نگاهی به تجارب جهانی تبدیل جشن ملی به رویداد گردشگری
نسخه «یلدا»یی برای توریسم رویداد در ایران
گروه گردشگری: شب یلدا یا چله، از جمله رویدادهایی است که با داشتن ظرفیت‌های بسیار می‌تواند به انگیزه سفر گردشگران خارجی به کشور بدل شود. به گفته یک کارشناس استارت‌آپ‌های گردشگری، تقارن این مناسبت ملی با تعطیلات سال نو میلادی از یکسو و همزمانی آن با ایامی که گردشگران کمتری به ایران سفر می‌کنند، از جمله ویژگی‌هایی است که امکان تبدیل شدن شب یلدا به یک رویداد گردشگری را فراهم می‌کند. اشکان بروج در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» با بیان اینکه قصه وجه تسمیه یلدا به نوبه خود جذاب و شورانگیز است، اضافه می‌کند: «یلدا یکی از مراسم‌های آیین میترایی است؛ آیینی که در میان کشورهای شرقی و غربی متداول بوده و از این‌رو افراد زیادی از ملل گوناگون می‌توانند با آن ارتباط برقرار و نمادهای آن را درک کنند.
گروه گردشگری: شب یلدا یا چله، از جمله رویدادهایی است که با داشتن ظرفیت‌های بسیار می‌تواند به انگیزه سفر گردشگران خارجی به کشور بدل شود. به گفته یک کارشناس استارت‌آپ‌های گردشگری، تقارن این مناسبت ملی با تعطیلات سال نو میلادی از یکسو و همزمانی آن با ایامی که گردشگران کمتری به ایران سفر می‌کنند، از جمله ویژگی‌هایی است که امکان تبدیل شدن شب یلدا به یک رویداد گردشگری را فراهم می‌کند. اشکان بروج در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» با بیان اینکه قصه وجه تسمیه یلدا به نوبه خود جذاب و شورانگیز است، اضافه می‌کند: «یلدا یکی از مراسم‌های آیین میترایی است؛ آیینی که در میان کشورهای شرقی و غربی متداول بوده و از این‌رو افراد زیادی از ملل گوناگون می‌توانند با آن ارتباط برقرار و نمادهای آن را درک کنند.»
کارکرد توزیع سفر جشن «یلدا»
این راهنمای تور خاطرنشان می‌کند: «برگزاری تورهای گردشگری به بهانه رویدادهای ملی، یکی از ساده‌ترین و در عین حال متداول‌ترین راه‌هایی است که در کشورهای گوناگون برای جذب گردشگر و نیز برند‌سازی به آن توجه می‌شود.» بروج می‌افزاید: «این شیوه در زمان‌هایی که به دلایل فصلی ورود گردشگر خارجی به کشورها محدود می‌شود، بیشتر به کار بسته شده و از این طریق می‌توان تلاش کرد که سطح تقاضا در این فصول دچار افت ناگهانی نشود.» او درباره عدم تعریف بسته‌های سفر مناسبتی از جمله تورهای شب یلدا توسط تورگردانان اظهار می‌کند: «نبود زیرساخت‌های حقوقی کافی و حمایت‌کننده، مهم‌ترین دلیلی است که فعالان گردشگری را از رفتن به این سو برحذر می‌دارد. در واقع، تجربه رویارویی با نیروهای بازدارنده در حال برگزاری مراسم‌هایی از این دست، آن هم در شرایطی که برگزارکنندگان، آژانس‌هایی بوده‌اند که با مجوز رسمی و تحت نظارت سازمان میراث فرهنگی فعالیت می‌کرده‌اند، تورگردانان را از صرافت طراحی چنین بسته‌هایی برای گردشگران خارجی و حتی داخلی انداخته است.»
آنچه بروج از آن سخن می‌گوید و آن را مانعی برای شکل‌گیری رویدادهایی از این دست می‌داند، واکنش‌هایی است که مشابه آن را قبلا هم شاهد بودیم و این برخوردها در حالی صورت گرفته بود که معاون گردشگری سازمان به‌عنوان متولی گردشگری کشور، برگزاری تور به مقصد پاسارگاد را بلامانع دانسته بود. چنانچه وی یلدا را نیز به‌عنوان یک سنت مهم و آیین ماندگار ایرانیان عنوان و از آن به مثابه یک ظرفیت مهم فرهنگی در توسعه گردشگری یاد کرده است. مرتضی رحمانی موحد یلدا را انگیزه‌ای کافی برای آمدن گردشگران خارجی به ایران دانسته و خاطر نشان کرده است: «این ظرفیت مهم فرهنگی فرصتی برای توسعه تورهای گردشگری با موضوع برگزاری مراسم یلدا است که اکنون در برخی از دفاتر خدمات گردشگری و مسافرتی این تورها به مقصد نقاط مختلف کشور خصوصا مناطقی که در بوم‌گردی دارای زیرساخت‌های مناسبی هستند، در حال برنامه‌ریزی و انجام است.»
