تا چند دهه گذشته در مناطق متعددی از استان، اولنگ‌زارها به‌عنوان منبع تامین بخش قابل‌توجهی از علوفه مورد نیاز دامداران محسوب می‌شدند و ضمن چرای مستقیم دام در این عرصه‌ها، علوفه این اولنگ‌ها را جمع‌آوری و برای تعلیف دام در فصل زمستان، خشک و انبار می‌کردند. در گذشته نه چندان دور این پهنه‌های سرسبز چراگاه گله‌های گاو وگوسفند و جولانگاه مادیان‌ها و اسب‌های عشایر کرمانج بوده و مناظر دل‌انگیزی را خلق می‌کردند. از آن مهم‌تر این عوارض زیبای طبیعی ضمن تولید اکسیژن و نقش آنها در پاکیزگی هوا و تعادل اقلیمی، به‌عنوان زیستگاه حیات‌وحش و انواع پرندگان دارای اهمیت زیادی هستند و نقش مهمی در توازن و تعادل اکولوژیک مناطق به عهده دارند. همچنین این عرصه‌های سرسبز مکان‌های خوبی برای توسعه طبیعت‌گردی است و درصورت توجه و با برنامه‌ریزی مناسب می‌توانند چشم‌اندازهای زیبا و محیط‌های طبیعی ارزشمندی از نظر تفرجگاهی و جذب گردشگر برای توسعه بومگردی به‌وجود آورند.

با این‌همه، در دهه‌های اخیر عواملی چون تغییرات اقلیمی و افزایش دما در مقیاس جهانی ناشی از افزایش دی اکسید کربن جو در اثر مصرف بی‌رویه سوخت‌های فسیلی و کاهش سطح جنگل‌ها و مراتع و تشدید پدیده گلخانه‌ای و نیز بهره‌برداری بی‌رویه از منابع آب زیرزمینی و افت سطح آبخوان‌ها و در نتیجه کاهش آبدهی یا خشک شدن چشمه سارها، در نابودی تعداد زیادی از اولنگ‌زارهای استان نقش اساسی داشته‌اند.  به‌علاوه در نابودی برخی از اولنگ‌زارهای استان عواملی چون بهره‌برداری غیراصولی از این چمنزارها مانند چرای بی‌رویه وتراکم بیش از حد دام در این مناطق، انجام عملیات زهکشی و خشک کردن آب موجود در اولنگ‌زارها و تغییر کاربری و تبدیل آنها به اراضی زراعی، تخریب مراتع و جنگل‌ها و کاهش پوشش گیاهی در حوزه آبخیز بالادست و در نتیجه ورود بیش از حد رسوب به داخل اولنگ‌ها و مدفون شدن این پوشش‌های گیاهی موثر بوده‌اند و در دهه‌های اخیر عوامل موصوف و به‌طورکلی کم‌توجهی و عدم برنامه‌ریزی مناسب در حفظ و حراست و بهره‌برداری اصولی و علمی از این نعمات ارزشمند خدادادی موجب تخریب تدریجی ونابودی بخش اعظم این اولنگ‌ها در سطح استان شده است.

متاسفانه در حال حاضر بخش عمده اولنگ‌زارهای استان به‌طورکامل از بین رفته‌اند و فقط بخش‌های کمی مانند اولنگ‌زارهای ینگی‌قلعه و حلواچشمه در بخش قوشخانه شیروان، اولنگ گبری در تخت گلیل، قطعاتی از چمنزارهای طبیعی در کوهستان‌های آلاداغ و شاه جهان و قطعات پراکنده‌ای در بعضی مناطق دیگر استان کماکان به حیات خود ادامه می‌دهند و بدیهی است در صورت عدم برنامه‌ریزی و حفاظت مناسب، اندک اولنگ‌زارهای موجود نیز از بین خواهند رفت و آنگاه نسل‌های آینده برای همیشه نعمت مشاهده و بهره برداری از این چشم اندازهای جذاب طبیعی را از دست خواهند داد. امیدواریم قبل از نابودی کامل اولنگ‌زارهای باقیمانده در سطح استان، با مطالعه و بررسی همه جانبه و برنامه‌ریزی مناسب و با همکاری کلیه ادارات ذی‌صلاح و مرتبط و به ویژه با یک بسیج همگانی و مشارکت آحاد مردم و عشایر و روستانشینان و شهروندان عزیز خراسان‌شمالی، شاهد حفاظت مناسب از این پدیده‌های ارزشمند خدادادی و احیای و توسعه این چمنزارهای ارزشمند در مناطق مستعد استان باشیم.

اخبار مرتبط