نیازسنجی؛ توصیه‌ای برای کروز ایرانی

فرشید کریمی/ کارشناس ارشد گردشگری و هتلداری

اوایل فروردین‌ماه بود که خبر پهلوگیری یک فروند کشتی کروز اقیانوس‌پیما مجهز به امکانات تفریحی و رفاهی در بندر جزیره کیش در خبرگزاری‌ها منتشر شد. بنابر اعلام مسوولان، این کشتی مسافربری با قابلیت فراهم آوردن سفر ایمن، برای سفرهای تفریحی داخل کشور به‌کار گرفته خواهد شد و قرار است در ابتدا در مسیر کیش به قشم و برعکس و پس از آن در مسیر سایر بنادر حوزه خلیج‌فارس تردد داشته باشد. هدف از به‌کارگیری این کشتی که مسوولان از آن با عنوان بزرگ‌ترین کشتی گردشگری ایران یاد کرده و کارکردی مشابه کشتی‌های کروز برای آن قائل شده‌اند، رونق گردشگری دریایی است و به این منظور تعداد ۱۶۰۰ صندلی و ۴۱۷ تخت اقامتی برای آن در نظر گرفته شده است.

همچنین این کشتی قابلیت جابه‌جایی همزمان بیش از ۲۰۰خودرو را دارد و ۳۵۰۰ متر مربع فضای رستوران، ۲ سالن سینما، کتابخانه، اتاق مطالعه، سالن برگزاری همایش و اتاق بازی برای کودکان و آشپزخانه ایرانی از دیگر امکانات آن به حساب می‌آید. همه اینها درحالی است که از ظرفیت‌های بالقوه در گردشگری ایران دریا و ساحل است که هم ابعاد گسترده‌ای برای سرمایه‌گذاری دارد و هم از جذابیت بالای توریستی برخوردار است؛ تا آنجا که ایران با وجود دریای عمان و خلیج فارس در جنوب و دریای خزر در شمال، از بستر بسیار مناسبی برای ایجاد زیرساخت‌ها و تجهیز مقاصد تفریحی ساحلی و دریایی برخوردار است. با وجود این، کشورمان هنوز نتوانسته در میان کشورهای پیشتاز در حوزه گردشگری دریایی برای خود جایگاهی پیدا کند.

در این میان، باید توجه داشت آنچه امروزه به‌عنوان گردشگری دریایی در ایران شناخته شده، در واقع سفر دریایی چند ساعته برای رفتن به یک جزیره است و این با مفهوم گردشگری دریایی اندکی فاصله دارد؛ چراکه نوع فعالیت‌های تفریحی در گردشگری دریایی بیشتر در آب‌های عمیق و دور از خشکی انجام می‌گیرد و به تجهیزات، امکانات و آموزش‌های ویژه‌ای نیاز دارد. با این‌همه، ورود کروز تفریحی به صنعت گردشگری کشور و سامانه حمل‌و‌نقل دریایی را در نگاه اول باید اقدامی قابل توجه و ارزنده در راستای توسعه گردشگری دریایی ایران در آب‌های جنوبی دانست، چراکه تجربه موفق بسیاری از کشورها در به‌کارگیری این نمونه کشتی‌ها منجر به رونق گردشگری دریایی برای آنها شده و همین موضوع، اهمیت به‌کارگیری کروز در آب‌های جنوبی را اثبات می‌کند.

مقایسه امکانات کروز ایرانی با نمونه‌های خارجی

همان‌طور که می‌دانیم کشتی‌های کروز سفرهای تفریحی را در طول دور‌ه‌های یک یا چند روزه برای گردشگران ترتیب می‌دهند و در این رابطه همه نوع امکانات و خدمات تفریحی برای پاسخگویی به نیاز آنان در مدتی که روی آب هستند فراهم می‌آورند. موفقیت نمونه‌های مشابه انواع کشتی‌های کروز در دنیا در جذب گردشگران، بی‌شک مرهون خدماتی است که به آنان ارائه می‌دهند؛ انبوهی از امکانات متنوع شامل سوئیت‌های خانوادگی، جکوزی و حوضچه‌های پرآب، استخرهای آبگرم و اتاق‌های ماساژ درمانی، پارک کودکان، سرسره‌ها و نواره‌های آبی، مرکز تناسب اندام، دیوارهای صخره‌نوردی، سالن اسکیت، سالن‌های مجهز برای برگزاری نمایش‌های کمدی و اجرای موزیک و موسیقی‌های زنده، کافه‌ها و رستوران‌های متعدد با ارائه خوراک‌های لذیذ دریایی، نمایش فیلم‌هایی که به تازگی اکران شده‌اند و... که هرچه از تنوع بیشتر در کنار خلاقیت در ایده‌پردازی و طراحی برخوردار باشند، در جذب گردشگران موفق‌تر خواهند بود. اما در مورد به‌کارگیری این نوع کشتی‌ تفریحی در صنعت گردشگری کشور مهم‌ترین سوالی که قابل طرح است اینکه آیا خدمات تعریف شده در این کشتی با در نظر گرفتن موازین حاکم بر کشور، پاسخگوی نیاز گردشگران متقاضی خواهد بود؟

به‌رغم اینکه برخی مسوولان ابراز امیدواری کرده‌اند که با آغاز به‌کار این کشتی فصل جدیدی در سفرهای دریایی و صنعت گردشگری کشور گشوده خواهد شد، پر واضح است که موفقیت این کشتی در جذب گردشگران اعم از گردشگران داخلی و خارجی در گرو ارائه خدمات مناسب و جذاب در سطح بین‌المللی است تا گردشگران با به دست آوردن تجربه‌ای تازه و شیرین و ثبت خاطراتی زیبا، لحظه‌هایی به یادماندنی را برای خود به ارمغان بیاورند. بی‌شک وجود اتاق و سالن سینما یا فضای کتابخانه را نمی‌توان به تنهایی یک جاذبه برای آن دانست؛ چراکه یک گردشگر صرفا برای اقامت و مطالعه یا تماشای فیلم در فضای کشتی هزینه نمی‌کند، بلکه می‌خواهد از تنوع خدمات تفریحی در مدت حضور خود روی آب بهره‌‌ و لذت ببرد؛ خدماتی که محصول بازارسنجی و برنامه‌ریزی است و در ارائه آنها توازن میان سطح خدمات با نیازهای گروه‌های متفاوت گردشگران مورد توجه قرار گرفته. بالا بردن سطح آگاهی و شناخت مردم از فضاها و امکانات این کروز تفریحی گامی مهم در این حوزه تلقی می‌شود؛ در غیر این‌صورت خدمات این کشتی در مقایسه با تعرفه‌های تعیین شده برای آن چنانچه با نمونه‌های خارجی و ارائه خدمات آنها مورد قیاس قرار گیرد، ممکن است بازار آن را با رکود مواجه سازد.