فرشید کریمی / کارشناس ارشد گردشگری و هتلداری

دنیای امروز دنیای حرکت به سمت تکنولوژی است و تمامی ملزومات زندگی انسان امروزی نیز به این سو حرکت می‌کند. سفر نیز از جمله این ملزومات از گذشته تاکنون بوده که طی چند سال اخیر و با قرارگیری در جریان دیجیتالیسم دچار تحولات قابل‌توجهی در حوزه‌های گوناگون شده است. این جریان، اگرچه در ابتدا با مقاومت‌هایی از سوی صاحبان عرضه و تقاضا مواجه بوده و کماکان نیز با این چالش دست‌به‌گریبان است، اما باز هم توانسته در سطحی وسیع با اقبال عمومی مواجه شود؛ به طوری که امروزه دیجیتالیسم، خدمات‌رسانی در حوزه‌های مختلف سفر از حمل ‌و ‌نقل گرفته تا اقامت و پذیرایی را در سطح بین‌الملل تسهیل کرده است.

دیجیتالیسم در سفر که از آن با عنوان «گردشگری الکترونیک» نیز یاد می‌شود به تمامی فعالیت‌هایی گفته می‌شود که در بستر اینترنت و استفاده از فناوری‌های اطلاعات شکل گرفته و روز‌به‌روز در حال ارتقا و پیشرفت هستند؛ اقدامی که به فعالان این صنعت کمک می‌کند تا بتوانند سطح خدمات‌رسانی و تاثیرگذاری خود را در حوزه‌هایی چون بازاریابی الکترونیک، مدیریت الکترونیک، خرید و فروش الکترونیک و تولید و بازنشر اطلاعات در فرمت‌های مختلف ارتقا دهند. این روزها صنعت گردشگری در ایران نیز با دنیای دیجیتال و فضای سایبری آمیخته است تا از امکانات قابل ارائه در فضای مجازی برای بهبود و ارتقای سطح خدمات‌رسانی خود بهره ببرد؛ طراحی انواع اپلیکیشن‌های حوزه سفر تنها بخشی از این فعالیت‌ها است. تنوع خدمات در عرصه گردشگری الکترونیک را می‌توان از مهم‌ترین معیارهای پیشگامی دست‌اندرکاران و فعالان این حوزه در این بازار رقابتی و رو به ‌رشد دانست که تسهیل و تسریع در امر خدمات‌رسانی کیفی را رویکرد خود برای جذب هر چه بیشتر مشتری قرار می‌دهند؛ امری که نیازمند ارتقای سطح مهارت‌های بازاریابی دیجیتالی در بیشتر زمینه‌های وابسته به حوزه سفر و گردشگری است.

از این‌رو تمام فعالان گردشگری کشور باید خود را در این بازار رقابتی به روز نگه دارند. پیش‌شرط این مهم فرهنگ‌سازی صاحبان خدمات نسبت به اهمیت توسعه گردشگری الکترونیک از یکسو و آگاه‌سازی گردشگران از مزایای بهره‌مندی از خدمات ارائه شده در این عرصه از سوی دیگر است. پرواضح است که تقویت بازاریابی دیجیتال در عرصه گردشگری و فرهنگ‌سازی برای بهره‌گیری از خدمات آن، در کوتاه‌مدت به حذف یا به حداقل رساندن واسطه‌ها منجر شده و باعث شکل‌گیری ارتباط مستقیم میان صاحبان عرضه و تقاضا می‌شود که این خود از نظر مالی به نفع هر دو طرف خواهد بود و از سوی دیگر به مدیریت زمان نیز کمک می‌کند. همچنین باید توجه داشت علاوه‌بر واحدهای خدمات‌رسان، موسسات فرهنگی مرتبط با حوزه سفر، همچون شرکت‌های پژوهشی، ‌مطالعاتی و اطلاع‌رسانی فعال در عرصه گردشگری نیز باید در این حوزه و در سطحی فراگیر ورود پیدا کنند؛ چراکه لازمه رونق گردشگری اطلاع‌رسانی بهینه در مورد جاذبه‌ها و معرفی امکانات و زیرساخت‌های موجود یک مقصد است.

در بحث اطلاع‌رسانی بی‌شک هر مقصد گردشگری در سطح کلان نیازمند برخورداری از یک فضای مجازی جامع برای معرفی هر آن چیزی است که برای عرضه به متقاضیان می‌تواند ارائه دهد؛ از اطلاع‌رسانی مقاصد سفر و اماکن گردشگری گرفته تا خدمات مرتبط با خرید تور، اقامت، سوغات و.... بالطبع در چنین فضایی است که نیازهای متقاضیان این خدمات در حوزه‌های مرتبط و مورد علاقه‌ آنان پاسخ داده و به عنوان پایلوتی مشخص برای عرضه و تقاضا مطرح می‌شود. این اقدام چنانچه با برنامه‌ریزی مشخص و هدفمند و با نگاه بین‌المللی صورت گیرد، قطعا به رونق گردشگری به‌ویژه در بحث افزایش ورود گردشگر و درآمدزایی و ارزآوری از آن طریق منجر خواهد شد. بی‌شک دیجیتالی شدن خدمات‌رسانی در عرصه گردشگری ایران به مفهوم واقعی و به موازات پیشرفت‌های جهانی در کوتاه‌مدت ممکن نیست و نیازمند مطالعه جامع و برنامه‌ریزی بلندمدت و بازنگری در عملکرد هر یک از حوزه‌های خدمات‌رسان در عرصه گردشگری است تا با ارتقای سطح کمی و کیفی خدمات‌رسانی الکترونیک بتوان متقاضیان را به سوی بهره‌گیری از خدمات این شاخه از گردشگری هدایت کرد.