دنیای اقتصاد: ایران طی یک سال گذشته با دو کشور ارمنستان و گرجستان رژیم ویزا را لغو کرد تا سفرهای شهروندان ایرانی به این دو کشور و شهروندان این کشورها به ایران تسهیل شود. آمارهای غیررسمی از افزایش سفر ایرانی‌ها به این دو کشور خبر می‌دهد؛ افزایشی که ظاهرا متقابل نبوده است. این درحالی است که رئیس پیشین سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری در پایان سال گذشته به «دنیای‌اقتصاد» از تلاش و مذاکره برای لغو روادید با ۲۸کشور جهان خبر داده و اعلام کرده بود که یک کارگروه مرکب از وزارت کشور، وزارت امور خارجه، وزارت صنعت، معدن و تجارت و وزارت اطلاعات با ریاست سازمان میراث فرهنگی و گردشگری ایجاد شده و روی این موضوع کار می‌کند.

در همین حال وزارت خارجه ایران در موضوع تسهیل روادید اصولی را دنبال می‌کند که مهم‌ترین آن، اراده‌ دو کشور برای اقدام در این راستا است. مسوولان این حوزه معتقدند لغو روادید باید دو طرفه باشد و تسهیلات یک طرفه، کمکی به ارتقای پاسپورت ایرانی نمی‌کند. حالا مدیرکل بازاریابی و تبلیغات گردشگری از مذاکره با چهار کشور دیگر برای تسهیل و لغو دوجانبه‌ ویزا خبر داده است. به گفته علی باقر نعمتی‌زرگران جمهوری آذربایجان، روسیه، هند و چین این چهار کشور هستند. مذاکره با آذربایجان، روسیه و هند آغاز شده و مذاکرات با چین نیز به‌زودی آغاز خواهد شد.

او در خصوص وضعیت تسهیل ویزا با جمهوری آذربایجان به «ایسنا» گفته است: «طبق توافق‌های صورت‌گرفته، قرار شد آذربایجان در مرحله‌ نخست برای اتباع ایرانی ویزای فرودگاهی صادر کند و در فاز بعدی این ویزا لغو شود.» این درحالی است که هم‌اکنون اتباع آذربایجان می‌توانند بدون ویزا به ایران سفر کنند؛ افرادی که از بیشترین گردشگران کشورمان به‌شمار می‌روند. مدیرکل بازاریابی و تبلیغات گردشگری البته به تمایل و انگیزه‌ بیشتر سازمان میراث فرهنگی و گردشگری برای پیگیری تسهیل و لغو ویزای ایران با سایر کشورها اشاره کرده و یادآور شده است: «ما با معاونت کنسولی وزارت خارجه تعامل نزدیکی داریم. از سوی دیگر با بسیاری از کشورهای آسیایی و اروپایی نیز کمیسیون همکاری‌های مشترک کنسولی داریم که معمولا مشورت‌هایمان را درباره لغو و تسهیل روادید با کشورهای هدف را از آن طریق مطرح و پیگیری می‌کنیم؛ این همان روندی بود که برای ویزای روسیه پیش گرفته شد.»

جریان لغو ویزا با روسیه

نعمتی با اشاره به اینکه پس از مطرح شدن درخواست لغو روادید از سوی بدنه گردشگری ایران و روسیه، وزارت خارجه نسبت به لغو روادید با روسیه نظر مثبتی نشان داد، تصریح کرده است: «در این زمینه روس‌ها ملاحظاتی داشتند. سابقه‌ این مذاکره به یک سال می‌رسد و اخیرا تفاهم‌هایی در این‌باره صورت گرفته تا همان مدلی که روسیه با چین و هند داشته، با ایران نیز به اجرا گذاشته شود.» وی افزوده است: «ما مدل پیشنهادی آژانس فدرال گردشگری روسیه را به وزارت خارجه کشورمان ارائه کردیم و خوشبختانه در آخرین مذاکرات، این موضوع مورد تایید قرار گرفت. این توافق‌ها در سطح اولیه به سر می‌برد و اجرایی شدن آن مستلزم تشریفات قانونی است و باید در هیات دولت ایران و همچنین پارلمان روسیه تصویب شود که در آن صورت اجرایی خواهد شد.» این مقام مسوول یادآوری کرده است که توافق‌های اولیه‌ صورت گرفته بین ایران و روسیه به معنی لغو «عام» ویزا نیست و این لغو ویزا فقط مختص تورهای ۵ تا ۵۰ نفره و گردشگرانی است که از طریق آژانس‌های مسافرتی اقدام می‌کنند. به گفته نعمتی به تقاضاهای شخصی حتی اگر یک گروه ۵ نفره تشکیل شده باشد، پاسخی داده نمی‌شود.

نعمتی دلیل شتابزدگی روس‌ها برای اعلام این لغو روادید را آگاه شدن روس‌ها از بی‌حاشیه و درآمدزا بودن گردشگران ایرانی دانسته و تاکید کرده است: «روس‌ها همانند ترکیه و مالزی به دنبال گردشگران ایرانی هستند تا از ورود آنها بهره‌مند شوند.» به باور مدیرکل بازاریابی و تبلیغات گردشگری به همان اندازه که روسیه از بازار ایران بهره‌مند می‌شود، ایران هم این امکان را دارد. او در این باره افزوده است:‌ «برای جذب گردشگران روس به ایران ملاحظاتی وجود دارد، ولی معتقدم درصد بالایی از مردم روسیه را به‌ویژه آنهایی که گرایش فرهنگی دارند، می‌توان جذب کرد.» به گفته نعمتی، طبق گزارش اتحادیه اروپا و سازمان جهانی گردشگری، ۱۵ تا ۲۰ درصد گردشگران روسیه فرهنگی هستند و اگر ایران بتواند از آن بازار ۴۰ میلیونی، یک درصد سهم داشته باشد رقم قابل توجهی خواهد بود.

لزوم دوطرفه بودن لغو ویزا

او در همین حال با اشاره به گزارش رویترز که ایرانی‌ها را از حیث هزینه‌کرد در رتبه بالایی در جهان قرار داده، خاطرنشان کرده است: «میانگین هزینه‌کرد هر گردشگر خارجی در این گزارش ۱۵۰۰ دلار است؛ درصورتی که این رقم برای هر ایرانی تا ۲۵۰۰ دلار تعیین شده است. همین موضوع، ابزار موثری برای ما در مذاکره با کشورها است که انگیزه طرف مقابل را برای ارائه تسهیلات بیشتر در بخش روادید ارتقا می‌دهد.» مدیرکل بازاریابی و تبلیغات گردشگری در پایان این گفت‌وگو نیز تاکید کرده است که اتخاذ سیاست‌ دو جانبه در تسهیل یا لغو روادید تاکنون درست بوده و موثر هم واقع شده؛ همان‌طور که در موضوع لغو روادید با گرجستان و جمهوری آذربایجان شاهد بودیم.