دنیای اقتصاد، نوید شکراللهی: شامگاه شنبه با اعلام ثبت جهانی دو شهر سیرجان و مریوان و روستای کلپورگان، ایران با داشتن ۶ شهر و یک روستای ثبت شده جهانی در حوزه صنایع دستی، بالاتر از چین در رتبه نخست ایستاد. پس از بازدید و کارشناسی‌های انجام شده از سوی شورای جهانی صنایع‌دستی، این شورا با ثبت سیرجان از استان کرمان به‌عنوان «شهر جهانی گلیم»، مریوان از استان کردستان به‌عنوان «شهر جهانی کلاش» و روستای کلپورگان از سیستان‌وبلوچستان به‌عنوان «دهکده جهانی سفال» موافقت کرد و به این ترتیب روزهای خوشی برای صنایع دستی که پربازده‌ترین صنعت کشور به‌لحاظ اشتغال‌زایی است، انتظار می‌رود. پیش از این چهار شهر اصفهان به‌عنوان «شهر جهانی صنایع دستی»، تبریز به‌عنوان «شهر جهانی فرش دستباف»، مشهد به‌عنوان «شهر جهانی گوهرسنگ‌ها» و لالجین به‌عنوان «شهر جهانی سفال» ثبت جهانی بودند. به‌گزارش میراث آریا، بهمن نامور مطلق معاون صنایع‌دستی و هنرهای سنتی سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری با اعلام این خبر افزود: «ارزیابان شورای جهانی صنایع‌دستی در بازدیدهایی که از این سه استان در سه ماه گذشته داشتند، وضعیت تولید، فروش و آموزش صنایع‌دستی را تایید کردند و گزارش خود را به شورای جهانی صنایع‌دستی ارائه دادند. شورای جهانی ‌صنایع‌دستی نیز بعد از بررسی گزارش ارزیابان اعزامی به ایران، با ثبت سیرجان و مریوان به‌عنوان شهرهای جهانی گلیم و کلاش و روستای کلپورگان به‌عنوان دهکده جهانی سفال موافقت کرد.»

کلپورگان؛ اولین روستای جهانی ایران

کلپورگان، روستایی در ۲۵ کیلومتری شهر سراوان و ۳۹۰ کیلومتری جنوب شرق زاهدان، در حالی برای صنعت سفالگری خود به عنوان اولین روستای ایران ثبت جهانی شده که پیشینه این صنعت در این منطقه به هفت هزار سال می‌رسد. به‌گزارش «ایرنا»، آنچه توجه جهانیان را به سفال کلپورگان جلب کرده استفاده نکردن از چرخ سفالگری در تهیه سفال است. طرح‌ها و نقش‌های سفال کلپورگان نیز کاملا هندسی بوده و نقش‌های باستانی را تداعی می‌کند. اغلب این نمادها شبیه به نقوش سفال‌های ما‌قبل تاریخ و آغاز دوره تاریخی است. مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان سیستان و بلوچستان در گفت‌وگو با خبرنگار «دنیای اقتصاد» با تشریح وضعیت اشتغال در کلپورگان اظهار کرد: «در حال حاضر حدود ۲۰۰ خانواده در زمینه تولید محصولات سفالی در این روستا فعالیت دارند و با توجه به اینکه میزان فروش محصولات در ایام مختلف سال متغیر است، درآمد ماهانه هر یک از افراد مشغول در این حوزه به‌طور میانگین یک‌میلیون تومان تخمین زده می‌شود.»

مشتاق گوهری در پاسخ به نحوه صادرات محصولات سفالی ادامه داد: «صادراتی به‌صورت عمده انجام نمی‌گیرد و عمده خریداران این محصول مسافرانی هستند که به این روستا سفر می‌کنند. همچنین محصولات سفالین کلپورگان در برخی نمایشگاه‌های صنایع دستی عرضه شده، اما تولیدات به‌صورت عمده انجام نمی‌شود و به دلیل ماهیت هنری این محصولات، تولید و عرضه به صورت تک‌اثر بوده است.» وی در رابطه با اقداماتی که پس از ثبت جهانی کلپورگان در دستورکار قرار خواهد گرفت، خاطرنشان کرد: «در نظر داریم با توسعه زیرساخت‌های روستا و کارگاه‌ها فعال، حجم تولید و اشتغال را افزایش دهیم. همچنین افزایش کیفیت محصولات را مدنظر قرار داده‌ایم و با طراحی مناسب بسته‌بندی محصولات، مشتریان بیشتری برای این محصول جذب خواهیم کرد.»

