فرمول جبران ضرر گردشگری

جلسه غیرحضوری وزیر گردشگری با مدیران ارشد گردشگری پنج استان به‌منظور ارائه برنامه‌های پساکرونا باعنوان جهش جبرانی مسافرت و گردشگری برگزار شده است که احیای سفر با ویکند دو روزه مهم‌ترین مطالبه مدیران ارشد استانی بوده است. علی‌اصغر مونسان، وزیر میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی کشور در جلسه غیرحضوری با مدیران ارشد پنج استان لرستان، گلستان، مازندران، فارس و زنجان طرح جهش بی‌سابقه سفر را به‌منظور جبران خسارت‌ها و آسیب‌ها به سه حوزه میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی در دوران پساکرونا مطرح کرد و افزایش تعطیلات عید فطر را زمان مناسبی برای جهش جبرانی سفر درنظر گرفته است. در این طرح دو ایراد اساسی و مهم مطرح می‌شود. نخست اینکه مقامات دولتی برای دستیابی به راهکارهای مناسب جهت بهبود اوضاع گردشگری و سفر شیوه‌های کاربردی و اثرگذاری در پیش نمی‌گیرند و نگاهی ساده‌انگارانه و ظاهرگرایانه به امور دارند و با تطبیق دو تعطیلی نزدیک به‌هم قصد دارند درصدد جبران خسارت‌های گردشگری بربیایند. این درحالی است که براساس اعلام ستاد مقابله با کرونا عبور از بحران کرونا و مهار آن، کمترین زمان درنظر گرفته شده حداقل پایان خرداد است. پیش از این نیز در اسفند ماه دو گزینه پیشنهادی برای تعطیلات پساکرونا مطرح شده بود که علاوه بر تعطیلات عید فطر به تعطیلات قربان تا غدیر نیز اشاره شده بود که براساس بررسی‌های «دنیای‌اقتصاد» تعطیلات دوم گزینه مناسب‌تری برای اجرای تعطیلات جبرانی است زیرا امکان مهار کرونا و بازیابی شرایط سفر تا پایان خرداد غیرممکن است. ایراد دومی که بر طرح پیشنهادی جهش جبرانی سفر از جانب دولت مطرح می‌شود این است که متولی گردشگری بدون اشاره به ارائه فرمول و شکل جهش سفر وعده جدیدی بدون راهکار ارائه داده است. در این راستا مدیران ارشد با یادآوری وعده مونسان در روزهای آغاز کار مبنی بر تعطیلی پایان هفته دو روزه به عملی کردن آن برای جهش و جبران پساکرونا توصیه کردند. روند پیشنهاد تعطیلات دو روزه پایان هفته حداقل از سه سال گذشته توسط کارشناسان و متخصصان در حوزه اقتصادی، اجتماعی و فعالان گردشگری به‌صورت مداوم به دولت تاکید شده است. همچنین مونسان چند روز پیش از گرفتن رای اعتماد از نمایندگان مجلس برای رسیدن به منصب وزارت به فعالان گردشگری تحقق و رسیدن به مسیر تعطیلات دو روزه را به بخش خصوصی وعده داد و پیش از نمایندگان مجلس از فعالان گردشگری نیز رای اعتماد گرفته بود که این امر تاکنون به عمل نرسیده است.

مهم‌ترین اقدام برای جهش دوران پساکرونا تبدیل شدن تعطیلی آخر هفته از یک روز به دو روز همانند سایر کشورها است. مطرح کردن این پیشنهاد در ابتدا با دو هدف شکل گرفت. هدف اول از طرح آن، نبود تعطیلات مناسب سفر است. اگرچه تعطیلات مناسبتی موثر همچون تعطیلات عید نوروز وجود دارد، اما تعداد این تعطیلات بسیار معدود است که این امر منجر به حجم زیاد سفر می‌شود و عطش خانواده‌ها برای یک تعطیلات مناسب با آن حجم را برطرف نمی‌کند، همچنین معدود بودن تعطیلات منجر به مشکلاتی همچون ترافیک شدید جاده‌ای، تنزل خدمات فعالان گردشگری و افزایش قیمت‌ها و اجاره‌بهای اماکن اقامتی می‌شود که در این شرایط گردشگری و سفر به شکل واقعی آن رقم نمی‌خورد. تعطیلات عید نوروز تنها عید مناسبتی موثر برای سفر در طول سال است و این درحالی است که در اغلب کشورها تعطیلات دو تا سه روزه آخر هفته‌ها برای شهروندان خود فرصت تفریح، گردش و سفر را حداقل چهاربار در طول سال ایجاد کرده است.

