سنجش عواید اقتصادی 10میلیون گردشگر

دنیای اقتصاد، امیر شاملویی: در جریان نخستین دور از مناظرات دوازدهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری ایران، مباحث مربوط به بیکاری از مهم‌ترین نقاط موردتوجه کاندیداها بود. در این بین اشاره‌ای به تعداد گردشگران و نقش آنها در بالا رفتن ایجاد اشتغال در سطح کشور شد که به بحث‌های زیادی در فضای مجازی نیز انجامید. سوال اینجا است که گردشگری تا چه میزان می‌تواند اشتغال را در سطح یک کشور تغییر دهد و حضور ۱۰ میلیون گردشگر خارجی چه پیامدهای مثبت اقتصادی برای کشور به‌همراه دارد. رجوعی به گزارش‌های جهانی می‌تواند تا حدودی راهگشای این موضوع باشد. تاثیر رشد گردشگری و افزایش درآمدهای ارزی کشور می‌تواند به انحای مختلف به‌طور مستقیم، غیرمستقیم و القایی بر تولید ناخالص داخلی و ایجاد اشتغال در کشور اثر بگذارد و علاوه‌بر آن میزان اشتغال را نیز تحت‌تاثیر قرار دهد.

سهم در اشتغال‌زایی

براساس گزارش شورای جهانی سفر و گردشگری (WTTC)، پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۰۲۷ شمار گردشگران خارجی بازدیدکننده از ایران به مرز ۱۰ میلیون نفر برسد، اما مزایای اقتصادی ورود ۱۰میلیون گردشگر به ایران طبق این پیش‌بینی چه میزان است؟ طبق گزارش این سازمان، صنعت سفر و گردشگری در ایران در سال‌ ۲۰۱۳ به‌طور مستقیم برای حدود ۴۰۰ هزار نفر اشتغال‌زایی کرده و این در حالی است که پیش‌بینی می‌شود در سالی که ایران پذیرای ۱۰ میلیون گردشگر خارجی است، ۶۷۰ هزار نفر به‌طور مستقیم در این صنعت مشغول کار باشند؛ یعنی با رشد گردشگری ایران و میزبانی از ۱۰ میلیون گردشگر، این صنعت به‌طور مستقیم حدود ۲۷۰ هزار نفر شغل بیشتر ایجاد می‌کند. در این میان باید نقش گردشگری داخلی را نیز لحاظ کرد که به افزایش اشتغال کمک خواهد کرد. همچنین باید افزود همانند هر صنعتی، اثرات غیرمستقیم و القایی نیز وجود دارند که باید برای سنجش میزان اشتغال ممکن با ورود ۱۰ میلیون گردشگر خارجی به ایران موردتوجه قرار گیرند. براساس گزارش‌های WTTC، در سال ۲۰۱۴ مجموع مشارکتی که صنعت سفر و گردشگری در اشتغال داشته (با احتساب موارد غیرمستقیم و القایی) به حدود یک میلیون و ۲۰۰ هزار نفر می‌رسیده است.

در همین حال پیش‌بینی‌های این سازمان در سال ۲۰۱۷، گویای آن است که چنانچه ایران پذیرای ۱۰ میلیون گردشگر خارجی باشد، این میزان اشتغال و در واقع مشارکت سفر و گردشگری در آن به حدود ۲ میلیون شغل خواهد رسید. این آمار به معنی آن است که ایران می‌توانست در صورت افزایش گردشگران خارجی خود به ۱۰ میلیون نفر، حدود ۸۰۰ هزار شغل تنها از طریق این صنعت ایجاد کند. در صورت تحقق این امر و تداوم یافتن ورود ۱۰ میلیون گردشگر به کشور در سال‌های پس از آن، سودآوری این صنعت می‌تواند افزایش یابد و افراد بیشتری را در طول زمان وارد چرخه فعالیت آن کند. در گزارش سال ۲۰۱۵ این سازمان معتبر جهانی، پیش‌بینی می‌شد گردشگری ایران تا سال ۲۰۲۵ پذیرای ۴ میلیون و ۷۴۰هزار گردشگر باشد، حال آنکه در گزارش سال ۲۰۱۷ این سازمان، ایران تا سال ۲۰۲۷ می‌تواند پذیرای ۱۰ میلیون گردشگر باشد که نشان از بهبود وضعیت گردشگری و چشم‌انداز روشن‌تر آینده این صنعت برای ایران دارد.