ایده‌ای برای تعریف بسته‌های سفر
بروج نیز یلدا را رویدادی توصیف می‌کند که زمینه‌های زیادی برای بروز خلاقیت و ایده‌پردازی در جریان تعریف بسته‌های سفر در اختیار تورگردانان قرار می‌دهد. او با در نظر گرفتن تمام محدودیت‌های کنونی به‌رغم تاکید مسوولان گردشگری کشور در حمایت از برگزاری چنین رویدادهایی می‌گوید: «به نظر می‌رسد که در شرایط فعلی، تبدیل یلدا به یک جشن ملی چندان منطقی نبوده و بهترین گزینه برگزاری این رویداد ملی در ابعاد کوچک و البته خلاقانه و جذاب است.» گرچه ایران برای ثبت ملی آثار ملموس و ناملموسش تلاش زیادی می‌کند اما در عمل نتوانسته از نتیجه چنین اتفاقاتی به نفع توسعه گردشگری خود بهره‌مند شود و این در حالی است که برگزاری رویدادهای ملی در بسیاری از کشورها، به یکی از جنبه‌های بارز در جذب گردشگر خارجی بدل شده و هر ساله جمعیت قابل توجهی برای حضور در این جشنواره‌ها عازم این مقاصد می‌شوند. فستیوال فانوس‌ها در چین و جشن شکوفه گیلاس در ژاپن از جمله این رویدادها هستند که با داشتن شهرت جهانی در جذب گردشگر به دو کشور چین و ژاپن اثرگذار بوده‌اند.
فستیوال فانوس‌ها
فستیوال فانوس‌ها چنانچه اشاره شد یکی از رویدادهای سنتی کشور چین است که در سال‌های اخیر، در فاصله ماه فوریه تا هفته اول ماه مارس برگزار شده است. این جشن مهم‌ترین رویداد پس از جشن سال نو چینی به‌شمار می‌رود و مشخصه اصلی آن رها کردن فانوس‌های بسیار در آسمان شب است. در این رویداد غذای خاصی نیز با برنج تهیه می‌شود. این جشن با داشتن تاریخی ۲ هزار ساله و عادات و فعالیت‌های سنتی در دل خود، برای مردم بسیاری در سنین مختلف جذاب است و ریشه آن به شکوفایی آیین بودایی در چین بازمی‌گردد. همچنین در این مراسم پایکوبی‌های سنتی مانند رقص شیرها اجرا می‌شود. مشابه همین رویداد در تایوان نیز که به‌طور سنتی بخشی از چین است، برگزار می‌شود.
برگزاری جشن فانوس‌ها هر ساله گردشگران بسیاری را به چین و تایوان می‌کشاند و سیاست‌گذاران بخش گردشگری در این کشورها توانسته‌اند از این رویدادها در جهت درآمدزایی و همچنین نشان دادن فرهنگ چینی و به تصویر کشیدن چهره مثبتی از این کشور نزد توریست‌های غربی استفاده کنند. این جشن به‌رغم سابقه سنتی که در چین دارد در تایوان پس از سال ۱۹۹۰ و زمانی که دفتر توریسم دولت، منابع لازم و تامین وجوه مالی برای میزبانی از این فستیوال را تامین کرد، شکل گرفت تا به این وسیله توجه رسانه‌های بین‌المللی را به جشن‌های این کشور جذب کند و از این طریق، بخش گردشگری این کشور را رونق دهد. مطابق آمارهایی که منتشر شده، این رویداد به اندازه‌ای مهم است که باعث گردهمایی بیش از ۸۰ هزار نفر از چینی‌های واشنگتن آمریکا می‌شود. این رویداد تنها در واشنگتن مخارجی حدود یک میلیون دلار را در پی داشته است. در همین حال اما آمار دقیقی در مورد تعداد گردشگران چین و تایوان در دست نیست.
جشن شکوفه گیلاس
یکی دیگر از اعیاد ملی که در جهان شناخته شده و در کشورهای دیگر گرامی داشته می‌شود را می‌توان هانامی یا همان جشن شکوفه‌های گیلاس در ژاپن دانست. این جشن تقریبا از سال ۷۱۰ میلادی مرسوم شد و هرسال در پایان ماه مارس برگزار می‌شود. این جشن نیز همانند فستیوال فانوس هزاران گردشگر را این‌بار به ژاپن دعوت می‌کند. در ژاپن این شکوفه‌ها را یادآور سامورایی‌ها می‌دانند. ژاپن به شدت در حال برنامه‌ریزی برای جذب گردشگران خارجی است تا به‌عنوان محرکی برای اقتصاد این کشور عمل کنند. هدف این کشور این است که تعداد گردشگران آن تا سال ۲۰۲۰ به ۲۰ میلیون گردشگر برسد و در این راستا چنین جشن‌ها و رویدادهای سنتی می‌توانند کمک زیادی به این کشور کنند.