دومین هدفی که برای طرح تعطیلات دو روزه آخر هفته مورد توجه قرار گرفته بازخورد مثبت عملکرد کارکنان است. داشتن فرصت مناسب اوقات فراغت، تفریح و گردشگری برای خانوارها با ایجاد انگیزه و نشاط در کارکنان منجر به بالارفتن بازدهی آنان در کار خواهد شد. درحال‌حاضر که شرایط اقتصادی و اجتماعی به‌ویژه اشتغال به‌شدت تحت‌تاثیر کرونا قرار گرفته است یک علت دیگر بر مجموعه علل نیاز فوری تقویم ایران به تعطیلی آخرهفته دو روزه اضافه می‌شود. رکود بی‌سابقه و ناگهانی اقتصادی در حوزه گردشگری و ورشکستگی بسیاری از فعالان این حوزه به‌دلیل شیوع کرونا نیازمند یک جهش سریع جهت جبران مسافرت در دوران پساکرونا است. سیدامین قاسمی مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان لرستان در این نشست با پیشنهاد افزایش تعطیلات به‌منظور رونق گردشگری، خواستار اجرایی شدن تعطیلات دو روزه آخر هفته دست‌کم تا پایان امسال شده است. اگرچه به عقیده کارشناسان این مسیر باید شکل پایدار به خود بگیرد و محدود به دوره زمانی خاص نشود. اجرایی شدن این امر به دولت این امکان را می‌دهد که با کمترین هزینه بهترین شرایط را برای فعالان بخش‌خصوصی فراهم کند و با این طرح بازار گردشگری به‌صورت اتوماتیک رونق خواهد گرفت. توزیع تعطیلات امکان سفر در تمام طول سال متناسب با شغل و درآمد خانواده‌ها را فراهم می‌کند و تنظیم‌کننده بازار گردشگری و سفر خواهد بود. همچنین امکان سفر در تمام ایام سال را برای خانواده‌ها فراهم می‌کند و سفرها فقط به تعطیلات خاص محدود نمی‌شود. در صورت تحقق این امر هر هفته امکان سفر برای عده‌ای از افراد ایجاد می‌شود و از مشکلات گسترده همچون حجم انبوه مسافر، ترافیک و افزایش قیمت‌ها به مرور کاسته می‌شود و بر کیفیت خدمات گردشگری افزوده شده و به حجم مطلوب مسافر دست خواهیم یافت. به گزارش «دنیای‌اقتصاد» بهترین راهکاری که برای رسیدن به جهش سریع در توسعه و بازگشت رونق گردشگری کشور در دوران پساکرونا مطرح می‌شود این است که دولت به‌جای برنامه‌ریزی برای تعطیلات جبرانی پساکرونا اقدام به برنامه‌ریزی مناسب برای افزایش تعطیلات طی سال برای مسافرت و گردشگری کند.

در این نشست غیرحضوری، مدیران ارشد استان‌ها چهار چالش مهمی‌ که در دوران شیوع کرونا با آن مواجه شده‌‌اند را مطرح کرده‌اند. نخست برداشت اقساط برخی از بانک‌ها از حساب سرمایه‌گذاران برخلاف مصوبه هیات‌دولت مبنی بر امهال اقساط تسهیلات گردشگری به مدت سه ماه که نارضایتی سرمایه‌گذاران بخش گردشگری را به‌همراه داشته است. مراکز اقامتی همچون هتل‌ها، هتل آپارتمان‌ها و متل‌ها به دلیل کاهش بی‌سابقه سفر به این استان‌ها متحمل صدها میلیارد تومان خسارت شده‌اند. همچنین خدمات مسافرتی، واحدهای پذیرایی، اقامتگاه‌های بوم‌گردی، سفره‌خانه‌ها، مهمان‌پذیرها، راهنمایان گردشگری و مراکز آموزش گردشگری در جایگاه‌های بعدی خسارات وارده ناشی از توقف سفرها به دلیل شیوع کرونا قرار دارند. در نهایت شیوع کرونا منجر به تعلیق درآمدن یا تعطیلی بسیاری از تاسیسات گردشگری کشور شده که این امر اشتغال بسیاری از کارکنان این تاسیسات را در معرض خطر قرار داده است. مدیران ارشد پنج استان در راستای طرح پیشنهادی مونسان مبنی بر جهش جبرانی سفر علاوه بر مطرح کردن پیشنهاد تعطیلات دوروزه آخرهفته، راهکارهای راهبردی دیگری نیز عنوان کردند. ارائه کمک‌های بلاعوض، پرداخت بخشی از هزینه حامل‌های انرژی مراکز گردشگری در ایام تعطیلی، فراهم کردن تمهیدات لازم برای ایجاد تنفس حداقل شش ماهه برای بازپرداخت تسهیلات، تخصیص منابع مالی به دو بخش گردشگری و صنایع‌دستی برای پرداخت بخشی از بیمه تامین‌اجتماعی کارکنان، پرداخت مالیات تاسیسات گردشگری به سازمان امور مالیاتی با تسهیلات اقساطی با تنفس یک‌ساله، اعطای معافیت مالیاتی به پروژه‌های گردشگری و پرداخت وام کم‌بهره به راهنمایان گردشگری و فعالان صنایع‌دستی را می‌توان ازجمله راهکارهای پیشنهادی دانست. همچنین برگزاری تورهای مجازی و تاکید بر سفر هوشمند از دیگر  پیشنهادهای طرح شده برای تسریع در جبران خسارت بوده است.