نقش در بزرگ شدن اقتصاد

یکی دیگر از ابعادی که ورود ۱۰ میلیون گردشگر خارجی می‌تواند تاثیر مهمی بر آن بگذارد، افزایش تولید ناخالص داخلی کشور و بزرگ‌شدن اندازه اقتصاد است. هرچند در ادامه آماری که ذکر خواهد شد با احتساب گردشگران داخلی نیز بوده، اما حضور گردشگران خارجی نقش مهمی در این میان دارد. بر اساس گزارش شورای‌جهانی سفر و گردشگری، مشارکت مستقیم گردشگری در اقتصاد ایران در سال ۲۰۱۴ معادل ۹ میلیارد و ۱۴۹ دلار بوده است که در سال ۲۰۱۶ میلادی به ۹/ ۱۱میلیارد دلار افزایش یافته است و انتظار می‌رود تا هنگام پذیرش ۱۰ میلیون گردشگر خارجی در کشور، این میزان بتواند تا ۶/ ۱۶ میلیارد دلار نیز افزایش یابد. البته این رقم به قیمت ثابت سال ۲۰۱۶ یعنی در واقع با خارج کردن اثر تورمی آینده محاسبه شده است؛ به این معنی که گویی ۶/ ۱۶ میلیارد دلار امروز باشد، در واقع با احتساب تورم ممکن در خلال رسیدن به این هدف میزان این رقم بیشتر نیز می‌شود. این رقمی است که در صورت ورود ۱۰ میلیون گردشگر خارجی و البته چشم‌انداز مناسب گردشگری داخلی به گزارش شورای جهانی سفر و گردشگری و به قیمت‌های ثابت سال ۲۰۱۶ فراهم می‌شود.

علاوه‌بر این مشارکت مستقیم، گردشگری به‌طور غیرمستقیم نیز در اقتصاد نقش ایفا می‌کند. با احتساب این آثار، در مجموع طی سال ۲۰۱۴ ایران حدود ۱۴/ ۲۵ میلیارد دلار از گردشگری عایدی کسب کرده و این رقم در سال ۲۰۱۶ به ۵/ ۳۱ میلیارد دلار رسیده است و می‌تواند در صورت تحقق ورود ۱۰ میلیون گردشگر خارجی و بهبود گردشگری داخلی، به ۹/ ۴۴ میلیارد دلار نیز (به قیمت‌های ثابت سال ۲۰۱۶) برسد. در مجموع عوایدی که صنعت گردشگری تنها از طریق گردشگران خارجی خود کسب کرده است، در سال ۲۰۱۴ به ۹۶۱ میلیون دلار می‌رسید. این در حالی است که این مقادیر برای سال ۲۰۱۶ معادل با ۲/ ۴میلیارد دلار برآورد شده است. همچنین انتظار می‌رود این میزان با ورود ۱۰ میلیون گردشگر خارجی به ۶/ ۶ میلیارد دلار به قیمت ثابت سال ۲۰۱۶ برسد. افزایش بیش از ۶۰۰ میلیون دلار در صورت حضور ۱۰ میلیون گردشگر خارجی می‌تواند منابع ارزی فراوانی برای دولت نیز به‌همراه آورد و منابع لازم را برای سرمایه‌گذاری در سایر بخش‌ها و ایجاد اشتغال به‌دست آورد که بر آمار ۸۰۰ هزار نفری اشتغال نیز که پیشتر گفته شد، می‌تواند افزوده شود.

