کامل بر پیشرفت و مدرنیزه کردن پایتخت و فراهم کردن تمامی امکانات و ارائه بیشترین بودجه برای توسعه شهر تهران به‌عنوان پایتخت دانست و این امر منجر به مغفول ماندن از دیگر مناطق این استان شده است. به‌‌رغم مدرن بودن شهر تهران و شرایط بهتر اقتصادی و نزدیک شدن به استانداردهای جهانی، روستاهای تهران از فقر خدمات (عقب‌ماندگی امکانات) رنج می‌برند و متفاوت و حتی متعارض با شهر تهران قرار دارند. توجه به پایتخت منجر به ناشناس ماندن دیگر مناطق به‌ویژه روستاهای این استان شده و به ندرت روستاهای تهران موردتوجه گردشگران قرار می‌گیرد. اگرچه طی چند سال گذشته تنها چند روستای تهران همچون افجه، ارنگه، آهار، کن، سولقان و امامزاده داوود موردتوجه قرار گرفته اما عمده مسافران به این روستاها، شهروندانی تهرانی هستند که برای گذراندن اوقات فراغت آخر هفته‌های خود به این روستاها سفر می‌کنند و سفر از دیگر مناطق به این مقصد بسیار کمتر اتفاق می‌افتد. سفر به شهرهای بزرگ عمدتا موجب در حاشیه قرار گرفتن دیگر نقاط دیدنی و گردشگری همچون روستاهای اطراف آن خواهد شد و عمده دلیل آن قرار گرفتن تمام امکانات به شهرها است که این امر موجب بی‌توجهی به روستاها می‌شود. به همان اندازه که تهران در جهت مدرنیزه شدن پیش رفته سایر مناطق اطراف آن به شکل شهرها و روستاهای عقب‌ مانده هستند که در مقایسه با تهران و امکانات آن بسیار متفاوت و متعارض عمل می‌کنند و در واقع تضاد طبقاتی بسیاری بین شهر تهران و دیگر مناطق اطراف آن ایجاد شده است و این درحالی است که در دیگر نقاط کشور تفاوت‌ها و تضادها بین شهر و روستا تا این اندازه و به این شکل وجود ندارد.

از دیگر دلایل موردتوجه قرار نگرفتن برخی از روستاهای تهران که پتانسیل لازم برای جذب گردشگر را دارند تغییر شکل و حتی ماهیت روستاها است که از شکل روستایی خود خارج شده و با ساخت ساختمان‌های بلند و تبدیل کردن خود به شکل شهرهای مدرن، چهره روستایی خود را از دست داده‌اند و دیگر نمی‌توان آن را به‌عنوان یک محیط بکر و روستایی درنظر گرفت که بتوان تعطیلات خود را متفاوت از زندگی شهری گذراند که این امر می‌تواند یکی از عوامل ناشناخته بودن و موردتوجه قرار نگرفتن روستاهای تهران برای گردشگران طبیعت‌گرد، روستاگرد و ماجراجو باشد.

برخی از روستاهای تهران باتوجه به محیط و شکل خاص و بافت روستایی دارای جذابیت‌های بسیاری است که به‌دلیل نبود زیرساخت‌ها، نداشتن امکانات لازم و ناشناخته ماندن نتوانسته به‌عنوان یک مقصد گردشگری روستایی درنظر گرفته شود. روستای کیگا که یکی از روستاهای سولقان محسوب می‌شود که روستایی پلکانی و سنگی است که ساختاری متنوع از بسیاری روستاها دارد و شاید بتوان آن را ماسوله تهران درنظر گرفت که به‌دلیل نداشتن زیرساخت‌ها و ناشناخته ماندن آن، صنعت گردشگری از آن کاملا غافل مانده و فرصت تبدیل کردن این روستا به یک مقصد مهم گردشگری تهران را به تهدید بدل کرده است.