شرابه‌دوزی؛ هنر رنگ و طرح

رشته و منگوله‌هایی که از کنار و حاشیه چیزی بیاویزند یا لوله‌هایی از شیشه باریک که از داخل آنها نخ بیرون کنند را شرابه‌دوزی می‌گویند. موارد استفاده از انواع شرابه‌دوزی در تزئین پرده و نیز در قسمت‌های مختلف لباس مانند دور گردن، روی سینه، مچ دست و لبه دامن کودکان است. شهرهای اصفهان، قزوین و بندرعباس از مراکز رایج شرابه‌دوزی به شمار می‌روند.

این هنر دستی، انواع گوناگونی دارد. یکی از این انواع، شرابه‌دوزی ساده است که تنها با ردیف‌های منجوق‌ به صورت ریشه‌ای به طول ۲ تا۱۰سانتی‌متر دوخته می‌شود. شرابه‌دوزی الوان نیز نوع دیگر این هنر است. در این نوع، در تک تک ریشه‌ها تنوع رنگ وجود دارد و استفاده از رنگ‌ها به‌طور یکسان در ریشه‌ها انجام می‌گیرد. در نوع ساده نقش‌دار آن نیز برای استفاده از رنگ‌ها از طرح‌های شطرنجی الوان استفاده و مطابق تعداد طرح مورد استفاده از رنگ‌های گوناگون بهره گرفته می‌شود تا طرح موردنظر روی شرابه‌دوزی پیاده شود. در نوع دالبری ساده شرابه‌دوزی هم، انتهای ردیف آزاد نیست بلکه دو سر آن با لبه پارچه تماس دارد. دالبرهای تقاطعی یا جفتی نیز گونه دیگری است که در آن از میان هر دالبری که دوخته شده دالبر دیگری دوخته می‌شود. در شرابه زیگزاگی هم پس از بیرون آوردن سوزن از روی خط مورد‌نظر تعداد مشخصی از ملیله یا منجوق به سوزن گرفته و سپس یک دانه را به نخ کشیده و دوباره به همان تعداد قبلی منجوق یا ملیله را به سوزن گرفته و بعد سوزن را در همان خط قبلی به پارچه فرو می‌برند. در شرابه زیگزاگی آویز دار دوبل نیز یک ردیف شرابه زیگزاگی آویزدار در میان ردیف قبلی دوخته می‌شود. در پایان نیز شرابه روی منگوله منجوق به این صورت است که ابتدا روی گلوله مروارید یا چوبی یا دانه تسبیح را منجوق‌دوزی می‌کنند؛ به طوری که منجوق تمام سطح گلوله را بپوشاند.