«ریل‌گذاری» برای گردشگری ریلی

دنیای اقتصاد- شیما رئیسی: از ورود نخستین قطار گردشگران خارجی به ایران بیش از دو سال می‌گذرد؛ قطاری که از مرز رازی وارد خاک کشور شد و ۱۲۰ گردشگر را از کشورهای آلمان، ترکیه، انگلیس، روسیه، سوئیس، اتریش، فرانسه، اسپانیا و سنگاپور برای سفری هفت روزه به ایران آورد و در روزهای نخست سال جاری نیز این روند ادامه پیدا کرده است. حالا مدیر شرکتی که طراح این تورها بود و با رایزنی و پیگیری خود، ایران را در مسیر گردشگری این قطار لوکس اروپایی قرار داد، از تلاش‌ها برای قرار گرفتن واگن‌های ایرانی بر خطوط ریلی گردشگری ورودی به کشور خبر می‌دهد. به گزارش «دنیای اقتصاد»، ابراهیم پورفرج با بیان اینکه یک شرکت ایرانی به دنبال راه‌اندازی قطارهای ایرانی برای ورود گردشگران خارجی به کشور است، می‌گوید: «این مجموعه در حال تلاش برای فراهم کردن امکان خرید و تجهیز واگن‌هایی است که استاندارد قطارهای لوکس را داشته باشند تا به این ترتیب گردشگران خارجی با استفاد از این قطارها در داخل کشور جابه‌جا شوند.» او اضافه می‌کند: «این شرکت تجربه مثبت پذیرایی از گردشگران خارجی را هم درکارنامه خود دارد و در یکی از سفرهایی که قطار عقاب طلایی امکان حرکت بر بخشی از مسیرهای ریلی ایران را نداشت، توانست این وظیفه را بر عهده بگیرد و رضایت گردشگران را نیز به دست آورد.»

پورفرج در خصوص برنامه ورود تعدادی واگن سلطنتی که درحال حاضر در اختیار راه‌آهن ایران است نیز اظهار می‌کند: «این طرح همچنان در حال پیگیری است و ما در این راستا مذاکرات خود را با راه‌آهن ایران ادامه خواهیم داد.» رئیس جامعه تورگردانان ایران می‌افزاید: «مانع عمده‌ای در این باره وجود ندارد و راه‌آهن نیز از این برنامه استقبال می‌کند. با این همه آغاز این پروژه نیازمند انجام بررسی‌های بیشتر و دقیق‌تر از جمله هزینه بازسازی و مدت زمان برگشت سرمایه است.» او پیش‌تر در مورد این واگن‌ها گفته بود: «ورود واگن‌های لوکس به ناوگان داخلی، علاوه بر اینکه خود جذابیتی توریستی به‌شمار می‌رود، امکان تعریف مسیرهای جدید را برای گردشگران خارجی فراهم و زمان توقف آنها را در ایران بیشتر می‌کند؛ این به معنای کسب درآمد بیشتر از این طریق و منتفع شدن نقاط بیشتری از کشور از عواید توسعه گردشگری خارجی است.»

چرا سفر با قطار؟

در ادامه، پورفرج با تاکید بر لزوم گسترش گردشگری ریلی، توان و همراهی راه‌آهن ایران را قابل توجه توصیف می‌کند و با اشاره به تفاهم‌نامه‌ای که میان مجموعه تحت مدیریتش با متولی حمل‌ونقل ریلی کشور منعقد شده، استفاده از قطارهای اینچنینی را بیش از انواع دیگر گردشگری به نفع گردشگری ورودی کشور می‌داند. پورفرج تصریح می‌کند: «امکان اقامت شبانه در این قطارها، در شرایطی که با کمبود هتل‌های ۵ ستاره در کشور مواجهیم، شرایط مطلوبی است که در پیش روی گردشگری ورودی ایران قرار گرفته است؛ همچنین پیمودن مسیر در شب، یعنی زمانی که مسافران قطار در حال استراحت شبانه هستند بهره‌وری این سفرها را افزایش داده و سبب می‌شود در مدت زمان کمتر، بازدیدهای بیشتری انجام شود. از سوی دیگر، قرار گرفتن مسافران این قطارها در دسته افراد طبقه مرفه، میزان هزینه‌کرد آنها را در خرید صنایع‌دستی و استفاده از دیگر خدمات گردشگری افزایش می‌دهد که خود به نوعی صادرات نامرئی کشور را رشد خواهد داد.»

دور جدید سفرهای ریلی

این فعال بخش خصوصی همچنین به ورود اولین قطار لوکس گردشگری امسال به کشور در تاریخ دوازدهم فروردین ماه اشاره می‌کند و می‌گوید: «این قطار از مرز ترکمنستان و از طریق سرخس به ایران وارد شد و با ۷۵ مسافر، در ادامه مسیر خود از شهرهای مشهد، کرمان، شیراز، اصفهان، کاشان و یزد گذشت و سپس به تهران رسید.» او می‌افزاید: «همچون روال برنامه‌های پیشین قطارهای قبلی، تعدادی دیگر از گردشگران خارجی از طریق هوایی وارد ایران و در تهران به گروه ملحق شدند.»

