ملیله‌کاری نشانی از ظرافت هنر ‌ایرانی

هنر ملیله‌کاری، محصول کار با طلا، نقره و مسی است که به صورت مفتول‌های باریک درآمده است و با صرف وقت و دقت فوق‌العاده و مهارت و هنرمندی ملیله‌کار، بر شیء یا محصول مورد نظر و با بهره‌گیری از نگاره‌های سنتی و طرح‌های اسلیمی ‌به هم پیوند و ارتباط یافته‌اند. قدیمی‌ترین آثار ملیله‌ ایران به روایت اکثر محققان به سال‌های ۵۵۰ تا ۳۳۰ ق. م تعلق دارد. آثار به دست‌آمده در «دورالورپوس» گواه آن است که طی سال‌های ۳۳۰ تا ۲۲۴ ق. م نیز ساخت مصنوعات ملیله در‌ ایران، رواج قابل ملاحظه‌ای داشته است. همچنین در آثار کشف‌شده از شوش، همدان و گنجینه جیحون می‌توان به قدمت‌ این هنر پی برد.

متاسفانه از آنجا که بیشتر اشیای ملیله ‌ایرانی اعم از طلا و نقره به‌دلیل استفاده مجدد از فلزش ذوب شده، نمونه‌های زیادی از آثار قدیمی ملیله هم‌اکنون در دسترس ما نیست و تنها از دوره قاجاریه به ‌این سو گیره استکان یا سینی در‌ اندازه‌های مختلف، گوشواره، سینه‌ریز و... باقی مانده که بخشی از آنها در موزه‌های داخلی و خارجی و قسمتی دیگر در مجموعه‌های خصوصی یا نزد خانواده‌ها نگهداری می‌شود. ملیله‌کاری، امروزه به‌طور عمده در شهرهای زنجان، اصفهان، تبریز، تهران رواج دارد. عمده‌ترین ماده اولیه ملیله‌کاری را نقره تشکیل می‌دهد که از طریق ذوب کردن سکه‌های نقره یا قراضه ظروف نقره‌ای تامین می‌شود. نقره مصرفی در ملیله‌کاری دارای عیار است؛ ولی هنرمندان برای ساختن دسته یا پایه ظروف به‌طور معمول از نقره با عیار ۶۰ تا ۸۴ استفاده می‌کنند. از آنجا که ‌این هنر شاخه‌ای از فلزکاری است، می‌توان مسیر حرکت آن را در بطن فلزکاری منطقه جست و جو کرد.این هنر وام‌دار هنرمندانی است که با ابزار بسیار ابتدایی به خلق آثاری ارزشمند مبادرت ورزیده و گاه بینایی خود را در ‌این مسیر از دست داده‌اند.