ژاپن در راستای همین فعالیت‌ها دست به تسهیل ویزا برای ورود گردشگران خارجی زده است. مشارکت گردشگری در بخش اقتصاد از سال ۲۰۰۳ به این سو از رشد خوبی برخوردار بوده است. مطابق آمار شورای جهانی سفر و گردشگری انتظار می‌رود این مشارکت در طول زمان افزایش یافته و در سال ۲۰۲۴ حدود ۳/ ۲ درصد از تولید ناخالص داخلی ژاپن معادل ۵/ ۱۲ تریلیون ین را تشکیل دهد. علاوه بر این با افزایش امکان ورود بیشتر گردشگران از چین، این آمار احتمالا فراتر از این میزان نیز خواهد رفت. در این میان، جشن شکوفه گیلاس نیز نقش مهمی خواهد داشت. برآورد می‌شود تنها حدود ۳۵۰ هزار چینی مبلغی در حدود ۱/ ۱ میلیارد دلار را صرف بازدید از تورها و خریدن اجناس مرتبط با این جشن کنند. همچنین با توجه به آمار روزنامه «کورین دیلی» انتظار می‌رود که تعداد گردشگران کره‌ای نیز که در همین مدت از ژاپن دیدار می‌کنند حدود ۷۰ درصد رشد یابد. جشن شکوفه گیلاس ارزش دیپلماتیک نیز دارد؛ در سال ۱۹۱۲ این کشور ۳ هزار درخت گیلاس به ایالات متحده داد و بسیاری از آنها اکنون نیز در واشنگتن قرار دارند که هنوز نیز شکوفه می‌دهند.
رویدادهایی که تا چند دهه پیش تنها در عرصه محلی و ملی برگزار می‌شدند، حالا با گسترش سطح ارتباطات و رفت‌و‌آمد میان شهروندان کشورهای مختلف، جنبه بین‌المللی و جهانی یافته و به بهانه‌ای برای سفر تبدیل شده‌اند. مطرح کردن جشن‌ها و گردهمایی‌های ملی در ابعاد فرا ملی و افزودن جنبه‌هایی تازه و خلاقانه به آنها، این رویدادها را به یک جاذبه گردشگری بدل و حتی در برخی موارد به نشانه‌هایی برای گردشگری آن کشورها تبدیل کرده است. اما در این میان، ایران با داشتن جشن‌ها و رویدادهای ملی و محلی بسیار، همچنان نتوانسته از این ظرفیت برای جذب گردشگر بهره بگیرد، گرچه باید یادآور شد که در سطح داخلی نیز از این امکان به درستی استفاده نشده است؛ در حالی که چنین رویدادهایی با ایجاد فرصت کافی برای نزدیکی هر چه بیشتر فرهنگ‌های محلی به یکدیگر، پیوندهای ملی را انسجام بخشیده و به تقویت سرمایه‌های اجتماعی کمک می‌کنند. همچنین با مطرح شدن مقاصد جدید، توزیع مکانی سفر محقق و در همین راستا سفرهای داخلی در فصل‌های مختلف سال توزیع می‌شود.
«یلدا» در نوبت ثبت در میراث ناملموس جهانی
معاون میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری از اعلام آمادگی چند کشور برای پیوستن به ثبت جهانی آیین یلدا در میراث ناملموس جهانی یونسکو خبر داد. به گزارش میراث آریا، محمدحسن طالبیان اظهار کرد: «پرونده ثبت جهانی یلدا که در مارس سال گذشته میلادی از طرف ایران برای ثبت در میراث ناملموس یونسکو پیشنهاد شده بود، با اعلام آمادگی چند کشور که اشتراکاتی با ما درباره این آیین دارند، در نوبت ثبت قرار دارد.» وی تاکید کرد: «همچون نوروز، یلدا می‌تواند یک گفتوگوی بین‌فرهنگی باشد که طیف وسیعی از جوامع و کشورهای مختلف آن را برگزار می‌کنند.» معاون سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کشور همچنین گفت: «هر چند یلدا در عمق جان ایرانیان و کانون خانواده‌های آنان است، اما در سطح عمومی سعی می‌کنیم سنت‌های یلدا را در کاخ موزه‌ها و مراکز فرهنگی استان‌ها حفظ کنیم.» طالبیان تصریح کرد: «اشتراک ما در یلدا با سایر مناطق اعتقاد به زایش نور در تاریکی است و اغلب میراث ناملموس ما اشتراکاتی با مردم و اقوام مختلف ایران و جهان دارند که امید و اعتدال، صلح و نوع‌دوستی و احترام به طبیعت از جمله آنها است.» وی یادآورشد: «میراث ناملموس همواره از گفتوگوی مذاهب و اقوام، حفظ کرامت انسانی و توسل به حقیقت خالق هستی نشان دارد و یلدا نیز این گونه است.» طالبیان خاطرنشان کرد: «هدف میراث فرهنگی احترام به ارزش‌های گذشته و رسیدن به حقیقت است. امیدوارم همه به داشته‌های با ارزش ایران فرهنگی احترام بگذاریم و در سطح دیگر به روح کنوانسیون ۲۰۰۳ یونسکو که دعوت به صلح و احترام و دعوت به رنگین‌کمان فرهنگ‌ها است، پایبند باشیم.»
ارسال نظر