دو تجربه

برخی کشورها در سال‌های اخیر توانسته‌‌اند در گردشگری به موفقیت‌هایی دست یابند؛ ترکیه و میانمار از این جمله‌اند. ترکیه بیش از یک دهه است که در این زمینه بسیار موفق عمل و زیرساخت‌های مناسبی در این‌خصوص ایجاد کرده است. البته با توجه به اینکه این صنعت در این کشور رشد قابل‌توجهی یافته و دیگر در مراحل ابتدایی آن قرار ندارد، رشد اشتغال و افزایش سهم آن در اقتصاد اندکی دشوارتر خواهد بود. ترکیه که از سال ۲۰۰۳ توجه به صنعت گردشگری را در کشور خود مورد توجه قرار داد، توانسته است در طول یک دهه اخیر اشتغال زیادی در حوزه گردشگری و مشاغل مربوط به آن ایجاد کند. در سال ۲۰۰۵ که گردشگران خارجی این کشور به ۲۰ میلیون نفر می‌رسید، بیش از ۴۰۰ هزار نفر در این صنعت مشغول به‌کار بودند. این در حالی است که پیش‌بینی می‌شود در سال ۲۰۲۷ این میزان اشتغال به ۸۰۰ هزار نفر برسد. ترکیه در سال‌های ۲۰۱۴ و ۲۰۱۵ حدود ۴۰ میلیون گردشگر به کشور جلب کرده بود. پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۰۲۷ تعداد گردشگران این کشور به ۷۰ میلیون نفر برسد و با این افزایش، تعداد کل مشاغل ناشی از گردشگری (با احتساب بخش‌های مستقیم و غیرمستقیم)، از ۲ میلیون و ۱۳۰ هزار نفر در سال ۲۰۱۴ به ۳ میلیون نفر خواهد رسید.

میانمار نیز یکی از کشورهایی است که در سال‌‌های اخیر با رشد قابل‌توجهی که در گردشگری داشته، نشان داده که به دنبال استفاده اقتصادی از این صنعت است و همگامی با سایر کشورهای جنوب‌شرقی آسیا نیز موجب تسریع این روند شده است. نگاهی به آمارهای گردشگری و اشتغال در این کشور نشان می‌دهد در سال ۲۰۱۰ اندکی بیش از ۲۰۰ هزار نفر در این بخش به‌طور مستقیم اشتغال داشته‌اند، درحالی که این آمار برای سال ۲۰۱۶ به مرز ۸۰۰هزار نفر رسید. این افزایش که تنها در طول ۶ سال حدودا ۴ برابر شده است، تا سال ۲۰۲۷ نیز به یک میلیون و ۳۰۰ هزار نفر خواهد رسید. میزان مشارکت کلی گردشگری در اشتغال با احتساب آثار مستقیم و غیرمستقیم در سال ۲۰۱۴ بالغ بر یک میلیون و ۱۳۴ هزار و ۵۰۰نفر بوده است. این میزان در سال ۲۰۱۶ به یک میلیون و ۶۶۲ هزار نفر رسیده و پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۰۲۷ به حدود ۲ میلیون و ۴۰۰ هزار نفر برسد.

این در حالی است که به گزارش بانک جهانی، میزان ورود گردشگران خارجی به میانمار که در سال ۲۰۱۰ تنها حدود ۸۰۰هزار نفر بوده، در سال ۲۰۱۴ به ۳ میلیون نفر و در سال ۲۰۱۵ به ۶۸/ ۴ میلیون نفر رسیده است. طبق گمانه‌زنی‌های شورای جهانی سفر و گردشگری، تعداد گردشگران خارجی میانمار در سال ۲۰۲۷ به حدود ۷/ ۱۶ میلیون نفر خواهد رسید. در کشورهایی که در مراحل مقدماتی قرار دارند یا هنوز در ابتدای راه هستند، بهبود زیرساخت‌ها و گام‌های مثبتی که در این حوزه برداشته شود، می‌تواند نقش موثری در افزایش اشتغال داشته باشد و دوبرابر شدن حجم گردشگران ورودی به کشور عاملی برای ترقی آن خواهد بود. ایران نیز هنوز در مراحل آغازین این راه قرار دارد و سرمایه‌گذاری در این صنعت و توجه سیاستی به آن، می‌تواند آمار اشتغال و گردشگری آن را به‌شدت متاثر کند.

سنجش عواید اقتصادی 10میلیون گردشگر