پورفرج با بیان اینکه اجرای سفر اخیر با سفرهای قبلی تفاوت‌هایی نیز داشته، اظهار می‌کند: ‌«در این سفر همچون سفر دوم یا سوم قاطر عقاب طلایی به کشور، اهواز، شوش و سمنان هم به مسیر حرکت اضافه شدند و گردشگران خارجی به صورتی متفاوت این سفر را تجربه کردند.» اما به گفته این تورگردان، به دلیل نامتناسب بودن اندازه قطار عقاب طلایی با عرض تونل‌های مسیر جنوب، این مسیر با قطارهای داخلی پیموده شد. پورفرج همچنین به تغییر مرز ورودی قطارهای گردشگری در چند سری اخیر و در پی ناآرامی‌های ترکیه نیز می‌پردازد و خاطرنشان می‌کند: «جایگزینی مرز سرخس به جای مرز رازی، گرچه باعث تعریف مسیر متفاوتی در جریان سفر گردشگران ریلی ورودی به ایران شده، اما از سوی دیگر تاحدی استقبال از این قطارها را نیز تحت تاثیر قرار داده و از تعداد گردشگران کاسته است.»

او به تاثیر ورود قطارهای لوکس بر صنعت گردشگری ایران نیز اشاره و اظهار می‌کند: «ورود گردشگران از این طریق به ایران در دوره‌های نخست با بازتاب گسترده‌ای در جهان همراه بود. به همین ترتیب، تداوم جریان ورود خارجی‌ها با این قطارهای لوکس به معرفی هرچه بیشتر ایران در رسانه‌ها انجامید و تبلیغاتی که با این شیوه صورت گرفت، با دیگر روش‌های پرهزینه قابل مقایسه نیست.» پورفرج ادامه می‌دهد: «علاوه بر تاثیری که ورود این قطارها بر گردشگری ایران گذاشته،‌ به رونق راه‌آهن نیز کمک کرده است؛ هم با تزریق پول به این سیستم و هم به‌وسیله مطرح شدن نام راه‌آهن در مسیر توسعه گردشگری کشور و معرفی ریل ایران در جهان.»

محدودیت‌های توسعه قطارها

او درخصوص افزایش تعداد دفعات ورود قطارهای لوکس به ایران نیز به محدودیت‌های موجود اشاره و اظهار می‌کند: «برنامه‌ریزی برای این منظور دشوار است؛ چرا که باید برنامه حرکت و توقف این قطارها با حرکت قطارهای داخلی هماهنگ شود.» اما این فعال بخش خصوصی به برنامه‌های آتی مجموعه‌اش در راستای گردشگری ریلی نیز می‌پردازد و به خبرنگار ما می‌گوید: «همانگونه که اشاره شد، راه‌اندازی قطار گردشگری ایرانی برای جابه‌جایی گردشگران خارجی در داخل کشور یکی از مهم‌ترین برنامه‌های پیش روی ماست. تعریف مسیرهای جدید نیز با توجه به امکانات موجود یکی دیگر از اهداف در مسیر توسعه گردشگری کشور است.» پورفرج طراحی برنامه‌های معکوس برای گردشگران خروجی را نیز به‌عنوان یکی دیگر از ایده‌های تحت پیگیری عنوان می‌کند. به گفته او، در صورت تحقق اجرایی شدن این برنامه،‌ ایرانیان نیز می‌توانند با قطارهای لوکس بخشی از مسیرهای خارج از ایران را مورد بازدید قرار دهند. به باور کارشناسان، گردشگری ریلی به‌عنوان یکی از امن‌ترین، کم‌هزینه‌ترین و نوستالژیک‌ترین شیوه‌های سفر قابلیت‌های زیادی برای توسعه دارد.

در این میان راه‌آهن ایران به دلیل قدمت، گستردگی و خوشنامی آن در این زمینه، در صورت تخصیص سرمایه‌گذاری‌های کافی و ورود بخش خصوصی می‌تواند سهم بزرگی در جذب و جابه‌جایی گردشگران ایفا کند و در حالی که میزان تصادفات جاده‌ای در کشور، ایران را در صدر پرریسک‌ترین کشورهای دنیا در حمل‌ونقل جاده‌ای قرار داده و ناوگان هوایی نیز به دلیل وابستگی آن به تولیدات صنایع هوایی در دیگر کشورها با محدودیت‌های زیادی برای گسترش مواجه است، صنعت ریلی می‌تواند نقشی مهم در این خصوص داشته باشد. از سوی دیگر، تنوع زیست بومی و فرهنگی ایران و تاکید بر گسترش گردشگری در جوامع محلی، جذابیت‌های سفر با قطار را در ایران دوچندان می‌کند و توان بالایی در جلب توجه گردشگران خارجی به ایران و سفر با استفاده از این وسیله نقلیه خواهد داشت. از این‌رو به نظر می‌رسد توجه به توسعه زیرساخت‌های ریلی در کشور، یکی از منطقی‌ترین اقدامات در زمینه رونق گردشگری است و صورتی متفاوت و جذاب از سفرهای داخلی را نیز به دنبال خواهد داشت.