محمدحسین جبل‌عاملی

مشاور و مدرس حوزه توسعه کسب‌وکار

گردشگری حلال امروزه در دنیا جایگاه ویژه‌ای به لحاظ اقتصادی کسب کرده است. با این همه این سوال مطرح می‌شود که جایگاه ایران در این بازار بزرگ و در حال گسترش چقدر است و چقدر می‌تواند باشد؟کشور ایران بنا به قوانین اسلامی خود ‌نیاز به بسترسازی یا هزینه کردن برای ساخت زیرساخت‌های گردشگری حلال ندارد؛ چراکه کلیه خدمات، محصولات و فضاهای ایران تابع شرع مقدس اسلامی‌ بوده و همه چیز ۱۰۰درصد حلال است. از سوی دیگر تمامی‌ غذا‌ها در ایران حلال است، مشروبات الکلی قانونی نیست و در هیچ محل عمومی ‌ارائه نمی‌شود. همچنین هتل‌ها کاملا اسلامی است، استخرها و مراکز ورزشی کاملا تفکیک شده، همه جا امکان وضو گرفتن و نماز خواندن وجود دارد و همه اینها به این معنا است که ایران به شکل قابل توجهی از سایر کشورها در این موضوع جلوتر است و تمامی ‌بسترها را سال‌ها جلوتر از دیگران داشته است؛ تاجایی که به گفته بسیاری از کارشناسان راه‌اندازی گردشگری حلال حرفی بی‌معنی است، چون خوراک یا فعالیت حرامی ‌در ایران وجود ندارد.

مشکل چیست؟

اما مساله اصلی این است که با این همه توانایی، چرا ایران سهم جدی در این بازار ندارد و با اینکه نیاز به هزینه‌کرد زیرساختی نیست چرا به عنوان یکی از این مقاصد شناخته نمی‌شود؟شاید بتوان دلیل اصلی را در باور بسیاری از ذی‌نفوذان حوزه گردشگری جست؛ چراکه تا صحبت از توسعه گردشگری و جذب توریست می‌شود، ناامیدانه از محدودیت‌ها و ممنوعیت‌های گردشگری ایران در مقایسه با بقیه دنیا دم می‌زنند و این در صورتی است که همین ممنوعیت‌ها در بازار دیگری یعنی بازار گردشگری حلال مزیت رقابتی محسوب می‌شود. یادمان نرود که متفاوت بودن خود یک جاذبه است که دلیلی برای بازدید گردشگر از مکان می‌شود. از طرف دیگر، عده‌ای به خاطر ۱۰۰ درصد حلال بودن گردشگری در ایران، این موضوع را بی‌معنی می‌دانند و همین اختلاف واژه‌ای باعث می‌شود که از این فرصت مهم غافل شوند.

درهمین حال درست است که ما دارنده پتانسیل بالایی در حوزه گردشگری حلال هستیم ولی چقدر به دنیا این مزیت رقابتی خود را بازگو کرده‌ایم و اصلا آیا کسی در دنیا ما را به این موضوع می‌شناسد؟ شاید بزرگ‌ترین مشکل عملیاتی ما بر خلاف سایر کشورها که مشکل زیرساخت‌سازی دارند، مشکل تبلیغات و اطلاع‌رسانی باشد؛ به آن معنی که ما مشکی خوش بو هستیم ولی دوران عوض شده است و عطار باید سر بازار جار بزند که عطر هم داریم. ضرورت جدی توسعه این بازار، برندسازی ایران به عنوان یک مقصد گردشگری حلال است. موضوع بعدی نیاز گسترده به تبلیغ این موضوع در سطح بین‌المللی است؛ متاسفانه ما هنوز پایگاه اینترنتی برای معرفی درست جاذبه‌های گردشگری ایران نداریم. فعالیت ما در شبکه‌های اجتماعی بین‌المللی نیز به نسبت سایر کشورها بسیار ضعیف است و تبلیغات و کمپین‌های بزرگی برای معرفی خود در سطح جهانی نداریم. فقدان اطلاع‌رسانی‌های صحیح از تریبون‌های بین‌المللی و سیاسی و فرهنگی کشور در راستای گردشگری احساس می‌شود.

مساله دیگر، کیفیت خدمات گردشگری در ایران است. مشکل در حلال بودن یا نبودن گردشگری نیست بلکه مشکل کمبود زیرساخت‌هایی مثل هتل‌های ۴و ۵ ستاره مناسب، مراکز تفریحی، حمل و نقل داخلی و سرویس‌دهی نامناسب به توریست‌های خارجی است که نیاز شدیدی به سرمایه‌گذاری مخصوصا سرمایه‌گذاری خارجی برای توسعه این امر را آشکار می‌کند.مطلب چهارم برنامه‌ریزی علمی ‌و حرفه‌‌ای در امر اطلاع‌رسانی و مدیریت آن دسته از جاذبه‌های گردشگری ایران است که هرکدام به قدر کافی برای جذب توریست کافی است اما حتی در کشورخودمان نیز شناخته‌شده نیست. ایران با دارا بودن سابقه بسیار درخشان در حوزه تمدن اسلامی‌ به‌ویژه در معماری و هنرهای اسلامی ‌و رخدادهای اسلامی، می‌تواند یکی از مقاصد عمده و جذاب برای جذب گردشگران مسلمان بین‌المللی باشد.

چرا گردشگری حلال؟

روشن است که توجه به این صنعت می‌تواند دستاوردهای بسیاری برای کشور به همراه داشته باشد. این، برنامه‌ریزی و سرمایه‌گذاری برای نمایش فرهنگ بزرگ ایرانی-اسلامی ‌است که می‌تواند جایگاه ایران در میان کشورهای اسلامی‌ و مسلمانان سایر کشورها را بهبود جدی ببخشد، بسیاری از سرمایه‌گذاری‌های رسانه‌ای علیه ایران را خنثی کند و بسیاری از تصاویر غلطی را که علیه کشور شکل داده شده‌ با حضور و دیده شدن از سوی توریست‌های مسلمان تغییر دهد. در واقع این فضاسازی می‌تواند بهترین سفیر فرهنگی صلح و اقتدار ایران باشد.سرمایه‌گذاری در این صنعت توان بسیار بالایی برای ارزآوری و توسعه صنعت گردشگری دارد که دقیقا در راستای دستورات رهبری و برنامه‌های اقتصاد مقاومتی است؛ امری که هم می‌تواند درصد اشتغال بالایی برای جوانان ایران به ارمغان بیاورد و هم بر خلاف خام‌فروشی یا فروش ثروت‌های زمینی از داشته‌های معمول کشور درآمدزایی خواهد داشت. توسعه صنعت گردشگری مخصوصا از نوع گردشگری حلال، ابزار مقابله جدی با تحریم‌ها و محدودسازی‌های اقتصادی بین‌المللی است و می‌تواند به اقتصاد کشور کمک‌های شایانی کند.امید است با توجه مسوولان و ذی‌نفعان حوزه گردشگری، ایران بتواند از این بازار مهم و باارزش بین‌المللی سهم خوبی را به دست آورد تا به توسعه هرچه بیشتر اقتصاد کشور و اجرای اقتصاد مقاومتی کمک کند.