درآمد مناسب کلاش مریوانی

کلاش کُردی، با قدمتی بیش از ۲ هزار سال، هنر و صنعت محلی مناطق کردستان است. در ساخت و تولید این پای‌افزار هیچ نوع دستگاه صنعتی دخیل نیست؛ عاملی که موجب شده زمینه اشتغال برای افراد زیادی در منطقه به‌وجود آید. مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کردستان نیز با بیان اینکه آمار دقیقی از تعداد کسانی که در تولید این محصول فعالیت دارند موجود نیست، گفت: «تعداد کسانی که در آمار وزارت صنعت، معدن و تجارت ثبت شده، ۴۵۵۳ نفر است؛ اما به‌دلیل ماهیت خانگی بودن این شغل، افراد بسیار زیادی به‌طور غیرمستقیم در این حوزه فعال هستند و آمار شاغلان بسیار بیشتر از این رقم است. به‌عنوان مثال زنان خانه‌دار در فرآیند تولید این گیوه‌ها نقش مهمی ایفا می‌کنند، درحالی‌که در آمار رسمی حضور ندارند.»

سیدمحسن علوی در رابطه با درآمد حاصل از تولید گیوه افزود: «هر گیوه بسته به نوع بافتی که دارد بین ۸۰ تا ۱۵۰ هزار تومان به دست مصرف‌کننده می‌رسد. این در حالی است که هزینه ساخت هرکدام حدود ۲۰ هزار تومان است و مابقی قیمت، ارزش افزوده آن را تشکیل می‌دهد. به‌طور میانگین هر بافنده نیز به ازای بافت هر گیوه ۲۵ هزار تومان دستمزد دریافت می‌کند.» وی در رابطه با روند فروش و صادرات این محصول توضیح داد: «گیوه مریوان به‌طور رسمی صادر نمی‌شود؛ چراکه در بخش‌های مجاور مرزی و در سرزمین عراق نیز این محصول تولید می‌شود و به همین دلیل حق گمرک بالایی به آن تعلق می‌گیرد.» علوی در تشریح اقداماتی که پس از ثبت جهانی صورت خواهد گرفت، تصریح کرد: «شهری که ثبت جهانی می‌شود، به‌لحاظ برندینگ حائز جایگاهی خاص می‌شود. در نظر داریم با تجاری‌سازی گیوه‌های کردی و با تمرکز بر تنوع بخشیدن به طراحی‌ها و رنگ‌بندی‌ها و ارتقای طراحی و شیوه بسته‌بندی، این محصول را در بازارهای جهانی عرضه کنیم.»

اشتغالزایی شیریکی‌پیچ سیرجانی

گلیم «شیریکی‌پیچ» نیز از شاخص‌ترین دست‌‌بافته‌های زنان روستایی و عشایری شهرستان سیرجان است که خاستگاه اصلی آن روستای دارستان در ۲۵ کیلومتری مرکز شهرستان سیرجان است. مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کرمان با اشاره به اینکه ۱۷ هزار نفر، که عمده آن نیز زنان هستند، در حوزه گلیم‌بافی فعال هستند، اظهار کرد: «در سیرجان بیش از ۵۰ هزار متر گلیم در سال بافته می‌شود که حدود ۸۰ درصد از این تولیدات صادر می‌شود. درآمد حاصل از فروش این حجم از محصول ۵۰ میلیارد تومان است که نیمی از آن به بافندگان تعلق می‌گیرد.» محمود وفایی افزود: «ثبت جهانی سیرجان از دو جنبه اهمیت بالایی دارد؛ نخست اینکه این شهر و استان کرمان را در مقیاسی جهانی معرفی می‌کند و انعکاس آن در رسانه‌ها تاثیر زیادی در جذب گردشگر خواهد داشت. مورد دوم اینکه این اتفاق به تولید و فروش بیشتر این محصول و افزایش درآمد ساکنان این منطقه کمک خواهد کرد.» حالا به گفته رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کشور، ایجاد یک شغل در صنعت چیزی بین ۵۰۰ میلیون تا یک میلیارد تومان هزینه دارد و این درحالی است که در حوزه صنایع دستی، این رقم در حدود ۵۰ میلیون تومان است. با توجه به چنین ظرفیت بالایی که حوزه صنایع دستی در زمینه اشتغال‌زایی دارد، ثبت جهانی شهرها و روستاهای کشور تاثیر بسزایی در تبلیغ و فروش این محصولات خواهد داشت که به تبع آن با رونق گرفتن اقتصاد صنایع دستی، اشتغال‌زایی که عمده هدف اقتصادی دولت دوازدهم است، با هزینه‌ای بسیار پایین محقق خواهد شد.

ثبت جهانی 2شهر و یک روستای صنایع‌دستی