از صنایع‌دستی ایران چه می‌دانیم؟
زری بافی؛ جامه شاهانه، هنر امروزی
زری نوعی پارچه است که تمام یا فقط گل‌ها و خطوط آن از تار و پود سیمین یا زرین است. به تعریفی دیگر، زری پارچه‌ای است کاملا ابریشمی و دارای نقوش بسیار متنوع و ظریف که به جهت وجود نوعی نخ معروف به گلابتون در سراسر پارچه، آن را زری یا زربفت نامیده‌اند. بنا به روایات تاریخی، بافت پارچه‌هایی که درمتن و نقوش آنها، نخ‌های گلابتون به کار گرفته شده به ۲ هزار سال پیش می‌رسد. هرودوت مورخ مشهور یونانی نوشته است: «رومیان به خاطر زیبایی و اشتهار زربفت‌های سنتی ایران، همه ساله مبالغ هنگفتی می‌پرداختند.
زری نوعی پارچه است که تمام یا فقط گل‌ها و خطوط آن از تار و پود سیمین یا زرین است. به تعریفی دیگر، زری پارچه‌ای است کاملا ابریشمی و دارای نقوش بسیار متنوع و ظریف که به جهت وجود نوعی نخ معروف به گلابتون در سراسر پارچه، آن را زری یا زربفت نامیده‌اند. بنا به روایات تاریخی، بافت پارچه‌هایی که درمتن و نقوش آنها، نخ‌های گلابتون به کار گرفته شده به ۲ هزار سال پیش می‌رسد. هرودوت مورخ مشهور یونانی نوشته است: «رومیان به خاطر زیبایی و اشتهار زربفت‌های سنتی ایران، همه ساله مبالغ هنگفتی می‌پرداختند.» فیلوسترات نیز گفته است: «اشکانیان، خانه‌‌های خود را با پرده‌های زری یراق‌‌دار که از پولک‌های نقره و نقوش زرین، تزئین شده بود می‌‌آراستند.»
به نظر می‌رسد بافتن پارچه‌های زربفت مانند قالی و گلیم از زمان هخامنشیان در ایران مرسوم بوده زیرا در بسیاری از نقوش برجسته تخت جمشید، شوش و حتی پاسارگاد، نقوشی در حاشیه‌های لباس شاهنشاهان و درباریان به چشم می‌خورد و نشان می‌دهد لباس آنها از پارچه‌های زربفت بوده؛ به‌علاوه در حاشیه لباده و حاشیه آستین‌ها و یقه لباس، قطعاتی از طلای ناب به شکل شیر، مرغ، ستاره با گل پنج‌پر یا نقوش هندسی مانند مثلث و غیره می‌دوختند و بسیاری از این قطعات طلا، امروزه در موزه ایران باستان و موزه‌های دیگر دنیا موجود است. نساجی ایران در این دوره به‌ویژه در بافت پارچه‌های ابریشمی، پشمی نرم و لطیف مشهور بوده و شاهان هخامنشی به داشتن لباس‌های زیبا و فاخر شهرت داشتند. اسکندر مقدونی با همه دشمنی‌اش با ایرانیان، بنا به نوشته‌های هرودوت و پلوتارک از هنگام ورود به ایران تا هنگام مرگش، لباس‌های زربفت ایرانی بر تن می‌کرد. اما فن زری‌بافی در دوران صفویه به منتهای کمال خود رسید و پس از آن در افشاریه و زندیه و قاجاریه رو به زوال گذاشت. این پارچه‌‌ها که در گذشته برای تن‌‌پوش پادشاهان، وزیران، بزرگان و درباریان به‌‌کار می‌رفت و در کنار آن به‌عنوان یک هدیه ارزشمند در دربار شاهان ایران برای هدیه دادن به شاهان بیگانه مورد استفاده قرار می‌گرفت، اکنون در کارگاه‌های زری‌بافی سازمان میراث فرهنگی کشور در تهران، هنرستان هنرهای زیبای اصفهان، میراث فرهنگی کاشان و چند شهر دیگر بافته می‌شود و در زمره یکی از صنایع دستی ایران قرار دارد.
ارسال نظر